Pobieranie
PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

NIE

part.
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Warianty fonetyczne: NIE, NI
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: post 1616
Formy gramatyczne
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – * Nimam, nie mam. T III 1064.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • nie tak dalece:
  • albo nie [...] albo nie:
    • – Owo iest Xiąze Io MSC Michał czemusz go nie mamy mianować. Albo nie zdawna Wielkich [Xiąząt] Familiiey? Albo nie godzięn korony. PasPam 232v-233.
  • nie [...] inaczej [...] tylko:
  • nie tylko [...] ale (też i):
  • nie [...] ale [...] tylko:
  • nie tylko [...] lecz:
Związki frazeologiczne

  • nie darmo:
    • »nie bez powodu«
    • – Słychac strzelanie y bitwę iakąs zaraz tedy ryscią poszło Woysko Zaraz domyslilismy się ze niedarmo. PasPam 112.
    • – Pan kanclerz wziął z [s]karbu 6000 Zło. iuz to niedarmo. PasPam 184.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • nie móc się wydziwić:
    • »nie móc wyjść z podziwu, dosyć nadziwiwć się«
    • – Wydziwić się niemogą Rzymianie Swoiemu Maryuszowi. PasPam 274.
  • przedtym póko [...] nie:
    • – Był od Chowanskiego poimany przed tym puko my z Czarnieckiem do Litwy nieprzyszli. PasPam 179v.
  • celu nie minąć:
    • »trafić«
    • – Sławny Oradynie: Ciebie słucháią strzały/ y każdego Celu/ kiedy chcesz żadna z nich nie minie. TasKochGoff 189.
  • nie w porę coś zrobić:
    • – Tegoż doszedł List od ImPana Szela, ktory donosi Iz Przybył do Grodna do ImPana Stanouniczego ratione Stancyi, w Czym się Exkuzował pierwiey że nie w porę ImPan Szel przyiechał [...]. SapADiar 116.
Związki frazeologiczne

