ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		budownik
D.		budownika
B.	uż. żyw.	budownika
W.		budowniku

liczba mnoga

M.	uż. osob.	budownicy
D.		budowników
B.	uż. nosob.	budowniki
Ms.		budownikach

Znaczenia

1. »ten, kto zajmuje się budowaniem, twórca budowli; ten, kto ma zamiłowanie do budowania«

– Panny klasztorne w Sączu wszyscy żałujcie go, Pozbyliście klasztoru budownika swego. Który on zapocząwszy murem z gruntu wywiódł, I do skutku swojego bardzo prędko przywiódł. GrochWiersze 184.
– HErr Bawmeister/ hie [!] auff diesem platz/ wolte ich gern ein hauss bawen/ rathet zu/ wie ich sol anfangen. Pánie Budowniku/ tu ná tym plácu radbych sobie dom postáwił/ poradźcie mi/ jáko mam począć.. VolcDial 152v.
– Fragt einen verstendigen bawmeister drumb/ der wird euch wol rahten. Radzcie się mądrego budowniká/ tenci wam porádzi. VolcDial 152v.
– A záś budownicy nie żywią ludzi wiele/ gdy iednych do gruntow kopánia/ drugich do murowánia/ trzecich do ciosánia kamieni/ y inszych w rozmaitych náznáczonych pracách zábawionych/ podeymuią żywnością/ ták iż y żonę/ y dzieci/ y drudzy rodzice swe zeszłe w leciech żywią. PetrSEt 291.
– Bo niebył budownik do tego przywiedziony sámą poczciwością/ ale musem/ áby był nie musiał strácić poddanych. PetrSEt 292.
– Architékt/ Budowniczy naywyższy/ Architectus [...] Architector aedis, et architecton doli, tr. [...] Mechanicus [...] Fabricarum peritissimus [...] v. Budownik. Kn 8.
– Budownik/ Architékt. AEdificator [...] Mundi aedificator Deus [...] Structor, molitor, fabricator [...] AEdificet agricola, non sit tamen aedificator [...] Machinator bellicorum instumentorum [...] vide Architékt [...]. Kn 51.
– Abowiem tym więtszey chwały ten nád Mojzeszá godzien/ im więtszą część ma budownik domu niżeli sam dom. BG Hbr 3, 3.
– A niech je dawáją w ręce rzemieśnikow przełożonych nád robotą domu Páńskiego/ áby je dawáli robotnikom ktorzy robili w domu PANskim/ náprawiájąc skázę domu: To jest, budownikom y cieślom y murárzom/ y ná zkupowánie drzewá/ y kámienia ciosánego ku nápráwie domu. BG 2Krl 22, 5-6.
– Budownik, AEdificator, molitor, fabricator. Daylide/ namudaris/ namudaritoias. SzyrDict 24.
– Każdy człowiek rycerski, pilny Ingenier y Budownik, z tąd dosyć Informáciey zásiąc może do sporządzánia onych [mostów]. UffDekArch II, 158.
– Budownik AEdificator. SłowPolŁac 4.
– AEdificator Budownik. SłowPolŁac 9.
– Architecte/ Budownik. PolPar 147.
– Wiedźiał Nektenab, że z Ezopa głowy, Licerus krol był na gadki gotowy. Zatym tak mądrze on sobie rozumiał, Ze Licer zgadnąć nie będźie mu umiał, Ztraćiwszy swego Ezopa tłumacza, Takie mu tedy zadanie zatacza: Żeby, na wiosnę przysłał rzemieśniki, Takie mu oraz też i Budowniki, Ktorzyby wieżą zmurować umieli Mu na powietrzu, oraz z sobą wźieli Takiego człeka, coby wszystko wiedźieć Umiał, na wszystko mu i odpowiedźieć. JabłEzop C6.
