– Ma swe Odpusty vprzywileiowáne/ kto tu odmowi pięć Pacierzy/ y tyłoż Pozdrowienia Anyelskiego/ te Odpusty otrzyma. PruszczKlejn5.
– Kto cię tak oszalił Zes tyle ludzi pobieł Tyle Miast popalił? Przeto się Bogiem czynisz? Bog daie nie bierze Iako ty? o cosz będą do ciebie Pacierze. Nie sluchay Zausznikow: nie wspieray się wiszem Człowiekes: ani z wielkim rownay się Iowiszem. PotWoj150.
– I pacierza nic nie mowił [król] przez całą Mszą tylko klęczał na wezgłowku Axamitnym a wzdychał. PasPam204.
– Pánie, o chleb prosić każesz [...] zda się bydź Pánie ten Pacierz złożony tylko dla prostakow, dla ludzi roboczych, co to nie máią co w gęmbę włożyć, sztuki się chlebá dorábiáią [...] trzebá to Pánie było rożność uczynić między prostakámi i Ich Mościámi. MłodzKazII, 274.
– Ná to Christus złożył Pácierz, ábyś miał modlenia się Temę, máteryią proszenia, supliki práwidło. MłodzKazII, 274.
– Ia męża nie znam chociazem nie wdowa, Bo iesli kiedy zesnu się obudzi, Albo pacierzmi, albo mnie rozmową, Bawi. PotSyl8.
– W Kapliczy Ogroyczowey w kazdy Czwartek wiecor po dzwonieniu na pierwsze Pacierze Chłopczy skolni Litanią o Imieniu Pana Iezuszowym spiewywali. KomonDziej16v.
– Przyszedszy przed wielki ołtarz [...] miewa Ociec Swięty Exhortę wykładaiąc Pacierz, to iest Modlitwę Pańską Pater noster. ChmielAteny1755 I127.
– Począł exorcyzmy czynić. Agendy w ręku nie miewał, Pacierzy kápłańskich nie odmawiał. MłodzKazII, 54.
– Krom pacierzy kápłáńskich, codzień koronkę do Nayśw: Mátki mawiał. NiesKor II67.
– Jędrzey świątobliwe życie prowadził, kapłańskie pacierze co dzień mawiał. NiesKor II127.
– Co dzień odpráwował pacierze Kápłáńskie, y innych modlitw wiele prosząc Bogá áby po tych nędzách żył, á to dla przyczyn áby mogł tym nágrodzić ktorzy mu pokázowáli miłosierdzie, wtora, áby sercá dodawał Pánom Chrześciańskim ná Pogány. TylkStrom23-24.
(wariant II): – Mow ty Wilczkowi pacierz á Wilczek dolassa. OpalKSat36v-37.
(wariant III): – Mow wilku pacierz/ á on: Owcá. Mow wilku pacierz/ á on woli kozią mácierz. KnAd518.
Przenośnie
P. BOG mowi przez Proroka do Bałwochwalcow, nie do Astrologow, iacy bywali Arioli ktorzy przy ołtarzach y Poganskich bałwanach nie cnotliwie pacierze odprawowali y ofiary bydlęce palili.DuńKalO
2.
»czas potrzebny do odmówienia modlitwy«
– Wojsko [...] w pół mili od miasta stanęło, w kilka pacierzy po rozgoszczeniu ukazały się kupy rajtarów od Norymbergu. DembPrzew44.
– Do których [dragonów] gdy Elearowie skoczyli, w kilku pacierzach znowu ich przez zasadzoną strzelbę aż do bramy niemal [gonili]. DembPrzew65.
– Wziąłem mu tylko ow Chrest z ręku awyciąnęm go płazą przez plecy, Utykay [...] kiedy to Chłopię skoczy [...] Nie zabawiłęm się koło owego smarkacza y pacierza iednego. PasPam95v.
– Pod Tryszkami 2 Julii napadł na obóz mój polski p. Ważyński ze dwunastu chorągwi insperate o zmroku: w koniach szkodę wielką uczynił i nachwytawszy uszedł nie bawiąc kilka pacierzy. ZawiszaPam127.
– Chameleon [...] Oczy ma okrągłe, wypukłe, wesołe, ktoremi ná iáki kolor poyzrzy, zá pacierz ná sobie reprezentuie. ChmielAteny1755 I472.
– A tak po asekurowaniu Borzęckiego, w jednym prawie pacierzu sejmik bez żadnej doszedł kontradykcji. MatDiar304.
3.
»reprymenda, połajanka«
– Biskup wezwawszy przed się Kuchmistrzá, dał mu dobry Pacierz mowiąc: Tyś mi łákomstwem twoim wielkie spráwił. y ná szyję przywiodł niesczęście. GdacPan37-38.
4.
w lm
»różaniec (muzułmański), sznur korali; w lm paciorki, koraliki«
– Z ktorey to ták szláchetney Wenedyckiey Spumy/ Posyła y Moftemu skrzyneczkę z Perfumy/ Y Pacierze: bo y tych Turcy używáią/ Lub w Monsserrato áni Lorecie bywaią. TwarSLeg70.
– Pacierze bursztynowe dla tego przyiaciela twego bylem jedno okazyją miał do przesłania, nie omieszkam ci posłać. ŁugowPodr257.
– Turcy mieli [...] Pacierze albo szafierowe albo iezeli koralowe Rubinami albo iakim drogiem kamieniem nasadzane. PasPam261.
– Będą Godzinki, pięknie opráwne, á nie w czytániu, pacierze w ręku álbo i u pása, a nie wiedzieć kiedy się odpráwiły. MłodzKazI, 434.
– Niżej przy niepoczesnem podrożnym ubierze Cisnęły w szyję wielkie z bursztynow pacierze. KorczFrasz92.
– Talar Srebrny Złocisty, Pierscionek Złoty Serce Srebrne Tabliczke Srebrną Perełki y z Kanakiem Metalow dwa Srebnych. Antepedium Kitaykową z Zasłone takąz takze Pacierzi dwoie drotu Srebnego a drugie Burstynowe darowała. KomonDziej145.
– Bierze paciorki, sto ścieszek udepce, W rękách pacierze, w ucho diabeł szepce. DrużZbiór541.
– Z wierzchu czarny [korzeń piwonii]/ we wnątrz biáły/ y guzowáty iáko węzły iákie/ ábo pacierze ná sznurze. SyrZiel785.
– Sucháru w táysterkę/ y máłą od prágnienia weźmie ángisterkę Wody słodkiey/ koszturek w rękę/ y pacierze. TwarSPas48.
5.
»część kręgosłupa u człowieka i zwierząt, krąg kostny«
– Pacierz u zwiérząt/ u człowiéká w grzbiécié/ w-szyi Pacierzysty Kn657.
– Zad [u klaczy] jak ulany i gibkie pacierze, Tusz do popręgu i kark niezbyt chudy, Nóżka subtelna, podkasałe udy, A kosa jasna i obfita grzywa Blaski złotego przenosi przędziwa. MorszAUtwKuk10.
– Kość tyłu głowy [...] się złączá [...] na dole [...] z kością gruntowną [...] y z pierwszym pácierzem szyie. KirchFac98.
– Oleykiem tymże pacierze ná krzyżách nácieráć. SyrZiel419.
(wariant II): – Ninacz niedba [Osman] naSwiecie: ninacz nie pamięta Iuzby sobie przegraney znami zyczył raczy NiszPokoiu [...] Chociasz tak wiele razy od naszych ukarąn Mow Wilku Pacierz, a on przecię owca, barąn Chce się bic do upasci y umierac nizli Traktowac. PotWoj169.
