1.
»organizacja, stowarzyszenie rzemieślników miejskich jednej lub podobnych specjalności«
– Przyymuię do céchu/ do rády/ etc. Allego [...] in decurias [...] Cooptare Senatorem, in Collegium, in ordinem [...] Adscribo aliquem ad numerum, in numerum [...] Adscisco [...]. Kn894.
– Drugie oszukania y Szalbierstwa, co korzenia wszeliakie bez ustaw sami wczechu [z]szedszysie iako zywnie chcą drogosc ustanowią y przedaią. TrepNekLib9v.
– Kilkaliat musi robic y wedrowac po siełu miastach, potym sztuke robic wyborna tosz dopiero do Cechu przymągo. TrepNekLib12.
– Iezli iednak inaczey bydz niemoze paratus iezdem demissis auriculis zastampic go kazawszy starszym Kusnirzom albo raczey całemucechowi w Warszawie oszacowac go, co się stoi. OpalKListy399.
– Czwarty Towarzysz wędrowny dał się wpisac [...] do cechu naszego Towarzyskiego. RegTow105.
– Przy drzwiách wschodnich iest Ołtarz śś. Kryspiná y Kryspiniáná Uczennikow/ Mistrzow Cechu rzemięsłá szewskiego/ dziwnie bárzo piękney struktury. PruszczKlejn17.
– Z jatek chlebowych cech piekarski według osiadłości teraźniejszej daje fl. 3 gr. 4. OpisKról186.
– Káżdemu przytym zołdatowi, ktory rzemiesło iákie vmie, przez te dwanaście Niedziel bez przeszkody wszelkich Cechow rzemiosłá swego záżyć będzie wolno, ku swemu pożytkowi. FredKon75.
– Cech szewski daje zł 552, cech sukienników daje zł 110, cech krawiecki daje zł 90, cech kuśnierski [s] daje zł 60. InwKal I758.
– Na vpisanie [syna] Do cechu dałem złotych [...] 4. KunReg66v.
– A twe Vchwały y Czech Approbowali Ich Mosc PP Krzystof Czarneczki, y Walenty Raczkowski starostowie. KomonDziej107v.
– Znac to non obscur ze ten y inne Czechy dla Vtaienia Wiekszey powinnosci niz sie w Inwentarzu pokazuie Praw dawnych nie Vkazały. KomonDziej113.
– Tedy tez y My wszytkie te Decreta Commissarskie strony Czechow y Rzemiesnikow y Przywileiow ich Vczynione in toto approbuiemy. KomonDziej113.
– Nakazali aby Kazdy Czech mistrz ze dwiema Młodszemi z Czechu Przysiegą tego poparli iako zadnego Przywileiu y powinnosci swey nie Vtaili. KomonDziej113.
– Roku tegoz 1627 Dnia 14 February Vcciwy Czech Slosarski Zywiecki odłączywszy sie od Kowalskiego Nastał. KomonDziej118v.
– Pąn Na Zywczu Dał Vcciwemu Czechowi Kowalskiemu Zywieckiemu Przywiley. KomonDziej150.
– Krol [...] dał Przywiley Vcciwemu Czechu Tkalskiemu Zywieczkiemu Nowo Fundowanemu w Warszawie podpiszany. KomonDziej169v.
– Cech. 1) Zunft. [...] 1) corps de métier. [...] . T III99.
2.
przen.
»zespół ludzi o podobnych cechach, obyczajach, poglądach; towarzystwo, stan«
– Ucieszna dziewko! Jużeś nam z cechu ubyła, Jużeś panieński wieniec z głowy położyła. SzymSiel172.
– Gdy nas do wászey Konfederácyey kácerskiey záciągacie/ chcecie nas wpráwić do cechu onych olbrzymow/ ktorzy potopu przyczyną byli. BirkEgz9.
– Atu p. plebeus zaraz wiechawszy pod chorągiew chcialbysie wcechu tem Towarzeszęm Sliachcicowi zwac. TrepNekLib12.
– Z tey też to złości/ iáko iednegoż cechu ludzie/ dniá dzisieyszego [...] obwiniwszy go potwarzą swoią/ ná śmierć go osądzili. StarKazII. 555.
– Przypadł z słojkami Febus swą osobą I z władzą silną nad każdą chorobą; Dyjana, pannie dziewica, przybyła I swego cechu od szkody broniła. MorszAUtwKuk264.
– Herby Szláchty Koronney, y [...] Wielkiego Xięstwá, Litewskiego, gniazdá Cnot, háráktery, męstwá: Chciałbym pisáć, lecz siłá, pieniądzmi do Cechu W kupionych, lezie w pioro. PotPocz15.
– Prędzey do piekła Wskoczyć się odwáżę, Niż z szatánámi przystanę do cechu. DrużZbiór424.
Związki frazeologiczne
święty cech:
»niebo, zbawienie«
– Ciało w łaźni wymyją za godzinę ługi, Ale duszę, kto chce wniść do świętego cechu, Dłużej, niż siedm lat trzymać należy na blechu. PotFraszBrück I461.
żydowski cech:
»zdziercy, skąpcy, lichwiarze«
– Drudzy bez regestrow do Zydowskiego cechu wstąpili; drą, łupią bez miłosierdzia. BirkNiedz224.
– SA też iácyś duchowie dziwni/ ktorzy z ziemi Pospolicie bywáią/ więc między kruszcámi/ Ci z gorniki przy kruszcách iákby cech trzymáią. RoźOff H3v.
– [Bachus] Przeto z námi trzyma Cech á záwżdy nam w znoiu/ Vpalonym podawa chłodnego napoiu. RoźOffM.
marsowem bawić się cechem:
– Sam to przyznał Chodkiewicz Ktory iak się Marsowem począł bawic Cechem Nigdy tak wielkich, nigdy z tak ogromnem Echem sztuk ognistych, nie widział. PotWoj73.
3.
»członkowie cechów, towarzysze cechowi«
– Cechy zmiasta wychodziły z Chorągwiami. MasDiar136v-137.
– A Cechom dáli zá to insze pospolite, ktore były około Gymnasium, ábo rynku, ábo portu morskiego: tákże też targowe mieyscá. PetrSEk31.
– Cechy supplikowáli/ áby Rzemieślnikom Cudzoziemskim zákazano Rzemiesłá tu y po wszytkiey Angliey robić. MerkPol26.
– Ognie rozne były y na wodach gorzały y Litery exprymowały ieno ze Wiatr troche przeszkadzał z Dział ustawicznie bito y Cechy dawały ognia. SobTDzien3v.
– Postanowili [...[ aby [...] wezwawszy do siebie Miesczan Czechow y kazdego pospolitego Człowieka surowo przykazał iako by wedle taxy tey y Ceny rzeczy wszytkie przedawane były. KomonDziej114.
– Tych Ktorych Starszyzna ich y Czechowie wszysczy przez Vota za Kandydatow podadzą, to iest na Radziecztwo szesci z Ktorych Czterech Na Woytowstwo Dwu z Ktorych iednego maią Panowie [...] approbować. KomonDziej230-230v.
