– Drzewicki chlopski syn studował w Crac[owie] y circa 1632 po bakaliarsku chodzieł. Tego P. Pisarski [...] miał go bel okrutnie pobic zesie sliachcicem zwał y udawał. Dictorem podczas mianowal sie a nie bakalarzem. TrepNekLib74.
– Bartłomiej [Łącki] uczeł się w Krak[owie], w Bursie Pauperum, miał się na bakalarza promować r. 1632. TrepNekLibDworz201.
– Máią też swego Dziekana iáko y Theologowie/ ktorych powinność tá iest/ podáwáć Questye do disputácyey Mistrzom/ Bákáłarzom/ y Studentom/ ná káżdą Sobotę y Niedzielę. PruszczKlejn23.
– Promotia solennie odprawowała sie w Academiey Zamoyskiey, dwóch Bakałarzow. GollPam24.
– Teby nie był tylko iáko Bákálarz, álbo Szkołą trącący, niech nád to będzie Mąż zmyślny [...] co umie sposobámi iść. MłodzKazI, 358.
– BACHELIER [...] Baccalaureus [...] BAKAŁARZ ten co na pierwszy stopień postąpił w náukach, Theologiy, Prawa, y Medycyny. DanKolaDykI, 160.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
bakałarz teologii:
– Brzeżewski continuator życia iego, z Matrykuły Doktorow w Akademii Krakowskiey dowodzi, że ten Michał 1460 między Bakałarzow Teologii był policzony. NiesKor II195.
2.
»nauczyciel, wychowawca, instruktor«
– A przy psiech ma zostać dojeżdżacz, myśliwiec biesagowy i łowczy albo myśliwiec starszy; ba i on bakałarz, co przedtem psów dojeżdżał, a teraz ma nad uczniem jeŸdzić. OstrorMyślTur49.
– Z tych zaś bakałarzów skoro ucznia wyćwiczy, mają być szczwacze. OstrorMyślTur53.
– Iest też y Szkołá/ ktora ma swego Mistrzá/ Bákáłarzá/ Kántorá/ Młodzieńce/ y żaki do śpiewánia kościelnego. PruszczKlejn3.
– Pan Piotr Rudomina [...] przysiąg Towarzyskich słuchał Sam Rote czytaiąc Iak Bakałarsz Czylitesz Ienerał. PoczOdlPam31.
– Do rodziców spłodzić, do panów wychować należało. Oni bakałarzami i nauczycielami, oni manduktorami i dobrodziejami, słowem, rzekę, ojcami, a nie panami bywali. MałpaCzłow276.
– Magister [...] MAYSTER náuczyciel Bákałarz Faracki klecha. DanKolaDykII, 218.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
bakałarz szkolny kościelny:
– Od bakałarzów zas szkolnych kościelnych siedleckich i od ludzi swej wolnych, którzy by ¯ydów niewinnie przenagabać mieli [...] wójt z burmistrzem i rajcami [...] bronić od wszelkiego gwałtu i ukrzywdzenia powinien. JewPriv II227.
bakałarz gościnny:
– Zabrali Szwedzi [...] kmieciowi wołów pańskich 3 [...] Piłatowi półrolnikowi pańskich wołów 3 [...] Gościnnemu Kazimierzowi bakałarzowi jego własnych parę i z wozem. InwKal I336.
– Szczepanowi chałupnikowi wół jeden zdechł. Bakałarzowi alias na ten czas gościnnemu wół i krowa. InwKal I336.
bakałarze rotmistrzostwa:
– Szkoła zagęściła znaki oficyjerstwa, mądrzy, ale nie do komendy, bakałarze rotmistrzostwa, nie wiem jakim prawem jurystowie, rząd wielki, we wszytkim nieporządek. MałpaCzłow286.
bakałarz szkoły:
– Tegoz Roku Nie iaki Iozef J[a]worski Bakałarz na ten czasz Skoły Zywieckiey, w Swieta Wielkanocne skrwawił Koscioł Zywiecki. KomonDziej224.
bakałarz szkolny:
– Bakałarze szkolni rozumnego człowieka slabizować uczący poważeni bywają. DorHipTur90.
Przenośnie
Co li za bakałarza przodkom roztropnego Strzec się było potrzeba, Strzec się i nam jego? Respons: węża. [Za]gadki z Pisma św.OtwWGadBar I280
Wiedz, iż księga bakałarzem Najlepszym bywa każdemu człowieku, Tak w młodym, jako i dojrzałym wieku.TrembPrzedWir I3
3.
»uczeń, terminator«
– BAKALARZ, ogólnie uczeń w iákiem rzemieśle. DanKolaDykI, 160.