– Co się mowiło o Piramidach Labiryntowych, o tey liczbie niezamierzoney Obeliskow, Kościołow, Pałacow, ktorych ieszcze nieprzepłáconym świat się dziwuie w całym Egypcie obalinom, y w ktorych iaśniáła w zawody wspániáłość Krolow ich budownikow, umieiętność rzemieślniká, bogactwo ozdob tam obficie rozsianych, wymiar y układność ku piękności ich zażyłá, w ktorych ieszcze aż do nászych wiekow żywość farb nie zatarta walczy z czasem, wszystko ná koniec pożeraiącym, wszystko to dowodzi w iákim stopniu u Egypcyánow stáneła Architekturá, Malarstwo, Snycerstwo, y wszystkie insze konsztá. RolJabłJADziej 136-137.
– BASTISSEUR [...] Aedificator [...] BUDOWNIK ten co się rad budowaniem bawi. DanKolaDyk I, 178.
– CHEVRE [...] KOZŁY są też bunty ktorych zażywaią budownicy dla dzwigania kamieni, y balkow. DanKolaDyk I, 302.
– E'DIFICATEUR [...] (Batisseur.) Aedificator BUDOWNIK co rad stawia buduie. DanKolaDyk I, 491.
– Alias nie trzebaby z dziećmi szczebietać, słowa z niemi wymawiać, łatwieyszych dobierać: Nie trzebaby Inspektorow, lingwistow do nich trzymać. A co większa był by na całym swiecie Populus unius labii, iako ante divisionem Gentium, alias przed budowaniem Wieży Babylonńskiey, kiedy budownikom, in paenam superbiae, BOG, ięzyk ieden na wiele rozdzielił. ChmielAteny1755 I 85.
– ARCHITEKTOW słáwnych omni saeculo tá Sertes: Dedalus, ktorego dzieło Labyrinth, Menecrates Ephesinus, Cresiphon Kościoła Dyany w Efezie Budownik, Epeus konia Trojańskiego, z ktorego Troia spalona, inwentor: Philo Athenienski, Archimedes Syrakuzański, Vitruvius, Pollio, Weroneńczyk, Dominicus Fontana, Andreas de Fessulis Florenczyk, Bramantes Urbinas, Leo Alberti Florenczyk drugi Archimedes, Philippus Calendarius, Quiricus Strozzius Florenczyk, Iacobus Meligninus Florenczyk, bardzo zacni y chwalebni Architekci. ChmielAteny1755 I 233.
– Architectus Architekt Budownik. ChmielAteny IV 375.
– [...] jak mondry budownik Kościoł swoy nie na Piasku [...] ale na Skale zbudował [...]. HackPrawWron 327.
– Budownik. 1) Bau-Herr. 2) Bau-Meister. 1) bâtisseur, celui qui bâtit. 2) un architecte. T III 85.
– Wieżę wysoką począł był nowy Nemrod budowáć/ August on Cesarz (pokoy go vnosił wielki/ dla tegoż regestrá gotuie ná wszystek świát) sstąpił Pan/ y odmiánę vzynił w onych budownikách [...]. BirkNiedz 63.
– Budownik/ AEdificator, Structor [...] Auffbawer/ Bawmann/ der bawen läst. DasHünDict Pp iijv.
– Ná ktorym fundámencie stoiąc/ to iest że on pierwotny ięzyk został kędyżkolwiek w cále/ y po rosproszeniu budownikow Bábilońskiey wieże: á zá tym że y po dziśdzień gdzieżkolwiek bydź musi [...]. DembWyw 11-12.
– Ale ani ci ktorzy mieszkali w Syryey y Chananeiey zda się aby mieli beli bydz przy budowaniu oney wieże, abo zpołkować z niemi: abowiem 11. Rozdział ksiąg Rodzaiu mowi, że budownicy iey przysli beli od wschodu na pole ziemie Sennaar, y tam gwoli temu osiedli [...]. DembWyw 51.

Przenośnie

Płácz ziemio/ płáczcie fundámentá ziemne/ Płáczcie iáskinie/ płáczcie lochy ciemne: Płáczcie/ vmárł Pan/ budownik wász miły/ W ktoregoście się ręce záwiesiły. RożAPam 104
Krystus możny/ Kámień nárożny/ ktorym Budownik wzgardził niezbożny.KancPol 193

2. »urzędnik sprawujący dozór gmachów, miejsc publicznych w mieście i fortyfikacji miejskich; architekt projektujący takie budowle«

– Baumeister budownik aedilis. KusWeg A8v.
– BUDOWNICY mają oko na reparacyą Miast i Zamków. ŁubHist 220.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BUDOWNIK