  • słowa jednego przemówić nie móc:
  • czas nie pozwala na coś komuś:
    • »ktoś nie ma czasu na coś, ma zajęty czas czym innym«
    • – Zacną Woiewodztwa Mazowieckiego porodzili się Szlachtą ktorych urodzenie choc bym wywodzic chciał niemogę bo mi niepozwala czas. PasPam 86v.
  • ledwie szyje nie złamać:
  • nie samemu chodzić:
    • »żyć z kimś w konkubinacie«
    • – [Zofia Piwowarska] sobie przyjena pielgrzyma i mieszkała z nim jak z mężem [...] aż się sama przyznała, jakoby nie sama chodzi. KsJaz 164.
  • włos komuś z głowy nie spadnie:
    • »nie stanie się komuś nic złego, nie dozna ktoś żadnej krzywdy«
    • ~ Y Włos y zgłowy niespadnie bez woli Bozey. PasPam 53v.
    • ~ Tu tobie y włos zgłowy niespadnie. PasPam 77.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Lecie mi go nie chłodź/ zimie mi go nie grzey. RysProv VIII, 3.
  • – Mieyska przyiaźń konwie ná piwo á rożná ná pieczenią nie bronić. RysProv IX, 2.
  • – Chłopiętá nigdy nie vrostą. RysProv II, 3.
  • – Kto się opsá y o chłopcá nie weźmie/ nieweźmie się y ożonę. RysProv VII, 6.
  • – Nié dármo chłopká pan czéstuié/ dobrzé to nędznik wnét poczuié. KnAd 811.
  • – Pánowié nic nié robią/ á dobrzé się máią: A chłopkowié zaś/ robiąc ná onych/ wzdychaią. KnAd 819.
  • – Day Boże dobrą broń mieć/ á nigdy iey nie vżywáć. RysProv III, 8.
  • – Człowiék nié bydlę. Kn 133.
  • – Chłopiętom do sádu/ Białogłowie do táiemnic/ Kosterze do pieniędzy. Nie powierzay kluczy. ŻabPol B4v.
  • – Nié tráfiłéś ná dudká. Naydzi sobié błazna. KnAd 668.
  • – Ná iédnę się broń/ obronę/ dowod/ przyiaciélá/ nié spuszczay. KnAd 529.
  • – Bogáty dobrodzieystw twych nié rachuié: Vrázy swé bárzo czuié. KnAd 36.
  • – Przedtym mowiono nie masz w kárczmie Páná/ Y godziło się chłopku pić do ráná. LamChłop A4.
  • – Bogáty zá vbogiego nie płáci. RysProv I, 6.
  • – Proznuiącemu nié przybywa choć bogátemu. KnAd 935.
  • – Dziédzicowi płáczącemu śmierci dobrodziéiá bogátego/ nié wierz. KnAd 225.
  • – Mądry Medyk vpátruie, áby wątrobę chłodząc, nie záziębił żołądká. FredPrzysł C1v.
  • – Bogátego ty nié máiętnością/ lécz vskromioną mierzay chciwością. KnAd 33.
  • – Kto dobrze broi/ śmierci się nie boi. RysProv VI, 7.
  • – Zadna biesiádá nie może być bez błazná. RysProv XVIII, 1.
  • – Poki w niey Niedzwiedz chodzi, nie przedaway skory. PotWoj 139.
  • – Nié czyń się błaznem. KnAd 570.
  • – Nie broy Ráchemberku/ przed czásem zginiesz. RysProv IX, 7.
  • – Nié ládáś chłop/ pisarz/ etc. KnAd 610.
  • – Mnich niemowny/ kot niełowny/ gách wstydliwy/ gracż spráwiedliwy/ nigdy nie wskuráią. RysProv IX, 1.
  • – Iédná iáskołká nié czyni láta; nié czyni miástá iedná chátá. KnAd 309.
  • – Pánowié dáwnoby pozdycháli/ by iem vbodzy (chłopkowié) nié dawáli. KnAd 819.
  • – Przeto mowią: Nie tak sromotá, gdy mąż sam przez się błądzi, iáko gdy niewiasta mężem swoim rządzi. PetrSEt 19.
  • – Gwałtem wziąć może/ ále dáć nie może. RysProv III, 10.
  • – Tego trzebá hámowáć/ co się do broni porywa/ á co do mieszká/ tego nie trzebá. RysProv XV, 10.
  • – Kunsztarzá ábo błazná rádzi wszyscy słucháią/ lécz go zá przyiaciéla nie máią. KnAd 1304.
  • – Niemasz tak złey rzeczy zadney ktora by się na dobre przygodzić nie miała. PasPam 149av.
  • – Ktora go przed sobą nosząc nie vstrzeże/ druga zá nią chodząc pewnie nie vstrzeże. RysProv VI, 10.
  • – Trudno tego wodzić/ kto nie może chodzić. RysProv XV, 7.
  • – Podź robić. O nié mogęć chodzić. Podźże iéść. Toć muszę leść. KnAd 164.
  • – Kto się wádzi/ á nie biie/ Obiecuie/ á nie dáie/ Powiada/ á niewie. Táki niepewny chłop. ŻabPol B3.
  • – Do Białeygłowy grzeczney nie trzebá gospodarzá furyatá, Melánkolika/ chłopá marnego. ŻabPol B3v.
  • – Chłopá korcem nié miérzą. KnAd 63.
  • – Nié płáci bogáty/ alé wynowáty. KnAd 635.
  • – Kogo grzyzie mol zakryty/ nie wsmak mu obiad obfity. RysProv V, 8.
  • (wariant I):
    – Nie grzyź ze Diabłem orzechow. RysProv IX, 10.
  • (wariant II):
    – Nié gryź z czártem orzéchow. KnAd 598.
  • – Człowiék nié bydlę/ to iest/ nié ma żyć iák bydlę. KnAd 132.
  • – Niemand ist ohne Fehler/ (Gebrechen/) Żaden nie jest bez jákiego Błędu, (káżdy Dudek ma swoy czubek;). ErnHand 336-337.
  • – Nie bądź błaznem/ kiedy nie możesz być wielkim Pánem. RysProv X, 1.
  • – Nié czyń się błaznem gdyś nié iést. KnAd 564.
  • – Cená w mieszek nie idzie. RysProv II, 5.
  • – Niewiem bogate słowko, wiele nim zámkniesz, wiele zbędziesz. FredPrzysł D3v.
  • – Bogátego nié vczyni Ccze sércé/ choć pełno w skrzyni. KnAd 33.
  • – Inszy chárt porwie kotá, nie ten co dogoni. PotPocz 66.
  • – Wiecznie nie zyie, kto chodzi. OblJasGór 47.
  • – Nie o to ią bito/ że chodziłá w żyto/ ále że domá nie sypiáłá. RysProv X, 2.
  • – Chłopá łákomego/ Woru dziuráwego/ Gościa bez-wstydnego. Nigdy nie nászycisz. ŻabPol C1.
  • – Kto w dziesiąci leciech/ nie będzie nadobny/ we dwudziestu gładki/ we trzydziestu duży/ we czterdziestu mądry/ w piąciudziesiąt bogáty/ wsześciudziesiąt nabożny/ tedy iuz do śmierci tákim nie będzie. RysProv VII, 7.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 15.02.2015

NI

ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Znaczenia
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Niéwstydliwy. Psu oczy przédał. Ni wstydu ni Bogá. KnAd 716.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy:
Data ostatniej modyfikacji: 18.04.2012
NIE p. NI