Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ŁAMAĆ, ŁOMIĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ŁAMAĆ, ŁOMAĆ || ŁOMIĆ
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1618
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  łamać
  łomić
czas teraźniejszy
lp 1. os.   łamię ||   łomię
3. os.   łamie
lm 3. os.   łomią
Znaczenia
1. »wyginając dzielić na części«
  • ~ Łomię, vid. Łamię. T III 754.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ręce łamać:
    • »martwić się«
    • – Krol Stoi Obstąpili go a on Ręce łamie turbuie się. Iuz tez w tęn czas szczerze był frasobliwy. PasPam 203v.
2.  przen.  »pokonywać kogoś«
  • – W tym skoczyła Chorągiew hurmem Wytrzymał im, a poty[m] z ową swoią watachą iak począł ich łąmać nasiekł na bił Chorągiew wziął y kotły y odesłał to Hetmanowi. PasPam 83.
  • – Marszałek lubo w małej kwocie dał mu [pułkownikowi Mierowi] pole i zrazu poczęto Sasów dobrze łamać; a mając już związkowi za wygraną, wzywali Sasów do akordowania, lecz ani mówić sobie o tem nie dali, wołając: wolemy zginąć jak żołnierze, niż się jako bydło dać zarzynać. OtwFDziejeCzech 235.
3. »naruszać, nie dotrzymywać, nie dochowywać«
  • – Boginią nikt nie będzie gromić, Nikt boskich sądow nie pomyśli łomić [...]. KalCuda 35.
  • – Wprzod tedy, anizeli sprawy inne sądzone były, dla lepszego porządku Przewiel. O. Przeor niektore ustawy postanowił, naznaczywszy za Rugowego w teize wsi Woiciecha młynarza, ktorego powinnosc ięst [!] przestrzegac wszego dobra y notowac ich, ktorzy łomią te nizey opisane y inne, tim podobne, postanowienia. KsKasUl I, 375.
  • – Cóż tedy będzie dalej? Jeśli mnie kto spyta, W księżą się Rzecz obróci samę pospolita. Jeśli z tego zawczasu snu sie nie obudzi, Pełno będzie kościołów; cóż, kiedy bez ludzi. I co w inszych królestwach chwałę bożą mnoży, gdzie stan rycerski kwitnie, w Polszcze ją zuboży, Bo chociaż już na większe osiedli ją poły, Mało im wyderkafy, biorą i z stodoły. Choć daleko od tego, czego sobie życzą, Już łomią wolność, co rok drożąc swą wytyczą. PotFrasz2Kuk II 468.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Potrzebá práwo łamie. RysProv 65.
  • – [...] zakazał zeby tych owiec nie tykali nie rznęli dla grzechu, ale skoro usnął owym się tesz iesc chciało a nie było co inszego, potrzeba powiadaią y Zakon łamie, zabili kilkanscie sztuk z onych trzod y poiedli [...]. PotPrzyp 8.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

ŁAMANY

im. przym. bier.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ŁAMANY, ŁOMANY

Formy gramatyczne
odmiana złożona
lp M. m   łamany
ż   łamana
Ms. ż   łamanej
Najwcześniejsze poświadczenie:
1621-1643
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – Łamány/ v. Niérowny 1. Kn 347.
  • – Dwór nowy, guntami pobity; dach na nim łomany z 2 narożnikami w ogród wydanemi. InwKal II 336.
  • – Łamany. 1) gebrochen. 2) ungleich, holpricht. 1) rompu, caffé, 2) raboteux, inégal. T III 711.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • arkusz łamany:
    • – Arkusz łamány ná części dwie/ cztery/ [...] v. Sékstérn. Kn 9.
    • – arkusz łamany na części dwie, trzy. T III 11.
  • arkusz niełamany:
    • – Arkusz pápieru nie łamány/ Plagula, philyra, vel philura [...] v. Papierowe drzewko. Kn 9.
  • mat. łamana liczba:
    • – I. Cóz to iest łamana liczba? A. Innego nic nie iest, tylko iakoby iakie kawałki od całej sztuki. GorAryt 44.
    • – O Abbreuiácyey ábo Zkraczániu [...] gdy ia nápiszę w łamaney liczbie tak wielą numerow złamánie/ ná przykład 144/288 á rozumiem ią potym po Skroczeniu przez te numery to iest 1/2. GorAryt 58.
    • – Łamana liczba; frakcya. Rechent. ein Bruch. Aritmet. fraction; nombre rompu. T III 711.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 05.05.2020

ŁAMIĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ŁAMIĄCY, ŁOMIĄCY

Formy gramatyczne
lm M. mos   łamiący
C.   łomiącym
Najwcześniejsze poświadczenie:
1670
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – «Tą katownią – rzekł Anioł – bywają karani ludzie wiarę łamiący, zdrajcami nazwani». BolesEcho 90.
  • – [...] Lanckoroński Hetman Polny z Czarneckim wokowani od Króla przećiw Szwedom łomiącym pakta, z znaczną częśćią Woyska oderwali śię [...]. ŁubHist 91.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 26.06.2019
Autorzy: SPas
Data ostatniej modyfikacji: 26.06.2019