ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż
STANĄĆ
czas. dk
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1614
Formy gramatyczne
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Związki frazeologiczne
stanąć w akordzie:
»zawrzeć ugodę; skapitulować«
– Dasz znosne kondycye staniemy w Accordzie Bez krwie rozlania; Turkom, tak powiedz y Ordzie. PotWoj19.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
stanął ordynans:
»zapadła decyzja«
~ Naznaczono Piaseczynskiego z Pułtoru Tysięcy ludzi iak tęn Stanął Ordynans zaraz tez Consilium [rada] mego Pana Rylskiego odmięniło się. Bo co mię przed tym odwodził zeby nie zostawać tak in Contrarium [przeciwnie] przywodził zeby zostac. PasPam75v.
stanąć na celu:
»być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«
– Nie ostroznie zginął stanąwszy na Celu gdzie iuz Zmiasta miano znak do Rychtowania. PasPam275v.
stanąć w bataliej:
– Gdy Woyska staną w zwykłey bataliiey Ia niewygodzę swoiey fantazyiey. PasPam51.
~Viktoryia Stanęła na Imię krola Poboznego Michała. PasPam246v.
stanąć szykiem:
»stanąć, ustawić się w porządku bojowym«
~ Przyszli pod Parkany y stanęli Szykiem. PasPam265v.
stanąć do szyku:
»ustawić się, przygotować się do bitwy«
~ Przyszedszy tedy o pułmile od Połonki Stanęło woysko do szyku. Szykował swoię Czarnecki Sapieia tez swoię. PasPam93v.
~ Czeladzi Wszystkiey Luzney tak z Naszego iako z litewskiego Woyska kazano pod znakami stanoc do Szyku. PasPam103.
w gardle stanąć żółcią:
»wyjść komu na szkodę, na niekorzyść; zaszkodzić, dokuczyć«
– Pamietay zdrayco [...] Bo to początek dopiero tego cos nawarzył piwa ktore, że źle uwarzone przykre iest. Iak się ponim dochowasz kwasu tobie Samemu gorzką wgarleStanie zołcią. PasPam196.
stanąć szeregiem:
»ustawić się w określonym porządku, jeden obok drugiego«
~ Kazalismy tedy Stanąc Czeladzi szeregięm niekupą tak iako by miesiącęm bo nietak razi szeregięm iako w kupie. PasPam59v.
~ Wychodziemy tedy sobie szczęsliwie z [s]klepu y staniemy szeregiem w dziedzincu. PasPam59v.
~Stanął tedy Regiment dwiema szeregami. PasPam255v.
na pozew stanąć || za pozwem stanąć:
»o pozwanym: stawić się na rozprawie sądowej«
~ [Czarownica] ná pozwy urzędu duchownego niechcąc stánąć/ byłá w obronie Grábie onego/ tákże poimána bydź nie mogłá/ który nákoniec potáiemnie z Kolná wysłáć ią musiał/ y tym sposobem rąk Inquisitorskich vszłá/ ále postrzału klątwy bynamniey […]. SpInZąbMłot352.
~ Ruby niski, okrągley twarzy, odsądzonogo beło cci 29 January A. 1633 z Kapturowych sądow, od Paniey Wiktorowey o zabicie męza iey w Crac. za pozwem nie ufaiąc nie stanął a zInq[ui]sitiey rozboycą pokazał się byc y tak cci p[er]petue odsadzon. TrepNekLib89.
~na pozew stanąć. auf die Citation erscheinen. comparoître à l’ajournement.T III1597.
zajeżdżać, stanąć itp. (jakoby) miesiącem:
»półksiężycem, półkolem«
– Kazalismy tedy Stanąc Czeladzi szeregięm niekupą tak iako by miesiącęm bo nietak razi szeregięm iako w kupie. PasPam59v.
– Poczęli na miesiącem zaiezdzać dla tego że by nąm tył wziąć. PasPam157.