Pobieranie
PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

STANĄĆ

czas. dk
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1614
Formy gramatyczne
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Związki frazeologiczne

  • stanąć w akordzie:
    • »zawrzeć ugodę; skapitulować«
    • – Dasz znosne kondycye staniemy w Accordzie Bez krwie rozlania; Turkom, tak powiedz y Ordzie. PotWoj 19.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • stanął ordynans:
    • »zapadła decyzja«
    • ~ Naznaczono Piaseczynskiego z Pułtoru Tysięcy ludzi iak tęn Stanął Ordynans zaraz tez Consilium [rada] mego Pana Rylskiego odmięniło się. Bo co mię przed tym odwodził zeby nie zostawać tak in Contrarium [przeciwnie] przywodził zeby zostac. PasPam 75v.
  • stanąć na celu:
    • »być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«
    • – Nie ostroznie zginął stanąwszy na Celu gdzie iuz Zmiasta miano znak do Rychtowania. PasPam 275v.
  • stanąć w bataliej:
    • – Gdy Woyska staną w zwykłey bataliiey Ia niewygodzę swoiey fantazyiey. PasPam 51.
  • stanąć obozem:
Związki frazeologiczne

  • stanęła wiktoryja (sz. zm.):
    • »odniesiono zwycięstwo«
    • ~ Viktoryia Stanęła na Imię krola Poboznego Michała. PasPam 246v.
  • stanąć szykiem:
    • »stanąć, ustawić się w porządku bojowym«
    • ~ Przyszli pod Parkany y stanęli Szykiem. PasPam 265v.
  • stanąć do szyku:
    • »ustawić się, przygotować się do bitwy«
    • ~ Czeladzi Wszystkiey Luzney tak z Naszego iako z litewskiego Woyska kazano pod znakami stanoc do Szyku. PasPam 103.
    • ~ Przyszedszy tedy o pułmile od Połonki Stanęło woysko do szyku. Szykował swoię Czarnecki Sapieia tez swoię. PasPam 93v.
  • w gardle stanąć żółcią:
    • »wyjść komu na szkodę, na niekorzyść; zaszkodzić, dokuczyć«
    • – Pamietay zdrayco [...] Bo to początek dopiero tego cos nawarzył piwa ktore, że źle uwarzone przykre iest. Iak się ponim dochowasz kwasu tobie Samemu gorzką wgarle Stanie zołcią. PasPam 196.
  • stanąć szeregiem:
    • »ustawić się w określonym porządku, jeden obok drugiego«
    • ~ Stanął tedy Regiment dwiema szeregami. PasPam 255v.
    • ~ Kazalismy tedy Stanąc Czeladzi szeregięm niekupą tak iako by miesiącęm bo nietak razi szeregięm iako w kupie. PasPam 59v.
    • ~ Wychodziemy tedy sobie szczęsliwie z [s]klepu y staniemy szeregiem w dziedzincu. PasPam 59v.
  • na pozew stanąć || za pozwem stanąć:
    • »o pozwanym: stawić się na rozprawie sądowej«
    • ~ [Czarownica] ná pozwy urzędu duchownego niechcąc stánąć/ byłá w obronie Grábie onego/ tákże poimána bydź nie mogłá/ który nákoniec potáiemnie z Kolná wysłáć ią musiał/ y tym sposobem rąk Inquisitorskich vszłá/ ále postrzału klątwy bynamniey […]. SpInZąbMłot 352.
    • ~ Ruby niski, okrągley twarzy, odsądzonogo beło cci 29 January A. 1633 z Kapturowych sądow, od Paniey Wiktorowey o zabicie męza iey w Crac. za pozwem nie ufaiąc nie stanął a zInq[ui]sitiey rozboycą pokazał się byc y tak cci p[er]petue odsadzon. TrepNekLib 89.
    • ~ na pozew stanąć. auf die Citation erscheinen. comparoître à l’ajournement. T III 1597.
  • zajeżdżać, stanąć itp. (jakoby) miesiącem:
    • »półksiężycem, półkolem«
    • – Poczęli na miesiącem zaiezdzać dla tego że by nąm tył wziąć. PasPam 157.
    • – Kazalismy tedy Stanąc Czeladzi szeregięm niekupą tak iako by miesiącęm bo nietak razi szeregięm iako w kupie. PasPam 59v.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Pánná ochędostwem/ Dobry chłop męstwem/ Doktor náuką Máią pięknie stanąć. ŻabPol A2v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy:
Data ostatniej modyfikacji: 20.02.2015