– Pomalusienku Człapią przyiechawszy do niego strzelił mu w ucho z pistoletu y zabił. PasPam203v.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
za uchem wołać komuś:
»przypominać«
– Uciekł od zony y wyiechał do Polski z Pułkiem Piaseczynskiego powiedaiąc potym ze przez Sęn y Naiawie iak by mu cos za uchem wołało odstąpiłes Boga. PasPam70v.
mierzić ucho:
– Nie tylko ucho Boskie ale y Całe Niebo mierzieła [modlitwa] kiedy taką zacną Wiktoryią krolowi Kazimirzowi wyiednała. PasPam192v.
uszy zatykać:
– Krola z Bawicielem swoim nazywali asz uszy zatykał. PasPam264.
ucho angularne:
Związki frazeologiczne
denegować ucha:
»odmówić wysłuchania«
– Iest [...] wiadoma wrodzona WKMSCi P. M. Miłego łaskawość ktorą uznawamy że Panskiego Swego w kozdych potrzebach nie raczysz WKMSC denegować ucha. PasPam146.
dawać czemuś ucho:
»wierzyć czemuś«
– Insi zas co się tey pestylencyiey uchronic nie mogli Consilis [radom] onych łacne daiąc ucho. [...] Pod owę podpadać musieli paremiią Qui facile credit facile decipitur [Kto łatwo wierzy, łatwo bywa oszukany]. PasPam148.
opuścić uszy:
»spuścić z tonu«
~Opuscił tedy uszy Arcybiskup powątpiwaiąc w Swoiey Intencyiey ale postaremu nie ustaie w dopinaniu y ma nadzieie. PasPam230.
turbować czyjeś ucho:
»sprawiać komuś kłopot, fatygować kogoś opowiadaniem o swoich sprawach, niepokoić kogoś«
~Deprecor primum [przepraszam najpierw] Pana mego Młgo Majestatem że mi privato [osobie prywatnej] przychodzi Panskie Powazne et multis [wieloma] Oyczyzny Curis [troskami] zatrudnione turbować ucho. PasPam284.
na uszy obie słyszeć coś:
»słyszeć coś bardzo dobrze, doskonale«
~Na uszy obie słyszy Swiat o głos Marsa ktory Promulguie Ze cię za Syna Swego prawdziwie przyimuie. PasPam271.
coś się o uszy obija:
»coś daje się słyszeć«
~ Kiedy się to y o nasze uszy obiia zwielką chęcią apponemus curam [dołożymy starania] zeby się takie bez sprawie niedziało. PasPam284v.
nabić komuś uszy:
»dużo komuś o czymś powiedzieć; przekonać kogoś o czymś, wmówić komuś coś«
– Nabił ci mu tedy uszy nie tylko temu dał pokoy ale z Woyska od Cwierci wyiechał. PasPam114v.
– Zeć zły człowiek nabił uszy, taki żal masz na twej duszy. Rozum niech twój sam osądzi, gdy rozumiesz, że wzrok błądzi, że to rzeczy niepodobne; bo i uszu nie są godne Te awizy, co cię niemi sturbowali niepewnemi. StanTrans90.
– Nabiiam, v. m. F. nabiię. 1) benageln, mit Nägeln beschlagen; voll Nägel, Pfähle schlagen. 2) laden ein Gewehr. 3) einschlagen, einrühren, als Eyer. 4) füllen. 5) niedermetzeln, niederhauen. 1) ficher, enfoncer, cogner beaucoup de pieux, de cloux. 2) charger un canon à feu. 3) brouiller, mettre dedans pour préparer qu. ch. 4) remplir. 5) tuër un grand nombre de; abatre beaucoup de. § 1) nabił palow, kołow, gozdzi; nabiię tę deskę goźdźmi. 2) nabić muszkiet kulą. 3) nabić iaiec na iaiecznicę; iuż gorzałczany nabił na gorzałkę. 4) dobrze mu to wory nabiia. 5) z szańcu wiele mu ludzi nabito; nabił ptastwa, zwierza. nabiiam działo. ein Stück laden. servir le canon. nabiiam komu uszy czym. einem einbläuen, den Kopf toll machen. ravoder aux oreilles de qu; inculquer; batre les oreilles à qu. de qu. ch. § nabił mi uszy temi powieściami. nabili mu to w głowę, tym głowę. man hat ihm dieses in den Kopf gesetzt. on lui a mis cela dans la tête. § nabił sobie tym głowę. T III887.
– Uszy tu bolą słuchając z daleka, co mniejsi mówią; nawet już i na nas narzekają, żeście go sekurowali; niechby była ta pycha i z korzeniem do szczętu wyginęła. SobJListy539.
– Ale ty, niecny i zapamiętały Człecze, coś zrobił? Mnie oto bolały Uszy to słysząc! [o uwiedzeniu Praksedy przez Arnolfa] BorzNaw192.
dać komuś wolne ucho:
»wysłuchać czyichś racji«
– Aczkolwiek tedy zá stárániem straży do przesłuchánia v sędziego żadny sposobem przyśdź nie mogł: iednák zá namową inszych rádziec/ dał mu wolne ucho. SpInZąbMłot103.
zachować komuś wolne ucho:
»wysłuchać czyichś racji«
– Obłapiełem go zatym za nogi pokornie prosząc aby zazdrosciwe[m] nieprzyijaciołom moie[m] wiary nie dawał, ale przynamni mnie drugie ucho wolne zachował. OssJŻyw23.
