ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (austryga, ostrzega), T (ostryga), L (austryga, ostryga, ostrzyga, ostroga; XVII-XVIII), SWil (ostrzyga, austryga, ostroga), SW (ostryga, ostrzyga, ostrega, ostroga, ostrea, ostrzeja, austryga), SJP (ostryga, ostrzyga)

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				ostryga
	Ms.				ostrydze

liczba mnoga

	M.				ostrygi \|\| ostrzygi
	D.				ostryg \|\| ostrzyg
					ostrygów
	B.				ostrygi
	Ms.				ostrygach

Etymologia

wł. ostrica

Znaczenia

»jadalny małż morski; muszla tego małża«

– Nie ták smáczné są Wenéckie ostrygi Káráś y łosoś drogi. PetrSHor II 2b.
– Obrazek na ostrydze malowany. ArchRadziw 1638 176, 64.
– Nie opárlismy się aż wsámey Venetiey, gdźie się mieć będźiem dobrze ná ostrygách, ná dobrey Romániey. AndPiekBoh 98.
– Minogi w ocet wkładane, i tem podobne incitamenta gulae, iako Ostrigi swieze Slimaki etc. Zwierziny wszelakie spusc Naszych dodawane maią byc w drodze z Lesnistw ktoremi Poseł poiedzie; a na mieiscu od Vrodzonego Milcheima. VorLetSkarb 201.
– Ale co ma być duży, gdy żabie frykasy, Ślimaki i ostrygi jada, co w te czasy Fałszywa (o, sromoto!) żądza wymyśliła, ża co by starożytność zacna się wstydziła. MorszZWybór 234.
– Wdomowych wczasach Siedząc iadł Ostrygi Slemaki y Tertufolle. PasPam 138.
– Dawano też ostryg barzo dobrych, które się tamże w Arsenale łowią w dziedzińcach; łowią się i w mieście po kanałach, ale smakiem i wielkością [...] discrepant od arsenalskich. BillTDiar 31v.
– Ozdoba Potraw. DO ozdoby Potraw należą, nie tylko te rzeczy ktore z śiebie smák álbo zapách wydawáią, ále rzeczy y te ktore w sobie substáncyey żadney nie máiac, ná pozor tylko kładzione bywaią ná potráwy; wolno iednák káżdemu ozdobić potráwę iáko rozumie, vważaiąc to, ieżeli z vpodobániem Authorá Bankietu, álbo Pána własnego: Wolno iednák wymyślić, iáka chcesz, álbo rozumiesz obsaczke, ále y Limonie, Oliwki, Kápáry, Cytryny, Pomorancze, Rożenki wielkie: y drobne, Kásztány, Pinolle, Dáchtele, Pistacie, Brunelle, Slimaki, Ostrigi, Szpáragi, Pieczarki, Smarże, Pietruszká, Koper, Cebulá, Popietayká, Kuczmerká, Ogorki, Kárczochy, Kárdy, Brochuł, Bulwy, Agrest, Wino, Iágody rożne, Cukry rożne, y Biskokey,, Migdałowe rozne, obsaczki, z ćiast y Serow rożnych, y inne wszytkie generaliter do ozdoby rzeczy słuzące, ták ogrodne, iako y z drew roznych, y Ogrodow Cudzoźiemskich, wolno mowię, do ozdoby Potraw wymyslić z nich obsáczkę: iednák ták ákkomodowáć ozdobę potráwie, ktoraby we wszytkim smakowi się ákkomodowáła. CzerComp 10-11.
– Ostrygi słone wymocz/ przewarz w Winie/ uwierć w donicy. CzerComp 43.
– Ostrygi. CzerComp 5.
– Obraz na ktorym rozstruchan złocisty, na talerzu śledzie, chleb, ostrygi. InwWilan 74.
– [chorzy na suchoty] ieść máią ćielęćinę [...] ráki [...] ślimaki, ostrygi, zołwie [...]. CompMed 134.
– Minkiewicz [...] Oddał [...] Sześć baryłek ostryg Solonych. SapADiar 132.
– Tegoż podał mi Minkiewicz kupiec Wilenski Regestrzyk nabranych roznych rzeczy, Oddał oraz y krobki dwie z Wermiczeli Sześć baryłek ostryg Solonych, baryłka mała Serdeli, Syr Olenderski y Załauski, ktorych to rzeczy nie kładł do Regestru mnie podanego exquo że nie oznaymiono mu o Cenie z Krulewca. SapADiar 132.
– Donosi Oraz oP[an]u Meierze kupcu Wilenskim d 25 is Stanoł w Wilnie z Smolenska ktury miał Zapisac dla mnie OstrygiSwieze, Parmazyn Muszle y Inne necesaria dla wygody moiey Stołowey; zRygi to maia przywieść. SapADiar 69.
– HUISTRE [...] OSTRYGA malż morski w skorupie [...] sádz ná ostrygi gdzie dawni, ostrygi żywili y chowali. DanKolaDyk II, 132.
– E'CAILLER une huitre (l'ouvrir et l'oster de l'ecaille.) [...] OTWORZYC ostrzygi, wybierać ie z Skorupy. DanKolaDyk I, 490.
– OSTREAE Ostrygi w Indyiskim morzu, tak wielkie, że iedney samo mięso waży fontow 25, iako świadczy Antonius Pigafetta. ChmielAteny I 629.
– PURPURA, albo Murex iest Ryba z rodzaiu Conchliorum, albo Ostrearum, Pławow; Ostrygow, w oryentalnych kraiach wielkości osobliwey, w Europeyskich subtelney. ChmielAteny I 631.
– Ostryga. eine Auster. huitre. T III 1282.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

