Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BAKAŁARZ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: BAKAŁARZ, BAKALARZ
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   bakałarz ||   bakalarz
D.   bakałarza ||   bakalarza
C.   bakałarzowi ||   bakalarzowi
B. uż. żyw.   bakalarza ||   bakałarza
N.   bakalarzem ||   bakałarzem
liczba mnoga
M.   bakalarze ||   bakałarze
D.   bakałarzy ||   bakałarzów
C.   bakałarzom
B. uż. nosob.   bakałarze
N.   bakałarzami
Etymologia
śr. łac. baccalarius, z śr. łac.
Znaczenia
1. »ten, kto uzyskał pierwszy stopień akademicki; nazwa tego stopnia«
  • Akádemia Krákowska z kąd proszę bierze ná Bákáłárze/ mistrze/ Doktory/ y Profesory/ áaza nie ze swych dyscypułow? SzemGrat 11.
  • Bákáłarz/ Baccalaureus [...] v. Promot. Kn 12.
  • Drzewicki chlopski syn studował w Crac[owie] y circa 1632 po bakaliarsku chodzieł. Tego P. Pisarski [...] miał go bel okrutnie pobic zesie sliachcicem zwał y udawał. Dictorem podczas mianowal sie a nie bakalarzem. TrepNekLib 74.
  • Bartłomiej [Łącki] uczeł się w Krak[owie], w Bursie Pauperum, miał się na bakalarza promować r. 1632. TrepNekLibDworz 201.
  • Máią też swego Dziekana iáko y Theologowie/ ktorych powinność tá iest/ podáwáć Questye do disputácyey Mistrzom/ Bákáłarzom/ y Studentom/ ná káżdą Sobotę y Niedzielę. PruszczKlejn 23.
  • Promotia solennie odprawowała sie w Academiey Zamoyskiey, dwóch Bakałarzow. GollPam 24.
  • Teby nie był tylko iáko Bákálarz, álbo Szkołą trącący, niech nád to będzie Mąż zmyślny [...] co umie sposobámi iść. MłodzKaz I, 358.
  • BACHELIER [...] Baccalaureus [...] BAKAŁARZ ten co na pierwszy stopień postąpił w náukach, Theologiy, Prawa, y Medycyny. DanKolaDyk I, 160.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • bakałarz teologii:
    • Brzeżewski continuator życia iego, z Matrykuły Doktorow w Akademii Krakowskiey dowodzi, że ten Michał 1460 między Bakałarzow Teologii był policzony. NiesKor II 195.
2. »nauczyciel, wychowawca, instruktor«
  • A przy psiech ma zostać dojeżdżacz, myśliwiec biesagowy i łowczy albo myśliwiec starszy; ba i on bakałarz, co przedtem psów dojeżdżał, a teraz ma nad uczniem jeŸdzić. OstrorMyślTur 49.
  • Z tych zaś bakałarzów skoro ucznia wyćwiczy, mają być szczwacze. OstrorMyślTur 53.
  • Iest też y Szkołá/ ktora ma swego Mistrzá/ Bákáłarzá/ Kántorá/ Młodzieńce/ y żaki do śpiewánia kościelnego. PruszczKlejn 3.
  • Pan Piotr Rudomina [...] przysiąg Towarzyskich słuchał Sam Rote czytaiąc Iak Bakałarsz Czylitesz Ienerał. PoczOdlPam 31.
  • Do rodziców spłodzić, do panów wychować należało. Oni bakałarzami i nauczycielami, oni manduktorami i dobrodziejami, słowem, rzekę, ojcami, a nie panami bywali. MałpaCzłow 276.
  • Magister [...] MAYSTER náuczyciel Bákałarz Faracki klecha. DanKolaDyk II, 218.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • bakałarz szkolny kościelny:
    • Od bakałarzów zas szkolnych kościelnych siedleckich i od ludzi swej wolnych, którzy by ¯ydów niewinnie przenagabać mieli [...] wójt z burmistrzem i rajcami [...] bronić od wszelkiego gwałtu i ukrzywdzenia powinien. JewPriv II 227.
  • bakałarz gościnny:
    • Zabrali Szwedzi [...] kmieciowi wołów pańskich 3 [...] Piłatowi półrolnikowi pańskich wołów 3 [...] Gościnnemu Kazimierzowi bakałarzowi jego własnych parę i z wozem. InwKal I 336.
    • Szczepanowi chałupnikowi wół jeden zdechł. Bakałarzowi alias na ten czas gościnnemu wół i krowa. InwKal I 336.
  • bakałarze rotmistrzostwa:
    • Szkoła zagęściła znaki oficyjerstwa, mądrzy, ale nie do komendy, bakałarze rotmistrzostwa, nie wiem jakim prawem jurystowie, rząd wielki, we wszytkim nieporządek. MałpaCzłow 286.
  • bakałarz szkoły:
    • Tegoz Roku Nie iaki Iozef J[a]worski Bakałarz na ten czasz Skoły Zywieckiey, w Swieta Wielkanocne skrwawił Koscioł Zywiecki. KomonDziej 224.
  • bakałarz szkolny:
    • Bakałarze szkolni rozumnego człowieka slabizować uczący poważeni bywają. DorHipTur 90.
Przenośnie
  • Co li za bakałarza przodkom roztropnego Strzec się było potrzeba, Strzec się i nam jego? Respons: węża. [Za]gadki z Pisma św.OtwWGadBar I 280
  • Wiedz, iż księga bakałarzem Najlepszym bywa każdemu człowieku, Tak w młodym, jako i dojrzałym wieku.TrembPrzedWir I 3
3. »uczeń, terminator«
  • BAKALARZ, ogólnie uczeń w iákiem rzemieśle. DanKolaDyk I, 160.
Użycia metajęzykowe
  • - [Substantiva nomina] Bákáłarz Bánnicya Bárbáryzm Bászá. WojnaInst 158
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK
Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2023