1.
»legendarny potwór i jego wizerunek; tajemnicze zwierze«
– Oczy mu [kowalowi] się ledwie świecą/ gęba iák v smoká/ Blecharz by go niewybielił zá cáłe puł Roká. NowSow A4.
– Zapona S.Jerzy z Dijamentow bez Smoka, około Roze Dyamentowe y Dwa Adamantowe Pontij. RewSkarb112.
– Iest to tam łeb y Slepie iako usmoka straszne paszczęka szeroka a płaska iak u małpy. PasPam65.
– Do niesmiertelnośći Ciasna droga przez tysiąc trzeba przejść trudności przez ciernie i agresty ostro natykane I Smoi i stołebne Hidry podeptane: kędy sam nikt nie wnidzie., ale go tam wiedzie. LeszczSamClass3.
– Na środku piacy była wystawiona przed pałacem wieża na kształt kościoła wysokiego [...] na dole, na ziemi stały zwierzęta różne, jako to lwy, tygrysy, smoki robione. [...] race jeno z owych besti [!] wylatywały na wszytkie strony. BillTDiar78v-79v.
– Kiedy wrázieł w krztąn Smoku, po tuleią drzewce, Y nie dał mu być Zerem Chrystusowey Dziewce. PotPocz147a.
– Były też y Świątnice, á racżey Bałwochwalnice u Pogan názwiskiem DRACONARIA, to iest SMOKOWI Bożkowi poświęcone. ChmielAteny1755 I499.
– Wiadomy Exteris dopieroż Lecha Synom SMOK w Krakowskiey skale Wawelu, za Krakusa Monarchy wypłodzony, ktory po Przedmiesciach ludzi, bydło, chwytał, pożerał, á ieszcze zarazał więcey iadowitym tchem swoim. Krakowianie Majori damno per minus zabiegaiąc, uchwalili co dzień temużdawać pewney godziny żarłokowi po troie bydląt. Ale y tey szkodzie Krakus Xiąże occurrendo, zinwentował sposob, aby cielęcia skorę śwież napchawszy saletrą, smołą, y siarką ie przed dziura iaskini owey położono; co głodny postrzegłſzy Smok, połknął, w krotce rozgrzana w nim gorącem naturalnym siarka, niewypowiedziane pragnienie wznieciła, ktore gdy wodą z bliskiey gasi Wisły, rospukł się, iako świadczą Kronikarze Polscy/ Aldrovandus. ChmielAteny1755 I599.
– W Chinach są Ptaki Krolewskiemi zwane, samcowi Imie Fum, samicy Hoam, dzivney piękności, głową podobne do Smoka, ogonem do koguta, nogami do Zołwia. Mnożą się na gorach blisko Pekina Miasta. ChmielAteny1755 I618.
– SMOKAMI straszna Massyliska, w Afryce kraina, Indyia y Murzyńska ziemia, osobliwie circa Colonias Asacharum, tameczney Nacyi, teste Plinio. ChmielAteny1755 I1003.
– Ze ták srogo przebiia Rycerz smoká tego. Nie dziwuy się, boć mśći się ná nim pádu swego. KalCudaD.
– Nie boy Caezarze; twe cię doydzie zdanie Nie będziesz ty na szlub prozny biadał Bo tych owocow; o ktoreć tak idzie Nie strzeże zaden smok przy Hesperydzie. MayChrośSup16.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe
smok łuskowaty:
– Słowá dobrego Kácerzom nie dáią Oycowie święci/ przyrownywáią ich psom wściekłym/ wężom/ bazyliszkom/ smokom łuskowátym/ sowom/ krowkom/ ktore w gnoiu gmerzą/; żabom/ muchom/ pluskwom/ ktore poki żyią kąsáią/ gdy zdechną śmierdzą/ trędowátym/ piecom nápalonym/ w ktorych chleby Antychrystowi pieką/ koczkodanom/ máłpom/ páiąkom/ prochnowi/ członkom zgniłym/ iászczurkom/ ktore żywot Kościołá Páńskiego gryzą/ centaurom/ to iest chłopobykom/ puchaczom/ onokrotalom/ ábo bábom z klekotkámi/ cyklopom onym/ ktorzy się w iáskiniách Etneyskich y porodzili y pochowáli. BirkRus33.
– Y vkszał się drugi znák ná niebie, á oto Smok wielki rydzy, máiący siedm głow y rogow dziesięć, á ná glowách iego siedm Koron. NTAp12, 3.
– Y wypuścił wąż z gęby swojey zá niewiástą wodę jáko rzekę/ chcąc spráwić áby ją rzeká porwáłá. Ale ziemiá rátowáłá niewiástę: y otworzyłá ziemiá ustá swoje/ y wypiłá rzekę/ ktorą był wypuścił Smok z gęby swojey. BGAp12, 15-16.
– Nie raduj się, ty wszystka ziemio Filistyńska! iż złamana jest rózga tego, który cię bił; bo z korzenia wężowego wynijdzie bazyliszek, a płód jego będzie smok ognisty latający. BGIz14.
– Záwsze nie mal przyrownywáno ie [działa] do szkodliwych zwierząt y ptakow, po ktorych ie tez miánowano: iáko Smok, Bázyliszek, Wąż, Sokoł, Gryf, [et]c. UffDekArch8.
– SPECIES y IMIONA DZIAŁ P O Polsku ponazywane, czyli też, ż Hiſzpańſkiego, Włoſkiego, Niemieckiego ięzyka wztłumaczone, te są Primi Generis: SMOK, albo BAZYLISZEK, lubo też WĄZ, albo KOLUBRYNA, to ieſt długa armata: SOKOŁ, albo FALCONETTA, GRYF, KROGUŁEC. Secundi Generis są DUPEL KARTAUNY, ktore Obudzaiącemi, mur burzącemi zowią: Poſpolite KARTAUNY, ktore SPIEWAKAMI; PUŁKARTAUNY, ktore BURZYCIELAMI: małe KARTAUNY, ktore KUSICIELAMI denominuią Archelicy, albo Altileriſtae. Tertii Generis są wszystkie działa żelazne wielkie, y małe, MOZDZIERZE, PETARDY, wiele waży ktore działo z wyliczonych, wiele prochu potrzebuie do nabicia, wiele koni do prowádzenia, wiele razy strzelic może, tu się opisuie. ChmielAteny1755 I238.
