Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*NOGA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1607
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   noga
D.   nogi
B.   nogę
liczba mnoga
M.   nogi
D.   nóg
B.   nogi
N.   nogami
Ms.   nogach
Znaczenia
1. »kończyna dolna u człowieka«
  • – Kazdy w tych puscił się [butach] co ie miał na nogach. PasPam 79.
  • – Kazałęm Burmistrzowi włożyć dwoie kaydan na nogi. PasPam 168v.
  • – Ledwie sarknął kiedy mu urzynano Nogę. PasPam 274.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • noga lewa:
    • – Wtym szturmie ustrzelono nogę Lewą odwaznie stawaiącemu kawalerowi Franciszkowi z Brzezia Lanckoronskiemu. PasPam 269.
  • na nogach postawić:
    • »pomóc wstać, podnieść«
    • – Heyducy ledwie go z ziemie podniesli y na nogach postawili. PasPam 232.
Związki frazeologiczne

  • ukłaść się pod nogami:
    • ~ Wydra znowu wstała co mi się układła była pod nogami y idzie cicho popodławiu. PasPam 253.
  • upaść do nóg:
    • – Porwę się chcąc mu do Nog upaść. PasPam 279v.
  • iść gdzie noga nie postała:
    • »iść, gdzie dotąd nikogo nie było«
    • – Alterowało to nieiednego ze to [...] iść tam gdzie noga Polska niepostała. PasPam 53v.
  • lecieć gdzie nogi niosą:
    • »biec na oślep, bez opamiętania«
    • – Leciał gdzie go nogi niosły. PasPam 177v.
  • w nogi:
    • »dalej, nuż uciekać, umykać«
    • – Moskwa w nogi. PasPam 105v.
    • – Padło ich Sześć drudzy w nogi. PasPam 105v.
    • – Podwodnicy kto tylko moze konia dopaść wnogi z miasta. PasPam 168.
    • – Senatorowie z mieyść w nogi między karety. PasPam 230v.
  • noga nie ujdzie:
    • »nikt sie nie wymknie, nikt sie nie uratuje«
    • – Noga was tu nie uydzie hultaje. PasPam 181v.
  • ułożyć się pod nogami:
    • »położyć się tuż obok siedzącego lub stojącego człowieka«
    • – Wydra [...] wstała co mi się układła była pod nogami. PasPam 253.
  • upaść do nóg (sz. zm.):
    • »paść itp. wyrażając przy tym szacunek lub prośbę«
    • ~ Porwę się chcąc mu do Nog upaść. PasPam 279v.
  • rzucić pod nogi:
    • »złożyć u stóp«
    • ~ Chorągiew nieprzyiacielską rzuci pod nogi. PasPam 91v.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Ná krotkie nogi wysokie báczmági. RysProv Fv.
  • – MOUCHER [...] FRANCUSKIM przysłowiem mowiemy [...] Il ne se mouche pas du pied. [...] Nie nogą sobie nos uciera frant bywalec nie dudek. DanKolaDyk II, 283.
  • – Tak to mowią gdy konia kuią zaba tez podnosi nogę. PasPam 191.
a) »stopa«
  • – Corki Syońskie buczno y drobno/ stąpáły: nogi swe szumnymi trzewikámi stroiły/ álbo trzewiki/ ktore ná nogách nosiły kosztownie zdobiły. GdacPrzyd 18.
2. »u zwierząt: kończyna umożliwiająca chodzenie, bieganie; łapa«
  • – Powiedział że to nogi konskie złe ale nie znak. PasPam 52v.
  • – Poszedł [okręt] zaraz na stronę własnie iak ow pies chromiąc gdy mu nogę st[ł]uką. PasPam 69.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

3. »część mebla, rzeczy umożliwiająca pozycję pionową; podpora«
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • garniec na nogach:
    • – Gárnéc ná nogách/ Chytropus [...] Tripes olla. Kn 186.
    • – garniec na nogach. Koch-Topf mit Füssen. marmite. T III 364.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • jeża noga:
    • – Ieża nogá/ ziéle. Echinopus, [...]. Kn 248.
Związki frazeologiczne

  • na nogach postawić:
  • chodzić na czyich nogach:
    • – Z tey tedy nowey przyczyny/ á co większa niech będzie) zá pilną proźbą moią/ niechciey się, WM. iuż dáley wymawiáć. Pleb. Iać iáko więc mowią/ nie chodzę na Biskupich nogach/ Otrzymawa zezwolenie od Księdzá. OpalŁRoz B3.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Kto dobrzé chodzi/ koszt nogámi nágrodzi. KnAd 377.
  • (wariant I):
    – Koń cudny y dobry/ ma mieć te seść sztuk. Cudne trzy: Kark/ Nogę/ Oko. Dobre trzy sztuki/ Wolną gębę/ Pewne nogi/ Czułość. PienHip 6.
  • (wariant II):
    – Koń ma być czuły/ nog pewnych/ y gęby wolney. RysProv 43.
  • – Kto nogami máło chodzi/ językiem/ ábo vszymá sobié nágrodzi. KnAd 390.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: SPas , Red.
Data ostatniej modyfikacji: 23.05.2012