– Koniom k'woli przemyślne stajnie budują [gospodarze]; dla nich siodła, rzędy wojenne, aparaty kosztowne gotują. DorHipTur6.
– Nadobywanie Smolenska wielkiegoby apparatu, piechoty y strzelby potrzeba. ŻółkPocz10.
– Aparat/ vbior y sprzęt wytworny iaki. Paratus regius, principalis [...] Apparatus. Instructus [...] Ornatus scenae, fori [...]. Kn8.
– Oycom Bernardynom chciałbym ten Aparat zcorrigowac złotogłowowy białły y z Krzyzem haftowanem. OpalKListy59.
– Iest tu w tey Kaplicy Relikwiy Swiętych Bożych dosyć/ Apparaty kosztowne/ dostatecznie sprawione od teyże Krolowey. PruszczKlejn4.
– Prowadzono tedy naprzód przed nim [posłem moskiewskim] koni 31 Podwodnych w aparacie bardzo kosztownym przystroionych. GollPam25.
– Materyą kupiła mi [matka] bogatą, białą, w kwiaty rożne, za siedmset tynfów - na apparat prymicialny; bom się deklarował cale być księdzem. WierzbKon202.
– NieSpodziewany Apparat, y z nim wielkie Karawany Daley [!] się widziec z Krakowa idące. OblJasGór130.
– A wktorą kolwiek stronę się udadzą [bracia Syloreta], Wszędy ich z pompą, wszędy z apparaty, Ochotnie z Flotty na Swoy Ląnd wysadzą, Krolowie. PotSyl114.
– Potym go do niektorych Kapłanow posyła [...] aby przyniosł Apparata Do Mszy przynależyte. DamKuligKról288.
– [...] W. I. P. Podskarbi Nadworny Koronny, rzućił inter Populum adstantem podług zwyczáiu pieniądze, á Krol I. M. po skończonym tym ták Solennym Akćie, szedł in codem Regali apparatu, do Pałácu swego Krolewskiego ná gorę, ktorego praecedebant Ichmość PP. wzwyż pomienioni signiferi I. W. Imść Xiądz Biskup Kujáwski deposito apparatu suo Episcopali y insi Iáśnie WIelmoźni Ichmość X.X. Biskupi, gdźie przyszedszy do Gábinetu swego ordynaryjnego złożywszy Krolewski swoy apparat, w zwyczayny się przybrawszy, poszedł do Izby, gdzie solennissime I.O. Xiążęćia I. M. Sacri Romani Imperii. Biskupa Pásawskiego Posła Wielkiego Cesarskiego, ná ten Akt Deputowánego, iáko też iáśnie WIelmożnego I. M. P. Owemberka Ambafratorá, Xiążęćia I. M. Elektora Brandeburskiego, ad Regalem suam wezwał Mensam [...]. RelWjazdKról A4v.
– Często widziemy w iednych kościołach zbyteczne apparaty, a w drugich cenowe kielichy. LeszczStGłos21.
– Łożko z axamitu złotem tkanego [...] plendecą przybrane, zgoła cały pokoy iednakowym apparatem adornowane widziane były. GazPol .
– Powierzchu płociennym odziani apparatem, y przepasani, na głowach bisiorową piastowali Mitrę [kapłani świątyni Salomona]. ChmielAteny II551.
– I sam nieborak władyka od swego Ubioru ledwo uciekł kapłańskiego, Porzucił wszystkie w szańcach aparaty, Dzwonki i ryzy, i kościelne szaty. BorzNaw129.
– Tedy się w wielkim ruszą [wojska] apparacie Pułkow, okrętow, maiąc podostatku. ChrośKon .
– Wielki tám żal był z poćiechą zmieszány/ gdy ći ludzie znowu ná świát porodzeni/ z prostoty swoiey krzyżem przed námi pádáiąc/ rożne błogosłáwieństwá dawáli/ z sprzętámi záś domowemi nie tylko ludzi vbogich/ ále Slácheckimi/ á náwet áppáratámi Kośćielnymi/ cokolwiek ieno ná koniu zánieść mogł nieprzyiaćiel/ usłány był wszystek ślák. Pogrom B2v.
– Bywał na Plebaniey [...] y tam przeglądaiąc sie w Koscielnym Apparacie y Skarbie tameczney Plebaniey przeczytał w Srebnym Pacifikale Karteczke Drukowaną. KomonDziej231.
– Czy skrupulizuią Duchowni mieć wspanialsze pałace, niż kościoły, sprzęty bogatsze niż kościelne apparaty. LeszczStGłos17.
– Y muteta requialna/ y aparat funebralny/ niepozornie oku ludzkiemu wystawuie spectaculum. WojszOr120.
żałobny aparat:
– Gdy go [zmarłego] Nąm na tym placu Smiertelnosci Miedzi żałobnemi pochodniami Smutnemi Spalerami Żałobnym apparatem płacliwą aszistentią Znasze[m] Cieskiem Zalem Wystawieły [śmierci dekrety]. HerbOr308.
2.
»przygotowania, zachody; zapał do czego«
– Tak wielkiem apparatem y ledwie ku wierze Podobną gorliwością, gdy się Osman bierze Poczesny przednim Moffty nad wsze starszy Hodzdzie Stanął. PotWoj25.
– Ten [człowiek w życiu doczesnym] krwie pragnący, całem trzęsie Swiatem, Gotuiąc Woynę, z strasznem apparatem. PotPer18.
– Iuż się pokazowały Semina Tureckiey woyny, iuz o aparatach niezmiernych tego praedonis orbis przeciwko nam przychodziły wieści. PisMów II50.
– Pospieszać każe [Marek Antoniusz] w Brundusium Bratu Co zaraz czyni pełen apparatu. ChrośKon83.
3.
»ceremonia, uroczystość; okazałość, przepych«
– Odprawieło się wesele w Stanisławowie [w] dzierżawie iei [panny miodej] bez wielkiego apparatu. OssJŻyw8.
– Wszytko było pięknie i do ukontentowania, samo to opóŹnienie wszytkiemu apparatowi i przygotowaniu splendoru znacznie ujęło. MarkZap67.
Przenośnie
Nie ieden podobno poyŹrzawszy na płużącą światowym apparatom fortunę [...] śmiele rzec może.WojszOr62
4.
»metoda, sposób«
– Geometra chcąc Scianę wyciągać Kwadratu, Vżywa na tę trudność, tego apparatu. Od prawej ręki dzieli po dwa charaktery. SolGeom III150.
