– Tymczasem bitni Elearowie ustawicznemi czatami męstwa swoje oświadczając, codzień prawie języki nieprzyjacielskie [...] przywodzili. DembPrzew29.
– Przy Krakowie po różnych miejscach ludzi luźnych zwykło się bawić niemało, którzy sposobne miejsca mając, w nocy na czaty wypadają i rozboje czynią. AktaKrak II/1219.
– Ostrozniey potym Swoie odprawuią czaty Maiąc z sobą Dragony, y lekkie Armaty. PotWoj50.
– Ani proznowali Kozacy: y co nocne odprawuią czaty Dzis mu [Wezerowi] pozagwazdzali, wielką część Armaty. PotWoj189.
– Nietrudno było o płotno bo ich wozili z Czat podostatkiem. PasPam57.
– Kon drogę do Domu pamietał bo często tamtędy chodzili iak to zwyczaynie na Czatę nie Gosciencem ale Manowcami iezdzą. PasPam177.
2.
»odział wojska wysłany na zwiady, podjazd«
– Zrozumiawszy iż już Elearowie chłopislausów znieśli, tak gęste czaty w puste wsie okoliczne puścili, iż rzadka chałupa [...] była, do którejby [...] nie szturmowali [żołnierze cesarscy]. DembPrzew70-71.
– Prosili bardzo że by nieiezdzić Bo się bali że by ich Brandoborskie czaty nieinfestowały. PasPam64.
– Na coscie poszarpali naszę czatę y kilku Towarzyszow obcieli? PasPam155v.
3.
»posterunek«
– Czeladz nąm na Czatach porywano, y zdobycz odbierano. PasPam61v.
