Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ADWERSARZ

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, T

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   adwersarz
D.   adwersarza
C.   adwersarzowi
B. uż. żyw.   adwersarza
N.   adwersarzem
Ms.   adwersarzu
liczba mnoga
M.   adwersarze
D.   adwersarzów
C.   adwersarzom
B. uż. osob.   adwersarze ||   adwersarzów
N.   adwersarzami
Etymologia
łac. adversarius
Znaczenia
1. »nieprzyjaciel, wróg; głównie w starciu zbrojnym«
  • – Na poiedynku szkodliwie adwersarza swego Lettow ranił. VorLetSkarb 57.
  • – Zoczywszy Adwersarzá swego/ kazał go poimáć. DobrGram 230.
  • – Garscią ludzi, zastępy, przyszły do Pogromu Razem na szanc nie stawiac; zwłaszcza gdzie Potęgą I liczbą Adversarze twoi cię przesięgą. PotWoj 87.
  • – Sylla [...] Rzeczpospolitą utwierdził żelazem swych Adwersarzow nie kazawszy żywić. ChrośKon 167.
  • – Niech [...] mnie [...] skarze A niezna więcey was za Adwersarze. ChrośKon 301.
  • – Zniosłem hufiec, do szczętu niezyczliwego Adwersarza. AndPiekBoh 161.
  • – Zelisław Hetman ręke bułatem adwersarza ucięto prezentował. MikSil 283.
  • – Darował [...] życiem adwersarza swego z rozkazu krolewskiego. NiesKor II 31.
  • – Godziemba chybko skoczy z konia, Sosienkę z korzeniem wyrwie, nią się adwersarzowi broni. NiesKor II 242.
  • – Na adwersarzow rychtować działa kazał, sam z iednego między kupę przeciwną wystrzeliwszy, na syna własnego trafił y zabił. NiesKor II 481.
  • – WIELBLĄD po Łácinie Camelus, iáki jest, żywy iednym, drugim malowány bywa objectum w oczách. Jest bárdzo swoiey pámiętny urázy, y po długim czásie ná swoim pástwiący się Adwersarzu. ChmielAteny1745 I 489.
2. »przeciwnik, oponent w sporze, zatargu, w sprawie sądowej«
  • – Ze mocy w sobie nie ma/ áby dał odpor nieprzyiaciołom swoim/ niechay vcząszcza ná wieczerzą Páńską/ á strásznym zostánie wszytkim áduersarzom swoim. StarKaz II, 81.
  • – Gdy adwersarz ręce ná máże sądziemu/ vczestuie go/ przedaruie/ y przesoli/ y z prostego będzie krzywy. BanHist 43-44.
  • – Z Grzegorzem i Marcinem Pisarzem mieiskim Malburskim, Pirkami, głownemi swoiemi aduersarzami przesliadowcami wiodł blisko szesciulat prawo o rozne zarzuty. VorLetSkarb 60.
  • – Tegoż ImPan Ryto y Przygodzki Adwersarze Sprawy Iołczańskiey iedli obiad Unas. SapADiar 146.
  • – Wszytkie pokomponowane od Adwersarza mego przeciwko mnie generalnemi terminami obiekcye ná samych się tylko funduią słowach. DanOstSwada II, 72.
3. »przeciwnik, wróg w kwestiach duchowych, moralnych«
  • – Żebysmy ná strásznym sądzie Páńskim nie byli przekonáni od ich ádwersarzow/ Czartow piekielnych/ teraz poki żyiemy ná świecie pilno nas bronią [Aniołowie] od ich poduszczenia i pokus wszelkich. StarKaz II, 303-304.
  • – Niedługo szydzić Adwersarzow stroná Będzie z bogow mych. DamKuligKról 180.
  • – [Papież] nie iest Antichristem, to iest adwersarzem CHRYSTUSOWYM, iako kłamią bluźniersko Heretycy. ChmielAteny II 131.
  • – Kto Kácerzem zostáie/ sowitym bywa synem piekłá: naprzod dla tego/ iż prawdę ktorą trzymał/ opuszcza: potym iż sstał się ádwersarzem prawdy. BirkRus 24.
Przenośnie
  • Trzech wnętrznych adwersarzow [bojaźń bożą, prawo zakonne i miłość do Betsabe] cieszko mu [Dawidowi] potopić Ni sprzedać, ni święconą wodą, można skropić.DrużZbiór 96
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: *ADWERSANT.
Autorzy: DL , KS
Data ostatniej modyfikacji: 12.02.2021