Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BESTIALSKI

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVII – XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
stopień równy
lp M. m   bestialski
ż   bestialska
n   bestialskie
D. m   bestialskiego
ż   bestialskiej
n   bestialskiego
B. m nżyw   bestialski
ż   bestialską
n   bestialskie
N. m   bestialskim
ż   bestialską
lm M. nmos   bestialskie
D.   bestialskich
B. nmos   bestialskie
N.   bestialskiemi
Ms.   bestialskich
stopień wyższy
lp M. m   bestialszy
odmiana niezłożona
lp C. m albo n   bestialsku
Etymologia
Znaczenia
1. »odnoszący się do zwierząt, właściwy zwierzętom, zwierzęcy«
  • – Minotáurus, był mieszániec bestyálskiego przyrodzenia. OvOtwWPrzem 307.
  • – W szalonym [...] y áppetit [...] będzie nie ludzki ále bestiálski. TylkRoz 234.
  • – S. Ambroży [...] Dwanaście znakow Zodyacznych nierozumnych bestyi imionami nazwanych sądzi: za rzecz nieprzystoyną y nikczemną. Aby bestyalskiey nátury miały pártycypowáć luminarze Niebieskie. BystrzInfElem ZupRac II / IX.
  • – AMPHITHEATRA w Rzymie [...] tam bestyalskie okrucięstwa ná ludzi przez drapieżne Zwierzęta prezentowáne były. ChmielAteny1755 I II, 89-90.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • bestyjalski grzych:
2.  przen.  »dziki, nieopanowany, srogi, brutalny, taki, jak zwierzę; załugujący na pogardę«
  • – Mord niesłychany nad poddającemi wyprawowali [rebelianci przeciwko carowi Wasylowi Szujskiemu], zabijając ich zwyczajem bestyalskim w łeb, rozkrzyżowanych. NiemPam 88.
  • – Kochać się w roskoszách cielesnych takowych/ y mieć ie sobie zá nawiętsze dobra/ iest rzecz źwierzęca/ y bestyalska. PetrSEt 245.
  • – Nadobne dziewki wespół uradziły, Aby bez żadnej zwłoki zdrowia go [Marganora] zbawiły; Jeno dać zwyczajną śmierć zda się jem nie grzeczy Temu, co bestyalski żywot, nie człowieczy Prowadzi. ArKochOrlCz III 151.
  • – Lud chrześciański [w Amsterdamie] haniebnie hrubiański, dziki i jakoby bestialski, nie rozmówić się, cale chłopski, jeno wszytko z gniewem, z nadętością [...], i wszytek zanurzony w kupiectwie. BillTDiar 134v.
  • – Ci, co się rolą báwią, iuż ci áni zieść, áni nápić się dobrze nie mogą, wszyscy są, w-tym mizernym ále potrzebnym gospodárstwie. Bestyiálszyś tyś niż bęstyie, bo iarzm pięć [na woły] kupiwszy, sobieś iárzmo ná szyię położył, ktorego, ábyś się dobrze náiadł i nápił, złożyć nie możesz, ále twoie pługi w-głowieć orzą. MłodzKaz I, 232.
  • – Ręce sług Bożych, prawdziwe są rece; ále u ciebie grabie, łápy bestyálskie, wieleżeś rázy, temi łápámi, przebił ręce P. Iezusowe [grzesząc]? MłodzKaz III, 278.
  • – Ia zniewolony gniewem nienáwiścią, holerą, y bestyalską furią [...] dobywszy páłászá, takem dmuchnął zartkim bułatem. AndPiekBoh 159.
  • – Co byli Indyanie Iapończykowie? ledwie że ludzie, bo bestyalskich obyczaiow. BystrzInfElem ZupRac VI/XV.
3.  przen.  »sprośny, rozpustny«
  • – Béstwić się/ miéć się do spraw béstyálskich/ sprosnych/ Lasciuire, Ouid. Catullire lupam, [...] Catullire canes [...] Catullire uxorem [...] Equire equas [...] Subare [...] Surire. Kn 20.
  • – Starosta krasnostawski upiwszy się bardzo bestyjalskie na pokojach królowej jm. czynił akcyje, kiedy wziąwszy naturalia ad manus nie tylko mężatkom, ale i pannom one prezentował ad ocula. SarPam 181.
  • – Cudze żonki [...] od ich [Sasów] się bestialskiej nie wybiegały chciwości. SzlachSasRzecz 214.
  • – Nie wszystkich ták przyrodzenie spráwiło, áby więcey rozumu, ániżeli námiętności swoich, á bestyalskich popędliwości náśládować mieli. DanOstSwada I, 29.
  • – Potych bestyalskich zábawách [w haremie z kobietami] ma inne Sołtan Turecki, lustruiąc y przechodząc się po Páła[ca]ch, Pokoiach. ChmielAteny1755 I II, 481.
4.  przen.  »diabelski, szatański, bezbożny; pogański«
  • – To głupia rozumieć iżbyś mogł ziednoczyć Niemiecką ziemię ábo żebyś miał spráwić co znácznego siłámi iey áż do tąd poki oni [...] będą przekłádáć Luthrá nád Christusá y náukę bestiálską ludzi niezbożnych y niecnotliwych nád Ewángelią. BotŁęczRel III 77.
  • – Ci to są [grzesznicy] ktorzy słodkie iárzmo Chrystusowe y to iedno/ opuściwszy bestyálskich pięć/ kupili sobie; grzechy te miánuią Doktorowie/ ktore pięcią smysłow popełniamy. KalCuda 134.
  • – Zeby dzieci małych w Gorączkach nie straszyła [bogini Mania] [te]dy iey nakozdy Rok dziecię iedno wlat siedmi ofiarowano y rznięto naOłtarzu ktory bestyalski zwyczay y obrząd zniosł potem Junius Brutus. PotPrzyp 13.
  • – Wołam do was, ktorzy nie Kátolickiego, nie Chrześciáńskiego, ále gorzey niż Pogáńskiego, niż bestyálskiego sercá, widząc pod Domámi wászemi umieráiących od głodu, od zimná ludzi, [...] w Dom wász przyiąć niechcecie, ále y owszem, kiedy kto w Domu wászym záchoruie, [...] wypędzacie. DanOstSwada V, 17.
Użycia metajęzykowe
  • - Bestyalski, Bestialisch. BierSłowa 4
  • - Bestyalski. bestialisch/ viehisch. brutal, bestial, qui tient de la brute. T III 34
Podhasła

