Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

AKADEMIA

rzecz.
ż
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   akademia
D.   akademii
  akademiej
C.   akademii
  akademiej
B.   akademią
N.   akademią
Ms.   akademii
  akademiej
liczba mnoga
M.   akademie
D.   akademij
  akademiej
C.   akademiom
B.   akademie
N.   akademiami
Ms.   akademiach
Etymologia
łac. academia, z gr.
Znaczenia
1. »szkoła filozoficzna założona przez Platona w gaju Akademosa koło Aten«
  • – Taki proceder rości Sławę y dobrą opinią zawsze, ktorą się kontentować należy, idąc torem Socratesa, vkontentowanego tym samym gdy mu ieden tylko applaudował w Akademiey Plato. AndPiekBoh 75.
Przenośnie
  • We Florencyjej, Rzymie [...] i innych królów i panów rezydencyjach miedzy zacnymi ludźmi kawalerskimi schadzki i akademije wymyślone.LubSArtPol 212-213
  • Uszczepił [Abraham] gay na mieyscu zwanym Bersabee [...] tam woney dąbrowie Akademią swoię założył.BirkNiedz I, 161
2. »wyższa uczelnia, uniwersytet, szkoła; nauka, wiedza, wykształcenie«
  • – Ten się sztuk rycerskich chwytał; bo czasem umieć z kopią, Stoi za akademią. GrochWiersze 76.
  • – Płacz i narzekanie wielkie Matek nań było w Polszcze o stracenie Dzieci, bo Akademie z Szkoł wywiodł był [Stefan Potocki] na tę Woynę i potracił też łacno. MasDiar 115.
  • – Doznałeś, Wysoce Vrodzony Kawalerze iż nie masz żadnego okrutnieyszego nieprzyiaciela Rzeczypospolitey, iako iest głupstwo, y to grubiaństwo, ktorego Szkoła nie doyzrzała, Akademia nie otrzęsła? BirkOboz 52.
  • – Mowił Krol Jagiełło o studentach/ ktorzyby do Akademiey ktorą fundował przyieżdżali/ ale nie o inszych. SzemGrat 74.
  • – Czerpali mowi ztey studnie nauk y Jezuici/ choć teraz ostro na Akademią y matkę swą następuią/ nie pomniąc co zniey wzięli. SzemGrat 135.
  • – Zmarły młodzieniec] na tym [herbowym] polu stanął/ zaraz tę świętną pochodnię w Akademiach domowych y Cudzoziemskich będąc/ mądrością zapalił. WojszOr 326.
  • – Dzis mię ma Akademia witac. OpalKListy 302.
  • – Radbym przecię Academy, w tym pokazał Swoi dobry affect zaciagaiac Mistrzow zniey nie odIezuitow. OpalKListy 494.
  • – Studenci exercitia rożne privatne swe bardziey aniżeli nauk y Akademiey pilnuią. GollPam 14.
  • – Ná fundusz tego Collegium y Akádemiey/ zostawuie [kardynał Mazarini] dwá Milliony złotych. MerkPol 254.
  • – Trzeba mieć i wzgląd, aby Akademiie, Collegia, Szkoły, drzewa te Umieiętności, miały swoie pożywienie, Fundacyie, ile potrzeba. MłodzKaz I, 222.
  • – Akademia die hohe Schul. WojnaLust 9.
  • – Kapituła Krakowska, Akademia, rożne Collegiaty musiały się okupić. OtwFDzieje 70.
  • – Ma ta Gens [Persowie] większy nad Turkow poler y naukę, in quem finem pofundowane Akademie, Szkoły, Collegia. ChmielAteny II 584.
a) w połączeniu z przymiotnikami od nazw własnych
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • Akademia Krakowska (sz. zm.):
    • – Krakowska Akademia iest Akademią Koronną/ a cosz ma do niey Papież. SzemGrat 5.
    • – Akademija Krakowska, przed dwiema sty lat do tej Korony przez śp. Króla Władysława rzeczonego Jagiełły wprowadzona. AktaKrak II/1 15.
