Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ORDYNANS

rzecz.
m
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn


Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   ordynans
D.   ordynansu
C.   ordynansowi
B. uż. nżyw.   ordynans
N.   ordynansem
liczba mnoga
D.   ordynansów
B. uż. nosob.   ordynanse ||   ordynansy
N.   ordynansami
Ms.   ordynansach
Etymologia
fr. ordonnance
Znaczenia
»rozkaz«
  • – Przychodzi Ordynans od krola że by wychodzić do Polski PasPam 75.
  • – Przyszedł tedy Ordynans od krola do Woiewody aby na Dni Wielkanocne tu Woysko rozłozyc brzegięm Podlasza wdobrach Szlacheckich. PasPam 81.
  • – Zoło toronko [Zołotareńko] ktore mu potym od Moskwy posłano Ukuzy [ukazy] a ponszemu ordynansy że by zaraz poszedł Łuczyc się z Chmielnicienskiem [wojskiem] poszedł magnis itineribus [spiesznymi marszami]. PasPam 108v.
  • – Ktoz to sprawił? [...] Bog per instrumenta Ordynansow Swoich przez ręce y dzielność woyska Przez fatygę y czułość dobrych wodzow. PasPam 139.
  • – Trudne Nieraz na Nich Ordynansy wali [Mars] Na gęsto zbroyne szyki, na Drzyrdy Groty Szable, kule, kartany, y rozne obroty Dawszy im w Moc Chorągwie. PasPam 271.
  • – Kto by naymniey przeciwko wyraznemu wykroczy Ordynansowi wsamych tylko nadzie[ię] zatopiwszy Marnosciach asz iuz gotowy z Niebieskiego Parlamentu czytaią mu dekret Proiecisti Sermonem Dei proiecit te Dominus [odrzuciłes słowo Pana odrzucił cię Pan]. PasPam 281v.
  • – Piętnastego dany Przy parolu ordynans, by [...] wszytkie się ruszały Bagaze wstecz ku Mostom, ktore wyzey stały. DrobOpow 113.
  • – Odebrał list od Xcia Kanclerza Wiszniewieckiego ImP Generał Artylerij nie pomyslny ze nie parcerował [!] Ordynansowi Xcia w wysłaniu Armaty do Zurowicz na koronacią Nays. Matki. SapADiar 124.
  • – Dane są teraz Ordynanse na wygotowanie Barteryi y Redutt [...]. GazPol 1736/94, 7 nlb.
  • – Wyszedł Ferman albo Ordynans od Cesarza Tureckiego, przykazując Ordzie, áby nie ważyłá się wtargnąć w Gránice Páństwa Rossyiskiego. MerkHist 2/132-3.
  • – Ordynans. Befehl, Ordre in Kriegs-Sachen, guerre: un ordre § dać, otrzymać Ordynans. T III 1257.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • dać ordynans;
  • wydać ordynans (sz. zm.):
    • – Posłał gospodarz Swego Kozaka Przez ktorego dałęm im Ordynans ze by przeszedszy na tamtę stronę Białogrodu wlekli się powoley poko ia ich nie nagonię. PasPam 153.
    • – [...] Monarchini Rossyiska dała Ordynans Admiralicyi swoiey, áżeby zawsze trzymała pogotowiu 12000 Maytkow [...]. GazPol 1736/87, 8 nlb.
    • – Ordynans. [...] § dać, otrzymać Ordynans. T III 1257.
    • ~ Turcżyn wydał Forman/alias po naszemu ordynans/ Sylistryskiemu Baszy y Rumelcżykom, aby szli Chmielnickiemu na posiłek. HistBun 28v.
    • ~ Owemu wojsku w Ukrainie stojącemu wydał ordynanse hetman, żeby pod Lwów do niego przychodzili dla odbierania asygnacyi hybernowych. OtwFDziejeCzech 240.
    • ~ Krol Jmć Portugalski [...] Ordynanse wydać kazał do woysk swoich [...] ażeby po nieprzyiacielsku z Hiszpanami postąpić attakuiąc onych z kazdey miary. MerkHist .
  • brać ordynans;
  • odebrać ordynans;
  • otrzymać ordynans:
    • ~ Miał Generał Montekukuli [Montecuccoli] urazę do Woiewody oto że wszyscy officerowie krola Dunskiego z nowemi werbunkami nie do Niego ale do Woiewody sciągali się y z tąd brali Ordynansy. PasPam 71.
