ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI (czopowe), Kn, T, L (XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne

Znaczenia

1. »odnoszący się do czopa zatykającego beczkę z alkoholem«

– Wroná v beczki/ Os dolij: orificium tinae. [...] (czopowa dziura). Kn 1289.
– Dostaje się na rok [słodów piwnych], jako z czopowych regestrów i inkwizycyji się pokazało, wierteli n[ume]ro 36 [...]. LustWielk 111.
– Czopowy. Zapfen-. de broche, de tenon; de tourillon. czopowa dziura. Zapfen-Loch. mortaise. T III 191.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

– Niektora Zoná miáłá Mężá srogiego Pijánicę ktory co dzień ná dobrey myśli rad bywał. Czásu jednego poszłá do kárczmy/ gdzie Mężá swego przy czopowych towárzyszách ktorzy ná się szklenicámi strzeláli y kosterowáli/ tráfiłá. GdacKon 26.
– Uczynili to ci/ ktorzy w szynkownym domu siedzą/ piją y gráją. On Mąż bogoboyny bez odwłoki zárázem się do onego domu udał/ zgánił to onym Kompánom czopowym mowiąc y pytájąc ich: Czemuby onego ubogiego Mężá/ ktory ná Ulicy leżał/ ták okrutnie zránili? GdacKon 15.

2. »odnoszący się do podatku od produkcji i sprzedaży napojów alkoholowych«

– Z samą do Jarosławia Żydzi głową jadą; Wszyscy tu dla pożytku, rzadko kto z obradą: Żeby abo arendy dostąpił czopowej, Abo sobie przyczynił soli suchydniowej, Zagrawszy na bankiecie braciej, a w ostatku Chcąc zostać egzaktorem jakiego podatku. PotMorKuk III 186.
– Podczas rewolucji, za regimentarstwa Pocieja, strażnika wielkiego lit., przy partii stanisławowskiej, trzymał Buchowiecki od Pocieja czopowe brzeskie i jak Pocieja stawano, nie oddał pieniędzy czopowych. MatDiar I, 166.

Przenośnie

Y to do niedbálstwá należy/ co drugi tylko kuflá pilnuie/ ná káżdy dzień po uszy brzuch naleie/ ztąd potym y żonie obmierznąć musi; ile ktory ma po piianu narowy. To tesz zwyczáynie zá tym chodzi/ ze iáko wy żonom miásto powinnego czopowego podatku obmierzłym podymnym płácicie: Ták tesz ony wzáiemnie Rogowym to oddáią podatkiem.GorzWol 90

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1621

Znaczenia

»podatek od produkcji i sprzedaży napojów alkoholowych«

– Czopowe/ Vectigal doliare. Kn 105.
– A ten podatek czopowego ma być od wszelakich likworów, które w miastach warzone i szynkowane będą, tj. od piw wszelakich, miodów, gorzałek prostych i przepalonych. AktaKrak II/1 228.
– [Piotr Brodecki poborca] insze po nim następujące kwartały dwoistym czopowym wybierać będzie, aż swojej sumy odbierze. AktaKrak II/2 454.
– Praesidium krakowskiemu na dalsze miesiące żadną miarą akcyza, czopowe i inne naznaczone podatki wedle dostatecznego porachowania wystarczyć nie mogą. AktaKrak II/2 611.
– W sobotę odprawił się tu u OO. Augustynianow Seymik Gospodarski Ziemi tuteyszey względem Czopowego y Szelężnego. GazPol 1736/6, 2.
– ...wolni są Szlachta od czopowego z Dóbr własnych, od Piw. ŁubHist 231.
– czopowe. Zapfen-Geld von Getråncken. les aides, le maubouge, le cambage, le vientrage, le boutage; impôts que paient les boissons qui se consument. T III 191.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

– Uważając słuszną prośbę panów arendarzów czopowego województwa naszego krakowskiego, zaleciliśźmy serio panom posłom, aby gorącą instancyją do J.K.M. na niem[i] wnieśli. AktaKrak II/1 14.

– Urodzeni administratorowie y Exaktorowie czopowego y szelężnego Woiewodztw y Powiatow W. X. Lit. [...] ktorzy kwitow ieszcze [...] swych nie maią [...] sprawić się maią. VolLeg VI 62.