ostryga morska:

– [...] dobrym żołądkom nie zászkodzą y surowe Ostrygi morskie. BanHist 40.
– [...] nic więcey zazywac nie trzeba, tylko co cztery godziny proszku z ostryg morskich z sześcią gran preparowaney sal nitry z mięszanego [...]. BeimJelMed 16-17.
– Na wyniszczenie kwasności znayduiących się w żołądku, bierz rano y wieczor na koniec noża rakowe oczy z Salitrą zmięszawszy proporcyonalnie; albo Skorupy z Ostrzyg Morskich biało upalone w cegielnym piecu. BeimJelMed 428.
– Weźmi Ostrzyg Morskich preparowanych bez ognia [...] ćwierć łota. BeimJelMed 617.

ostryga perłowa:

– Sposob łowienia pereł iest iaki. Obywátele tameczni w Márcu, lub w Kwietniu co rok spuszczaią Nurkow, dla spenetrowánia, gdźie się znáyduią Perły, tam buduią nád brzegiem sałasze dla mieszkánia y złożenia Pereł, siadaią ná wodne statki, ściskaią sobie nos kleszczykámi, wprzod go oliwą, lub masłem, iako też y uszy nasmárowáwszy, by woda nie szkodźiła; biorą z sobą wiszącą przez plecy taystrę, puszczaią się po sznurze w morze, nie głębsze tam ná sążni 18. po dnie ráczkuiąc, zbieraią ostrygi perłowe, w torbę ową kładą, nápełniwszy, znák daią do wyciągnienia siebie trząśnieniem powrozá. ChmielAteny II 600.
– Ciż sami Nurkowie, kamień ieden do nogi, drugi do pasa przywięzuią sobie, aby się falom morskim nie dáli unosić, y na dno Morskie prędzy się spuszczali: Tam iedni kwadrans, drudzy pułgodziny bez odetchnienia bawiąc się, pomiędzy skały szperaią, od skał oddzieraią ostrygi, perłowe alias macice: w worek álbo w siatkę na szyi wiszący wrzucaią: ktory napełniwszy, sznurem u okrętu, y do siebie przywiązanym szarpiąc, daią znać, aby ich do gory windować. ChmielAteny IV 247.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

OSTRYGA