ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, L (abdank, habdank; XVI, XVIII), SWil (abdank)

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn, T, SW, SJP

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		habdank \|\| abdank
D.		abdanku \|\| habdanku
		abdanka
B.	uż. nżyw.	abdank
N.		abdankiem \|\| habdankiem
Ms.		abdanku

liczba mnoga

	D.				habdanków
	B.			uż. nosob.	abdanki

Etymologia

z niem. habe Dank 'dziękuję'

Znaczenia

1. »zwolnienie ze służby wojskowej«

– Zaczem na tak słuszną prośbę cesarz jego m. [...] łatwo przypadając, abdank pozwolił, albo wypuszczenie z posług. DembPrzew 43.
– ROZDZIAŁ XVI. O ZAPŁACIE, ABDANKU, I WRÓCENIU SIĘ DO OJCZYZNY ELEARÓW POLSKICH. DembPrzew 43.
– Abdank albo rozpuszczenie wojska [...] wprzód miesiącem miał być opowiedziany. DembPrzew 81.
– Po abdanku [Elearzy] wolne mieli mieć przepuszczenie przez państwa j.c.m. do któregokolwiek pana katolickiego. DembPrzew 81.

2. »wyraz wdzięczności, uznania, podziękowanie«

– Nie raz ten Wielmozny Pułkownik od Máiestátu Pańskiego/ nie raz od Rzeczypospolitey/ nieraz od Oyczyzny/ nieraz od swych społzołnierzow/ tákie tytuły/ tákie ábdanki odnosił? gdy go Orłem niemal drugim tytułowano. WojszOr 273.
– Naiduiemy nawet y w kronikach naszych polskich pierscien nazwany abdank, Deogratias, Ktory nie co inszego znaczy tylko wdziecnosc animuszu slacheckiego. HerbOr 147.
– Drugą po tej przyczynę kładłem mego szwanku, Żem wprzód Bogu, niźlim jadł, nie oddał habdanku: Nie dziękował mu język za codzienne dary I dobrodziejstwa wzięte, nie uszedł też kary. PotMorKuk III 316.
– Zá co mu krom Herbownie dźiedźicznych, przy nayniższym podźiękowániu, tyśiąc Hábdánkow, sto szczerozłotych Koron Niebieskich, post sera fata życzemy: Aurum addamus auro. SczanKsięga Ev.

Przenośnie

Nágrodźił wprędce Apollo/ kiedy ich snem vspił śmiertelnym/ y ták ow płácz mácierzyński/ ktory się pewnie rzewliwemi łzámi vgłaskáć by nie mogł/ tym wdźięcznośći swey abdánkiem zátámował. WojszOr 311<310>

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		Abdank \|\| Habdank
D.		Abdanka
		Abdanku
C.		Hadbankowi
B.	uż. nżyw.	Abdanch
N.		Habdankiem

liczba mnoga

uż. nosob.

Hadbanki

Najwcześniejsze poświadczenie:

1601-1700

Znaczenia

nazwa własna »polski herb szlachecki, biała litera W na czerwonym polu, Abdaniec, Awdaniec«

– Przydania [w herbie] Zas abdanka pod krzys iest ten Początek. HerbOr 312.
– Moi przodkowie są wConstitutiach od wiekow mianowani z Lechem tu usiadszy Na herbie abdanch nosze. OpalKSat 6.
– Lámbert z domu Hábdánk był Biskupem lat 18. vmárł Roku 1101. PruszczKlejn 92.
– Regiestr Herbow Szlacheckich, wedle porządku y Alfabetu poráchowány. A. Abdank ábo Hábdánk. PotPocz 7 nlb.
– Herb ich [Ordyczów] Habdank ze dwiema Krzyzami, y gwiazda na wirzchu krzyzow na Helmie. DrobTuszInf 5.
– Ci tedy z konar Lubiatowscy pieczętuią się Habdankiem y na Hełmie Habdank. DrobTuszInf 38.
– Dębno Herb Ma bydź krzyż biały przez cáłą tarczą, ták w szerz iáko y wzdłuż rozciągniony, ná lewym iego boku spodem, Abdank biały w polu czerwonym, pod herbem y koroną, między dwiema bawolemi rogámi krzyż kościelny; ták go opisuią. NiesKor II 30.
– Ktoż zábroni nam tey broni Melodyiney użyć, Głosem twemu Herbownemu Hábdánkowi służyć. Sławić godne dáwnorodne Godne miłey wzmianki, Twe Herbowne złotosłowne Wysławiáć Hábdánki. RudnGłos 266.
– Wyhowskim Lwoserd, to iest Lwie serce, do Abdanku Oyczystego przydał Krol Ian Kazimierz Orła Polskiego w purpurowym Polu, Item S. Jerzego, trzeci Lwa Zołtego w Polu zielonym Miecz dobyty trzymaiącego. Cwarty Pogonię w polu białym. JabłJAHer F4.
– W litera w Herbie koloru białego, na polu cżerwonym; zowie się Abdank albo Habdank, ktorym na 70. kilka Familii w Polszcze się pieczętuie. ChmielAteny III 60.
– Skarbek pierścień w te skarby wrzucił mówiąc: Aurum addamus auro, á Cesarz odpowiedział Hab dank, i odtąd Habdankiem pieczętuje się ta Familia. ŁubHist 18.
– [...] wyśli na Miasto Posłowie do gospody, którą sobie naięli na Kobiernikach, a Xiąże kazał mię zawołać, Przyszedłem ia, przyszedł Opat Swiętokrzyski Benedyktynow z Łyśeygory, nadszedł też Skarbek Herbu Habdank, który był Przeorem Templarczykow fundowanych w Opatowie [...] JezierGowórek 30.

Herb Abdank (p. Informacje dodatkowe}

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacje dodatkowe

Źródło ilustracji: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:POL_COA_Abdank.svg. CC BY-SA 2.5

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

ABDANK

ABDANKrzecz m

ABDANK
rzecz

m