Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BODZIEC

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: BODZIEC, *BOJEC, *BODEC, BODZIEĆ
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   bodziec ||   bojec
D.   bodźca
C.   bodźcowi
B. uż. nżyw.   bodziec
N.   bojcem ||   bodźcem
liczba mnoga
M. uż. nosob.   bodźca
D.   bojców
B. uż. nosob.   bodźce ||   bojce
N.   bodźcami ||   bodcami
Znaczenia
1. »ostro zakończony przedmiot, mogący służyć do poganiania zwierząt, np. ostroga, także do kłucia, przebijania lub cięcia czego«
  • – Y záraz boyce dawszy w bok koniowi/ Chce go w pás porwáć [Argant Rajmunda]. TasKochGoff 188.
  • – Czemu Pan Bog [...] ná prośbę Páwłá s. nic nie dał gdy prosił/ áby od niego bodziec on ciáłá był oddalony? BirkNiedz 121.
  • – Bodziéc/ ościęń/ Stimulus propr. [...] Stimulus doloris [...]. Stimulus amoris [...]. Kn 39.
  • – Oścień/ v. Bodzieć/ Akstinas. SzyrDict 271.
  • – A na dniu rannym skoro záswitáło, Kiedy im więcey trwogi przybywáło Tym spieszniey wiatrom, Ktore ich goniły Nie patrząc za się podawali tyły, Y tak bodcami wszyscie Konie zwarli Ze się asz w Samym Wieluniu opárli [Szwedzi]. OblJasGór 173v.
  • – PIQUER les boeufs avec un aiguillon [...] Stimulo boves increpare. BODŹCEM woły poganiać. DanKolaDyk II, 355.
Przenośnie
  • Gdzież jest o smierci bodziec twoj? Gdzież jest piekło zwycięstwo twoje? Lecz bodziec śmierci jest grzech/ á moc grzechu jest Zakon.BG 1Kor 15, 55-56
  • Gdy cię w panosz weźmie animusz, [...] Twe i przodków twych dzieła szkaradnie poszpeci. Więc ci bodziec przysadzi i krzepko osiędzie, Wprzód na małe przykopy, potem [...] W haniebną odchłań bieżąc na zgubę koniecznie.NiebAnBad 262
  • Nie buntuycie Synkowie, zá swoich się Oycow? Nie będziecie umieráć, od trzech w sercu boycow. Ná cię to podobieństwo: ná cie grzeszny człecze, Gdyć śmierć po dziatkách w serce trzy groty záwlecze.PotPocz 129
2. »u niektórych ptaków charakterystyczny pazur wyrastający z tyłu nóg, ostroga łapy«
  • – [Opis kura:] Chod śmiały, grzebień czerstwy, podbrodek rumiany, Wzrok bystry złote piora, po szyi odmiany. Bodźca u nog potężne, pierś mężna, bark żywy, Nos ostrząc do boju się ćwiczy nietrwożliwy. NaborWierWir I 297.
3. »kłująca roślina; kolec u takiej rośliny, cierń«
  • – Lecz, że mu usta stękáią i ięczą, Dla tego plagi nieznośne mię dręczą, Dla tego mię BOG dotyka i draźni, Ze znieść cierpliwie trudno iego łaźni. Ná moie bole, práwie iest záwziętem, Obie mi nogi twardym ścisnął pętem, I wszytkie ścieszki bodzcámi otoczył, Bym z nich bez szwanku nigdzie nie wyskoczył. ChrośJob 123.
  • – Iák wąż, pełźnie w trawie [Akteon], nie czuiąc, ze boli, Gdy ciernie, ostry bodziec w ciáło miękkie pośle. DrużZbiór 517.
  • – Postępowáć ci będzie potrzebá. Między cierniámi y bodźcámi, Między skáłámi y ogniámi, Między przerwámi y grudámi, Między ślepotámi y przepáściámi, Ktore cię Od Drog chwały y cnoty Wstrącáć będą. LubSŁapAdw 55-56.
4.  przen.  »niepokój, udręka«
  • – Zła iest boleść: gorszy grzech/ [...] ktory rozwięzuie węzeł Bogá z człowiekiem/ y sumnienia bodźcámi wnętrzności ludzkie szárpa. BirkNiedz 54.
  • – Nás samych/ wnetrznymi bodzcámi/ niepokoiámi/ gryzieniem się meláncholiámi trápiąc/ y mieszaiąc/ nietylko do przyięciá łásk Boskich/ ále też y do sámych potocznych spráw (ták iákoby człowiekowi rozumnemu należało) odpráwieniá nie sposobnymi czynimy. BujnDroga 309-310.
  • – Ostry bodziec przez ręce DAWIDOWE przeszył, Myśli, czymby ták mocno przeciw BOGU zgrzeszył. DrużZbiór 70.
5.  przen.  »zachęta, podnieta, pobudka do czego«
  • – DZielna pomocná potłumienie grzechu/ y wszystkich przeszkod/ ktore záledz drogę mogą do kresu nam zámierzonego [...] iest uważenie y pamiątka śmierci. Ale ostrzeyszy nierownie bodziec być musi z uwagi surowego strasznego nie odwołanego sądu Boże[g]o. BujnDroga 133.
  • – Wodzow pobudkę, ogłos pułkow srogi Zá bodzce sobie kładzie i ostrogi. ChrośJob 156.
  • – AIGUILLON, au figuré [...] Stimulus [...] BODZIEC w wyrozumieniu nie włásnym, to co pobudza do czego. DanKolaDyk I, 67.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: BR-K
Data ostatniej modyfikacji: 18.04.2019