PO BESTIALSKU

w funkcji przysłówka
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1618
Znaczenia
1. »tak, jak zwierzęta, po zwierzęcemu«
  • – Bo ludzie gdy mieszkáią z sobą spolnie/ po ludzku mieszkáią. Gdy zaś osobno mieszkáią/ po bestyalsku/ y po bydlęcu mieszkáią/ musząc na poły nágo chodzić/ surowe rzeczy ieść: bosso chodzić. PetrSEt 392.
  • – Iáko bydlę/ iáko béstya/ po béstyálsku. Pecorum modo [...] More ferae [...] In pecorum modum [...] More bestiarum [...] v. Po béstyálsku. Kn 232.
  • EN BESTE [..] Il a vescu ۍ est mort en beste [...] Zył y umarł po bestyalsku. DanKolaDyk I, 192.
2. »sprośnie, rozpustnie«
  • – EN BESTE [...] PO BESTYALSKU mowi się niewłaśnie co do obyczaiow o człowieku ktory nieszuka tylko lubieżności swoiey iák bestye czynią. DanKolaDyk I, 192.

BESTIALSKA

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1743
Znaczenia
»jest właściwe zwierzętom«
  • ~ Krew swoię y cudzą zuchwale toczyc, bestyalska iest nie ludzka: Gdy czas, fortel, y potrzeba każe, w ten czas się potykai. BystrzInfStat N2.