Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

STANĄĆ

czas. dk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1614
Formy gramatyczne
Znaczenia
»dojść do skutku«
  • Gdy tedy Frydláńczyk rozumiał/ że iego consilia przez Száffenbergá do skutku przyszły/ y że mu niczego niedostawa/ tylko żeby popis Woyská stánął/ á iego Koronácya w Prádze doszłá; ná przygotowánie oney przesłał był Szwágrá swego Terskę do Prági/ áby Miásto y Pospolstwo do siebie przyćiągnął. RelWall A2v.
  • Teraz tylko nie łudźmy się, proszę, jeżeliby czy ten, co następuje, czy który inszy sejm trafunkiem, daj Boże, stanął, boć i te, co niepodobne zdają się rzeczy, czasem podobnymi się stają, ale myślmy raczej i czyńmy tak, aby zawsze sejmy stawały i nie stawać nie mogły, abyśmy zawsze pewną i nieuchybną radę w wolnym mieli Królestwie. KonSSpos 115.
Związki frazeologiczne

  • stanąć w akordzie:
    • »zawrzeć ugodę; skapitulować«
    • Dasz znosne kondycye staniemy w Accordzie Bez krwie rozlania; Turkom, tak powiedz y Ordzie. PotWoj 19.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • stanął ordynans:
    • »zapadła decyzja«
    • Naznaczono Piaseczynskiego z Pułtoru Tysięcy ludzi iak tęn Stanął Ordynans zaraz tez Consilium [rada] mego Pana Rylskiego odmięniło się. Bo co mię przed tym odwodził zeby nie zostawać tak in Contrarium [przeciwnie] przywodził zeby zostac. PasPam 75v.
  • stanąć na celu:
    • »być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«
    • Nie ostroznie zginął stanąwszy na Celu gdzie iuz Zmiasta miano znak do Rychtowania. PasPam 275v.
  • stanąć w bataliej:
    • Gdy Woyska staną w zwykłey bataliiey Ia niewygodzę swoiey fantazyiey. PasPam 51.
  • stanąć obozem:
Związki frazeologiczne

  • stanęła wiktoryja (sz. zm.):
    • »odniesiono zwycięstwo«
    • Viktoryia Stanęła na Imię krola Poboznego Michała. PasPam 246v.
  • stanąć szykiem:
    • »stanąć, ustawić się w porządku bojowym«
    • Przyszli pod Parkany y stanęli Szykiem. PasPam 265v.
  • stanąć do szyku:
    • »ustawić się, przygotować się do bitwy«
    • Przyszedszy tedy o pułmile od Połonki Stanęło woysko do szyku. Szykował swoię Czarnecki Sapieia tez swoię. PasPam 93v.
    • Czeladzi Wszystkiey Luzney tak z Naszego iako z litewskiego Woyska kazano pod znakami stanoc do Szyku. PasPam 103.
  • w gardle stanąć żółcią:
    • »wyjść komu na szkodę, na niekorzyść; zaszkodzić, dokuczyć«
    • Pamietay zdrayco [...] Bo to początek dopiero tego cos nawarzył piwa ktore, że źle uwarzone przykre iest. Iak się ponim dochowasz kwasu tobie Samemu gorzką wgarle Stanie zołcią. PasPam 196.
  • stanąć szeregiem:
    • »ustawić się w określonym porządku, jeden obok drugiego«
    • Kazalismy tedy Stanąc Czeladzi szeregięm niekupą tak iako by miesiącęm bo nietak razi szeregięm iako w kupie. PasPam 59v.
    • Wychodziemy tedy sobie szczęsliwie z [s]klepu y staniemy szeregiem w dziedzincu. PasPam 59v.
    • Stanął tedy Regiment dwiema szeregami. PasPam 255v.
  • na pozew stanąć || za pozwem stanąć:
    • »o pozwanym: stawić się na rozprawie sądowej«
    • [Czarownica] ná pozwy urzędu duchownego niechcąc stánąć/ byłá w obronie Grábie onego/ tákże poimána bydź nie mogłá/ który nákoniec potáiemnie z Kolná wysłáć ią musiał/ y tym sposobem rąk Inquisitorskich vszłá/ ále postrzału klątwy bynamniey […]. SpInZąbMłot 352.
    • Ruby niski, okrągley twarzy, odsądzonogo beło cci 29 January A. 1633 z Kapturowych sądow, od Paniey Wiktorowey o zabicie męza iey w Crac. za pozwem nie ufaiąc nie stanął a zInq[ui]sitiey rozboycą pokazał się byc y tak cci p[er]petue odsadzon. TrepNekLib 89.
    • na pozew stanąć. auf die Citation erscheinen. comparoître à l’ajournement. T III 1597.
  • zajeżdżać, stanąć itp. (jakoby) miesiącem:
    • »półksiężycem, półkolem«
    • Kazalismy tedy Stanąc Czeladzi szeregięm niekupą tak iako by miesiącęm bo nietak razi szeregięm iako w kupie. PasPam 59v.
    • Poczęli na miesiącem zaiezdzać dla tego że by nąm tył wziąć. PasPam 157.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Pánná ochędostwem/ Dobry chłop męstwem/ Doktor náuką Máią pięknie stanąć. ŻabPol A2v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy:
Data ostatniej modyfikacji: 05.06.2023