ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, L (XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI, Kn, T

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				artyleria \|\| altyleria \|\| artoleria
	D.				artylerii \|\| altyrerii \|\| altylerii \|\| altelerii \|\| altyrelii
					artyleriej \|\| artoleriej
	B.				artyleryją
	N.				artylerią
	Ms.				artylerii \|\| altylerii
					artyleriej

liczba mnoga

artylerie

Etymologia

śr. łac. artilleria

Znaczenia

1. »rodzaj wojska uzbrojonego w dalekosiężną broń palną większego kalibru«

– MAią násze Vrzędy ode Dworu Hiszpáńskiego roskazánie [...]/ áby Artolerya ze stáynią/ y Officyerowie/ co do niey należą w swoim porządku zostawali. MerkPol 29.
– Artyleryja, praecipuum bellorum adiumentum, iż większych daleko kosztów i nakładów potrzebuje, niż na on czas, gdy provisio na nię ex provento quartae naznaczona była. AktaKrak III 150.
– Naywiększy nie porządek Artylerya obozowa ponosi, w nieprzysposobieniu kul do Armaty. FredKon 48.
– Nie słuchał, widzę, i tego i przybrał [de Villars] sobie wielkiego hultaja i niecnotę owego [Rabota], który się bawił przy artylerii. SobJListy 582.
– Do tego wszystkiego yinszey amunicyi, w Altyleryi naszey niezostawało. HistBun 34.
– Jeszcze i artylleryja nie ruszyła była jeszcze [!] z miejsca. LubSArtPol 251.
– Altylerya koronna in Pace decus, in Bello praesidium bez armat Ammunicyi ad eum przyszła statum ze y w Boiu y Pokoiu nie iest Sufficiens ad usus publicos. RzewKor 16.
– W przeszły tydzień w Artyleryi Dziedziczney J. K. Mci [...] ogień się do prochow zakradł. GazPol 1735 73 2 nlb.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

artyleria koronna:

– Defecta artyleryjej koronnej causavit intermissio egzekucyj prawa pospolitego nieoddaniem dwóch starostw ex primis vacantibus, które się już często i znacznie otwierały [...] żeby [...] ta artyleryja temi starostwy dwiema opatrzona była. AktaKrak III 192.
– Należy wiedzieć województwu naszemu [krakowskiemu] in quo statu jest artyleryja koronna. AktaKrak III 220.
– Altylerya koronna in Pace decus, in Bello praesidium bez armat Ammunicyi ad eum przyszła statum ze y w Boiu y Pokoiu nie iest Sufficiens ad usus publicos. RzewKor 16.

generał artylerii:

2. »dalekonośna broń palna większego kalibru (działa, moździerze) wraz ze sprzętem«

– Kazał oráz [Kurfirst] Fortecę de Lechenitz [...] ludźmi y Artyleryą lepiey opátrzyć. MerkPol 279.
– Altileria by też naypoteznieysze znosi y rozrywa fortece. AndPiekBoh 12.
– To mieysce [...] zostaie bez Altyleryi proporcionalney bez ammunicyi dostateczney. RzewKor 19.
– W skarbie niemasz nervum belli; fortecy żadney, arsenały bez artyleryi. LeszczStGłos 9.

3. »nauka o budowie i zastosowaniu broni ciężkiej«

– Xięga pisana wielka o Artileriey. ArchRadziw 1638 79/1, 53.
– Archelia, Albo Artilleria, to iest doskonała nauka ostrzelbie y używániu iey. UffDekArch 1.
– Takze do teyze woienney nauki nalezą ogniste roboty [...] robienie prochow rac wiencow ognistych Takze nauka około dział y armaty rozney co wszytko nalezy do Artoleriey. NarArch 165.
– Do Artyleryi albo Indzinieryi należą trzy nauki. Pirotechnia [...] Tormentorologia [...] Pirobologia. BystrzInfArch O2.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

magister artylerii, artyleriej (sz. zm.):

– Porządny Artyleryey Magister snadno ten będzie mogł Prochownie porobić. FredKon 80.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

ARTYLERIA