Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

ALCHIMISTA

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: ALCHIMISTA, ALCHYMISTA, *ALHIMISTA
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (alchimista, alchymista), Kn (alchimista), T (alchymista), L (alchimista; XVIII), SWil (alchimista), SW (alchemista, alchymista), SJP (alchemista, alchimista)

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   alchimista ||   alchymista
D.   alchimisty
B. uż. żyw.   alchimistę
Ms.   alhimiście
liczba mnoga
M. uż. osob.   alchimistowie
D.   alchimistów ||   alchymistów
C.   alchimistom
B. uż. osob.   alchymistów ||   alchimistów
Etymologia
śr. łac. alchimista
Znaczenia
1. »człowiek zajmujący się doświadczeniami w dziedzinie przetwarzania zwykłych metali na szlachetne, głównie w celu uzyskania złota; mistrz w zakresie dawnej wiedzy chemicznej«
  • – Alchimistá/ Chimicus (vulgo Alchimista) Chimisticae facultatis magister [...]. Kn 5.
  • – Golinski nazwałsię mieyski synek zwieliczki poiąłbel tamze A. 1626 mieyską dziewkę Kmiciąnkę: o ktorey oycu Alhimiscie pod K. TrepNekLib 104.
  • – [...] Alchymistow często zawod y praca choć dowcipna/ w vrobieniu złotá álbo srebrá zdradza [...]. PetrJWod 3.
  • – Agdÿ za wynalezieniem prochu y strzelbÿ przez wielkie[g]o Filozopha y Alchimistę mnicha iedne[g]o [...] wyszły działa. NarArch 3.
  • – [...] tákże náráżenie się ná dym iáki záráźliwy, iáko się przytrafia Złotnikom, Alchimistom, tákże Mulárzom, Kámieniarzom [jest przyczyną suchot]. CompMed 132.
  • – Spytam [...] ktora [czaszka jest] [...] Alchimisty ciekawego, z złota istność robiącego. CompMed 711.
  • – W Skarbcu Xiązęcia Florencyi iest Dyament extraordynaryiney wielkości, Pereł cztery, iedna iak iaie; Miecz Karola Wielkiego, Rubin wielkości osobliwey, Rog Jednorozca, Goźdź wielki, do połowy w złoto od Alchimisty Thurneissera arte chimica obrocony; Stol zkosztownego kamienia ná 15. tysięcy Dukatow taxowány, Statua Ludwika XIV. Krola Fráncuskiego złocista, siedząca ná koniu. ChmielAteny II 176.
  • – Leonowi X. Papieżowi Alchimista Księgę przypisał o Alchimii, alias o robieniu złota, pretenduiąc znacznego pieniężnego honorárium; a Papież workow wiele kazał mu naszyć, powiedaiąc Ty Złoto robisz, to tylko workow potrzebuiesz, nie złota[.] ChmielAteny1755 I 135.
  • – Blisko Miasta tego [Pekinu], znayduią się gory kryształowe, a z tego kryształu Alchimistowie wywodzą essencye, sól robią, y cukier na kamień y rzerzączkę pomocny. ChmielAteny IV 536.
2. »lekarz stosujący w leczeniu substancje mineralne, postrzegany czasem jako szalbierz«
  • – Iednák w tym nie mamy náśladowáć Alchimistow doświadczálnikow/ ktorzy Antimonium z rożą, ábo Mercurium calcinatum daią. Bo te rzeczy są náturze ludzkiey bárzo przeciwne y szkodliwe. PetrSInst C4v-D1.
  • – [...] ták rátuy zdrowia ludzkiego/ ábyś rátuiąc czego drugiego nie popsował: iáko teraz czynią Alchimistowie. SykstCiepl 164.
  • – Alchymistá/ Rzecznik/ (fr. Boucher) Lekarz PolPar 141.
3. »znawca ziół i sposobów sporządzania z nich ekstraktów leczniczych;«
  • – Alchimistowie dystylluią z Biedrzeńcowego korzeniá [...] Oleiek. SyrZiel 74.
  • – Robią vczeni Alchimistowie/ y ćwiczeni Chyrurgowie/ z tego ziela Bálsam/ tym sposobem. SyrZiel 152.
  • – Dystylowaná rzécz v Alchymistow/ vulgo quinta essentia [...] vide Ekstrakt [...]. Kn 159.
  • – Ktory Alchimista znaydzie táką wodkę, ktoraby tylko dwá rázy álbo tyleż ciężáłá rościągniona w gorę w rurze, ile zebrana w naczyniu szerokim niskim. SolArch 137.
Przenośnie
  • Nie dostawáło piątey essentiey tego męstwá, ktore Saturnus moy ordynáryiny Alchimistá w sercu [...] dystilluie moim.AndPiekBoh 154
Znaczenia niepewne
1, 2 a. 3:
  • – Alchymik, Alchymista. Alchymist. un alchimiste. T III 4.
  • – Alchimistá/ Alchimista, ae g. m. die solche Kunst treiben/ vulgò, Alchymisten. DasHünDict Ooij.
2 a. 3:
  • – [Śmierć:] Słuchać mnie muszą, kogo tylko wołam Do marszu záraz iść każdy gotowy, Záwiłe spráwy uspokoić zdołam, Nie pytam oto, kto chory, kto zdrowy, Często wesołych, częstuiących zmykam, Z melancholikiem grassanta zámykam, Pełnam litości nád ludzką chorobą, Drwię z Aptekarzow, Felczerow, Doktora, Y z Alchimisty: ktorzy swoią probą, Jáko dla bydląt zażyią topora, Já tych ięczących kálectw znieść nie mogę, Skrácam ich bole biorąc z sobą, w drogę. DrużZbiór 434.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: ALCHYMIK.
Autorzy: JCh , WM
Data ostatniej modyfikacji: 30.08.2014