  • Akademia Paryska (sz. zm.):
    • – Nasladuią wtym Jezuici nie przodkow Akademiey Krakowskiey/ ale przodkow Akademiey Paryskiey. SzemGrat 132.
    • – Skoro Jezuici/ zParyzu y zniektorych mieysc we Francyiey/ od Haeretikow wygnani byli/ tak tesz zaraz znacznie studentow w Paryskiey Akademiey vbyło. SzemGrat 353.
  • Akademia Zamojska:
    • – Maciey Pawołowicz Kanonik Collegiati Zamoyskiey y Professor Akademiey Zamoyskiey. DrobTuszInf 62.
  • Akademia Padewska:
    • – Roku 1613. Vniuersitas Dominorum Theologorum Medicor[um] et Philosophorum [...] obrała mie za Syndika swego. Jest to wysokie officium w Academii Padewskiei; kiedy Rectora albo uicerectora niemasz. VorLetSkarb 96.
  • Akademia Wileńska:
    • – W siódmym roku dany jestem do akademii wileńskiej. ZawiszaPam 17.
  • Jagiellońska Akademia:
    • – Iako widzę serce twoie [kawalerze] polubuie sobie we wszytkich Zakonach. Kocha się y w IAGIELONSKIEY Akademiey. BirkOboz 54.
  • Akademia Lowańska:
    • – Leonardus Lessius zacny Professor y Doktor Akademiey Lowanskiey. WisCzar 104.
b) hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • akademia katolicka:
    • – Akademie katolickie władzą stolice Apostolskiey vmocnione [...] Papieżowie poważaią. SzemGrat 110.
  • akademia kawalerska:
    • – Rezydencyja [synów] ma być w akademii kawalerskiej, najsposobniejszej do nauki. LubSInPol 276.
  • akademia tańcujących:
    • – DANSE [...] Academia de danse [...] Akademia Tańcuiących; szkoła gdzie Tańcow uczą. DanKolaDyk I, 410.
  • wojenna akademia:
    • – Philip Macedończyk syna swego z młodu zaraz w woienney Akademiey do Spraw Ricerskich instruował. KalCuda 20 nlb..
  • akademia pobożności:
    • – [Tytuł:] Akademia pobożności, nie tylko zakonnym osobom do doskonałości potrzebna, ale y swietckim do zbawienia […] przygodna. MośAk s. tyt..
Przenośnie
  • [Tytuł:] Akademia z pobożności kościelney ku czci Matki Boskiey […] na cztery Epochy […] rozdzielona.AkKoś s. tyt.
  • Przyiął ten policzek cierpliwie/ iako vczeń Akademiey Chrystusowey X. Skarga.BirkSkar 24
  • Dla ludzi rycerskich w Akademiey Marsowey z pałaszami zostawił kopiie [Konstantyn Iwanowicz].KalCuda 34
  • Iakich w czartowskiey wyćwiczył się [diabeł] Akademiey od Mistrza swego Lucipera kunsztow/ te [...] odprawował.KalCuda 248
  • NOWE ATENY albo AKADEMIA WSZELKIEY SCYENCYI PEŁNA, Na rożne TYTUŁY iak na CLASSES PODZIELONA.ChmielAteny II k. tyt.
  • Jeźli bowiem wspomnię artes, te Prawdziwą sobie w nim [Zamojskim] ufundowały Akademią.DanOstSwada II, 77
  • Pełen nauki [ks. Adolf] w ćwiczeniu wybornym, Akademia w nim miała mięszkanie.DrużZbiór 210
  • Panna [Matka Boska] akademią, mądrzy wiedzą o tem, W której na człowieczeństwo został Bóg promotem.KochOgrTur 272
  • Tyś jest akademia, palestra i szkoła Chrystusowego wszystkich doktorów kościoła.KochOgrTur 112
3. »budynek, gmach uczelni«
  • – Akademicy woleli się rozeyść, niżeli Wiary nie dotrzymać swemu Królowi, klucze od Akademii Miastu zostawiwszy. ŁubHist 96.
Użycia metajęzykowe
  • - Akademia. Academia. Aksamit. Sericum. SzyrDict 1
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: PK , TS
Data ostatniej modyfikacji: 07.07.2022