Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ZMYWAĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (zmywający), SXVI, Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  zmywać
czas teraźniejszy
lp 1. os.   zmywam
2. os.   zmywasz
3. os.   zmywa
lm 3. os.   zmywają
czas przeszły
lp m 3. os.   zmywał
ż 3. os.   zmywała
tryb rozkazujący
lp 2. os.   zmywaj
lm 2. os.   zmywajmy
imiesłów współczesny
  zmywając
Znaczenia
1. »odczyszczać z brudu przy użyciu wody lub innego płynu albo roztworu wody ze środkami myjącymi, np. z mydłem lub z  →ługiem«
Rekcja: z kogo; co; czym ‖ w czym

  • – Wprawdźie mogą się niektore rzeczy sprawowáć przy odmawiániu Godźin/ ktore áttencyey y nabożeństwá potrzebnego nie przerywáią/ iáko bráć ná się suknią/ głowę czosáć/ ręce zmywáć/ świece ábo lámpy zapáláć/ przechadzáć się/ ábo co innego podobnego czynić/ przy czym może się myśl y serce przy powinnym nabożeństwie zostáwáć. LairReg 73[81].
  • – Mazurowie naszy Po jaglanej kaszy Słone wąsy mają, Piwem je zmywają. WychWieś 15.
  • ~ Zmywam/ vide Vmywam. Kn 1439.
  • – [Osanna] Nocy po wielkiey częśći trawiłá ná nabożeństwie y dyscyplinách/ [...] y po śmierći náleźiono iey Celle krwią skropioną/ od dyscyplin srogich/ ktoremi się sposobiłá do Krucyfixá/ przed oczy swe wystáwionego/ y lubo często zmymáłá krew tę/ iednák od częstych dyscyplin były śćiány znáczno krwáwe. OkolNiebo 93.
  • – Ledwo ogląda/ potym rozchwycą wnet słudzy/ Albo chłopiętá/ ziadszy zá łeb chodzą drudzy: Nuż odźwierni co czynią gdy misy zmywaią/ Iák roskoszne polewki w rynsztok wylewáią: Iák wiele kosztowáły z swemi zápráwámi/ Więcey niżli sámá rzecz; płyną rinsztokámi/ W kuchni pełno po źiemi pieprzu y száfranu/ Iákoż to ma bydź sporo tákowemu Pánu? JeżEk E2.
  • – Biorą skory wypráwne/ bićiem i nogami gniotą/ żeby zwolniáły/ zmiękczały/ wodą zmywáią ná iedney stronie/ i nożem duzym szerokim/ rozgárnywáią/ i oskrobuią. SekrWyj 220.
  • ~ Zmywam, ich wasche ab BierSłowa 377.
  • ~ Zmywam, v. m. F. zmyję. 1) abwaschen, abscheuren. 2) auscheuren, den Kopfwaschen. 1) laver, écurer, nettéïer. 2) laver la tête à qu. § 1) zmyy stoł, talerze. 2) zmył za to go dobrze. T III 3019.
  • – Nieczystość, którą dzieci po urodzeniu na głowie maią, trzeba tyle razy, ile razy potrzeba wyciągać będzie, wodą z mydłem ostróżnie zmywać, poniewaź ta nieczystość nayczęściey bywa okazyą do krost, które dzieci na głowie i na twarzy miewaią. WeichRada 64.
Związki frazeologiczne

  • łzami zmywać:
  • »płakać, opłakiwać, cierpieć; czuć żal, żałować czegoś«
    • – Anioł: Ktosz taki kiedy niewidany Widok widział w Bogu rany Podzmy z bliska oglądaymy Krew Swiętą łzami zmywaymy. KodKon 158.
    • – A Pan/ áby pokazał/ że ustępuie z mocą swoią y wielmożnośćią/ ktorą miał karáć grzeszniki ná świećie/ dopuszcza łzámi zmywáć potężne y strászne imię swoie [...]. StarKaz 238.
    • – Tak to za Purpuratow excessa Państwo całe pokutować, y przynaymniey łzami własnemi Pánow swoich zmywać zmazy muszą, niby to iednego Fundatora Krolestw wina y kara, na liczne całych Narodow rozćiągały się plemie. SapJChodAAnnot 64.
    • – Iak krolewna mowiła, Leander y Beliza grozną twarzą y oczyma zastraszeni, stracili smiałość do perswazyey, bo w tych fatalnych momentach miłość y wdzięk odstąpiły od piękney Menalippy, zostawiwszy na to mieysce złość y zawziętość, y pokazała się tym dwom osobom tak srogą, ze ulęknione, obawiały się wstrętu czynic Iey woli. Leander z rozkazania Iey, rozebrał oziębłe ciało z zbroi, a Beliza z krolewney długie y zawadzaiące suknie, y włozyła krutsze Alcymeda, y krwią po wielu mieyscach skropione; potym krolewna z pomocą Leandra kładąc na siebie zbroią, krew z niey łzami obfitemi zmywała z serdecznym wzdychaniem. HistAlk 47.
Przenośnie
  • Te prośby chcąc mieć święte/ w Tybr ná słońca wschodźie Głowę nurzasz dwá/ trzykroć/ y sny zmywasz w wodźie.PersiusSłonWiersz 6
  • Z prostoty/ popisze się wąglámi/ Dźiećiná; Az przed Matką/ Dźiećiny máłey/ wielka winá Láie gromi: á podczas/ nie trzymáiąc długu/ Brzozowym zmywá sokiem/ pstroćiny bez ługu.ŁączZwier D2
2. »w religiach: symbolicznie oczyszczać przez polanie wodą«
Rekcja: komu; kogo, co