    • ~ Architekt Krolewski odebrał ordynans żeby Zamek w Bar Le Duc będący, iako nayprędzey, dla przyszłego Dworu, dla ktorego to kosztowną robią liberią, in perfecto constituat Statu. GazPol 1736/92, 6 nlb.
    • ~ Ordynans. [...] § dać, otrzymać Ordynans. T III 1257.
  • posłać ordynans;
  • przysłać ordynans:
    • – Posłano zaraz Ordynans do Muraszki że by wolęntarzow y Luzną czeladz wyprowadzili z zagory na oko Nieprzyiacielowi. PasPam 106.
    • – Starosta Bratyanski Działynski uięty pollicitationibus [obietnicami] Lubomierskiego Ierzego Marszałka y Hetmana przysłał Ordynans swoiey Chorągwi. PasPam 101.
  • ordynans wykonać:
    • ~ Ale to wetuie wielka Wodzow obedyencya, Fermany albo Ordynanse choć z utratą życia wykonać gotowi [Turcy]. ChmielAteny II 731.
  • ordynansu słuchać:
    • ~ Po zakończonéj wojnie z Turczynem posługi Paleja tantisper nie potrzebowała rzeczpospolita, a do tego periculosum quid było owego sąsiada chłopa trzymać, który nie tylko ordynansów hetmańskich nigdy słuchać nie chciał, ale téż i dobra różnych panów wokoło Chwastowa leżące do swoich intrat akkomodował, i ledwie co z wielkich panów komu z nich intraty pozwalał brać, a swoim na konsystencye ich obracał Kozakom. OtwFDzieje 15.
  • ordynansu czekać:
    • ~ Nasi [...] Ordynansu czekaią iako Bohaterze I mądrzy y powazni, pod Commendą swego Krola będąc w Lechijey berło rządzącego. DrobOpow 45.
  • ordynansami wzgardzić:
    • – Woysko oboyga narodów Ordynansami Królewskiemi wzgardziło, obróciwszy Rycerskie swoje odwagi na Dobra Duchowne, i na woynę z babami. ŁubHist 102.
  • stanął ordynans:
    • »zapadła decyzja«
    • ~ Naznaczono Piaseczynskiego z Pułtoru Tysięcy ludzi iak tęn Stanął Ordynans zaraz tez Consilium [rada] mego Pana Rylskiego odmięniło się. Bo co mię przed tym odwodził zeby nie zostawać tak in Contrarium [przeciwnie] przywodził zeby zostac. PasPam 75v.
  • królewski ordynans (sz. zm.):
    • – Wyszedł zatym Krolewski Ordynans Lanckorońskiemu y Ostrorogowi aby szli z Woyskiem iednym ku Barowi. HistBun 7v.
    • – Woysko oboyga narodów Ordynansami Królewskiemi wzgardziło, obróciwszy Rycerskie swoje odwagi na Dobra Duchowne, i na woynę z babami. ŁubHist 102.
  • ordynans hetmański:
    • – Po zakończonéj wojnie z Turczynem posługi Paleja tantisper nie potrzebowała rzeczpospolita, a do tego periculosum quid było owego sąsiada chłopa trzymać, który nie tylko ordynansów hetmańskich nigdy słuchać nie chciał, ale téż i dobra różnych panów wokoło Chwastowa leżące do swoich intrat akkomodował, i ledwie co z wielkich panów komu z nich intraty pozwalał brać, a swoim na konsystencye ich obracał Kozakom. OtwFDzieje 15.
  • za ordynansem:
    • – I do Astrachanu gotow iechać za Ordynansem WMM Pana y Dobrodzieia. PasPam 159v.
    • – Iest wiele Chorągwi takich ktore za Ordynansem IoMSCi Pana Woiewody krakowskiego nieposzły pod P. Małachowskiego Regiment. PasPam 217.
  • z ordynansu:
    • – Podczas tey Expedycyiey Wiedenskiey z Ordynansu krolewskiego w padł w Tatarską ziemię konicki [Kunicki] ktorego był krol przed Expedycyią immediate [bezpośrednio] przydał kozakom za Hetmana, był to Szlachcic Lublanin. PasPam 276v.
Przenośnie
  • Affekt [...] ktory od inszych zmysłow zadnych nieprzyimuiąc Ordynansow swoią własną rządzi się Imprezą.PasPam 80
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: ROZKAZ, FERMAN, UKAZ, DEKRET, USTAWA, POSTANOWIENIE.
Autorzy: MBM
Data ostatniej modyfikacji: 21.09.2012