ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, L (XVII, XVIII), SWil, SW, SJP

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

liczba mnoga

Znaczenia

1. »kolor, wygląd skóry, cery, brwi«

– Gdy ná nas iáki áffekt/ ábo namiętność ma przypáść; pierwey się nam iaka rzecz nágadza/ ktora nas porusza: Náprzykład/ krzywdá ábo co takowe[g]o insze[g]o/ tá gdy będzie/ rusza władze smysłow ktore poznawaią/ że krzywdá iest: potym iaka krzywda: oż niesie zá sobą złe/ abo dobre/ vciechę/ abo bol; ktorą poznawszy/ dopiero się wzrusza chęć vchronienia się złego/ abo ćwiczenia się dobrego: w ktory[m] wzruszeniu duchy w ciele mienią się/ ktore są subtelniuchną krwią ciała/ a zá tákim duchow mienieniem/ bárwiczká ná ciele mieni się też rozmáicie/ iáko w gniewie szyiá y twarz się zá czerwieni/ y iskry w oczach świecą się/ kozieł rogi ná czele stáwia. etc. W boiáźni zaś blednieie człowiek/ drży/ zębami tupa. etc. PetrSEt 132.
– Pal migdały ná wągiel/ á zeby brwiczki/ Czarney nábyły bárwiczki. KochProżnLir 175.

Przenośnie

Strach jest rodzić, a któraż w tej dobie nie zbladła? Która z siły i zwykłej barwiczki nie spadła?SzymSiel 61

2. »kosmetyk do twarzy, włosów; róż a. bielidło«

– Barwiczka/ rumienidło [...] vide Piękrzydło. Kn 15.
– Farbica/ farbiczka. vide Oczna przyprawa/ Barwiczka/ Bielidło. Kn 173.
– Fucus Zdrada, Rodzai psczol, Barwijczka. SłowPolŁac 65.
– Oblicza albo twarzy swoje bielidłami y rumienidłami (barwiczkami) malują; co y one Corki Syońskie czyniły. GdacPan 51.
– ROSETTE (Craye blanche teinte en rouge par les peintres). Purpurtissum. RUBRYKA czyli Barwiczka. DanKolaDyk II, 460.
– Barwiczka/ Pigmentum, Purpurissum [...] Kreide mit Purpur/ Rőtsel/ da die Wetber ihre Wangen und Haar roth machen. DasHünDict Ooiij-Ooiiiv.
– Barwiczkom do gładzenia twarzy bywa przymieszany [olej fengrekowy]. SyrZiel 1020.

3. »kosmyki sukna, włosie używane do wypychania zwłaszcza miękkich części mebli«