  • – Jakożby wierzyć trzeba pewnie, Jak woda zmywa grzechy święcona powszednie, Tak gorzałka wypędza to, co człeka suszy, A nie tylko pomaga ciału, ale duszy. WodGorzBad 22.
  • – To iest/ A modlitwę przeczytawszy dáię mu wodę święconą/ y zmywa mu twarz y ręce.) Widźisz fałszerzy że nie krzśći/ ále go wodą zmywa? A żeby vmywánie twarzy y rąk zá Krzest poczytano było? y to bez należney formy/ nie dowiedźiesz. MohLit 14.
  • – Wreszcie by był Piotr u Arcy-Kápłana, Niestał przy ogniu, gdzie świecił ogárek, Nie záparł by się po trzy rázy Pána, Aniby nieznał, w tey kuchni kuchárek, Postrzegł błąd, kiedy kur nád nim zaśpiewał, Pokutną wodą spárzeliznę zmywał. DrużZbiór 350.
a)  przen.  »w religii chrześcijańskiej: oczyszczać z win, grzechów«
Rekcja: z czego; co; czym

  • – Bo gdy obrzędy dawne zachowuje i Abramowym znakiem Cię piątnuje, zrzyna okrutnie skorupą zostrzoną skóreczkę z ciałka świeżuchno zrodzoną; i tak, nie znając i namniejszej złości, tylko dla starcia ludzkich przewrotności, w raniuchnym wieku krew z siebie wyléwasz, swą niewinnością nasze winy zmywasz. GrochWirydarz 55.
  • – A idąc za Nim do krwawej kąpieli, gdzie w ciężkiej trwodze serce się w Nim dzieli (aleć je stawił, o Ojcze, gotowe, iszcząc wyroki Twe dyjamentowe), niech się porzucę na tym świeżym placu, zmywając sprosny w gorzkim nierząd płaczu. Zatym Cię proszę przez orszak on nocny, który wstecz upadł na głos: “Jam jest” mocny. MiasKZbiór 140.
  • – Ty z swojey Krwie Dostoynośći/ zmywasz Swiátá Złośći: Tyś w Niebo Bramą nędznemu Potómstwu Rayskiemu. KancPol 110.
  • – A przeto ći, ktorzy w świátłośći chodżą, jáko on w świátłośći jest, poznawáją krew, ktora od grzechow oczyśćia, y wszelką niespráwiedliwość zmywa. KrispDroga 11.
  • – Opłakany Enona stan wemnie sprawuie Zal, y smutek, niemogąc być który ulżonym Zabiciem niewinnego, woli, żądze złożyć Zemsźczenia się, niż zá miast krwie winney Damona, Niewinną Bogow błagać, y występek zmywać. ChodźWzór 31.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • grzech zmywać:
    • – GEnezus przy chrzćie swoim znowu Anyołá widźi/ ktory mu kśięgę grzechámi iego popisáną/ w ten czás kiedy ná niego wodę leią y chrzczą go/ pokázuie/ y one wszytkie grżechy z xięgi zmywa. TragGen A3v.
    • – Kto miał zwyczay płáczliwemi/ Grzechy zmywać kroplámi; Krople teraz prześwietnemi/ Bydź obaczy perłami. RaderBrudOst G6.
    • – Gdy kto zaś chce się Turkom w czym iako podobać Siła z niemi nie mowić, wiary nie probować. Owszem im się pokazać, miękim w swey naturze, Litościwym, pobożnym, wesołym w posturze, Y ten pełni uczynek pobożny, kto taki Puszcza z klatek zawarte, wolno swoie ptaki, Niemniey y ten uczynek, zda się miłosierny Według ich sentymentow, takiey prawowierny Jest, kto na pokarmienie psow, chleba kupuie Tym uczynkiem grech[!] zmywa, siebie tak ratuie. RelChron 111.
3. »w medycynie: przecierać lub moczyć za pomocą czegoś nasączonego leczniczym roztworem«
Rekcja: co; czym

  • – Strupy nie ták się szerzą iáko párchy/ przeto też mniey są záráźliwe y łácnieysze do leczenia. Te másłem świeżym niepłokánym námázuy áby odmiękły/ warzże Rzepik w ocćie/ á tym one strupy zmyway: ábo dębnice wźiąwszy od Gárbárzá/ ábo też czerwoney fárby skorney/ warz z octem á przemyway. DorHip II Pij.
  • – Tymże ná noc twarz pomázuy/ á poránu záś zmyway wodką z skorek malonowych/ y z fiołkow paloną. PedSleszTajem 43.
Podhasła

*ZMYWANY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lm M. nmos   zmywane
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
 przen.  »w religii chrześcijańskiej: oczyszczany z win, grzechów«
  • – Miesza Biskup wodę z popiołem, z solą y winem, ná dowod, że iáko wodá znáczy grzechy, ták te, to iest grzechy popiołem pokuty S., solą umartwienia, y winem miłośći Boskiey w Kośćiele Bożym zmywane bywaią. NewOzd 308.
Odsyłacze