Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

WACHLARZ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI (?)


Najwcześniejsze poświadczenie: 1613
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   wachlarz
B. uż. nżyw.   wachlarz
N.   wachlarzem
liczba mnoga
M.   wachlarze
Etymologia
niem. Facher
Znaczenia
1. »narzędzie służące do chłodzenia poruszanym za jego pomocą powietrzem«
  • – Wietrzniki álbo wáchlarze dla wiátru/ ktory pędzą z wierzchu ná on Konfekt/ przez dziury pokrywczáne/ á szpatle ustáwicznie ze dná zruszáią/ y mieszáią tak długo/ áż zgęstnieie. SyrZiel 136[a].
  • Wachlarzem popędzone powietrze chłodzi. BystrzInfElem T2 v.
  • – Powietrze wáchlarzem wzruszone ziębi nie grzeie. BystrzInfElem Q3 v.
  • E'VENTAIL [...] WACHLARZ do czynienia wiatru y chłodzenia. Wezmiy wachlarz y wietrzykiem go ochłodź. DanKolaDyk I, 559.
  • – Moy Satyr wziąwszy wáchlarz w grube ręce Jak iął wáchlowáć niby kowál miechem [...] złamáł kość słoniową. DrużZbiór 534.
  • Wind machen, fächeln. [...] powiewać co (na co) wachlarzem. T III 1581.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • wachlarz białogłowski:
  • »ozdoba kobieca, służąca do chłodzenia ciała«
    • Wachlarz białogłowski. Wachlarzyk. ein Weiber-Fächer. une éventail. T III 2474.
  • przen. wachlarze pektoralne:
  • »płuca«
    • – Już co raz duchy życia ustáią, słabieią, Wáchlarze pektoralne co raz wolniej wieią. [o starości Dawida] DrużZbiór 137.
2. »narzędzie służące do wzniecania ognia«
  • – Syp to proso w rynkę i nad węglem trzymaj, W drugiej ręce miej wachlarz i ogień poddymaj. SzymSiel 128.
  • Wachel/ wachlarz, Flabellum. Dumtuves. SzyrDict 467-468.
  • Wachlarz, der Fachel BierSłowa 285.
  • Wachel. Wachlarz. Küchen-Fächer, Feder-Fächer. évantoir, plumasseau [...]. T III 2474.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • wachlarz kuchenny:
    • Wachlarz, un evantail, wachlarz kuchenny i ekran KulUszDyk 213.
Przenośnie
  • Wáchél/wáchlarz. Flabellum, [...]. Non rectè reddes: iáko ogánką/ sed iáko wáchlem/ ábo poddymáczką buntów/ rozruchów. aliter Terent. v. Oganka.Kn 1219
  • [marg. Nágość Piersi] Chybáby to/ misterne wachlárze bydź miáły/ Ktoreby/ w sercách ludzkich/ ogień rozdymáły?ŁączZwier D3
3. »narzędzie służące do oganiania się od owadów, zwłaszcza od much«
  • Wachlarz, oganka na muchy DanKolaDyk Dan Dict I 559.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • wachlarz skórzany:
    • wachlarz skorzany do oganiania ArchRadziw 1638 46/7.
4. »pęk piór, ogon«
Przenośnie
  • Y skrzydlasty Perseusz niespierzystym opierzeje wachlarzem kiedy mu fluctuantes affirici zwykle pomieszaią szyki.MikSil 156
5. »rodzaj zawodu, rzemiosła (?)«
  • – Siłá w Rzemieśle máchlerzow bá y czyści Łgarze/ Szewcy/ Kráwcy/ Kuśnierze/ Kowale/ Wáchlarze. NowSow A4.
6. »szufla do ziarna«
Odsyłacze