Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*AMFITEATR
rzecz
m
, AMFITEATRUM
rzecz
n

W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: *AMFITEATR || AMFITEATRUM, *EMFITEATRUM
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn, T

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M. n   amfiteatrum
D. m   amfiteatru
n   amfiteatrum
C. m   amfiteatrowi
n   amfiteatrum
B. m uż. nżyw.   amfiteatr
n   amfiteatrum
N. n   amfiteatrum
Ms. m   amfiteatrze
n   amfiteatrum
liczba mnoga
M. n   amfiteatra
D. m albo n   amfiteatrów
B. n   amfiteatra ||   emfiteatra
N. m albo n   amfiteatry
Ms. m albo n   amfiteatrach
Etymologia
łac. amphitheatrum, z gr.
Znaczenia
1. »w architekturze starożytnego Rzymu: odkryta budowla widowiskowa w kształcie koła lub elipsy, z areną pośrodku i wznoszącą się dookoła, stopniowo widownią«
  • – Iest tám gorá iedná Astruno z dźiurą iedną/ ktorey wzgorę iest ná trzy mile/ á ku dołowi idźie wężey/ ná kształt Amphitheátrum: á pośrzodkiem idźie iedna rzeczká przeźroczysta. BotŁęczRel I 62.
  • – Coż wżdy były ich [Rzymian] Theatra/ Amphitheatra/ słupy/ laźnie. WargRzym 113.
  • – Nakoniec vyrzał [Tankred] Amphiteatrowi Podobny wielki plac w głębokiey ciszy. TasKochGoff 341.
  • – Blisko záraz Kośćiołá/ Sant Croce in Ierusalem, tuż przy murách Mieyskich/ było Amphiteatrum Statily Tauri, ktore podźiśdźień/ po większy rożeznáć częśći. DelicWłos 143.
  • – Z ktorego [ogrodu] wyszedszy/ poydźiesz ná práwą rękę/ ku Amphiteatrum Vespásiana/ il Colisco tych czásow názwánego/ gdźie poydźiesz przez pewną Bramę Tryumfálną/ máiącą ieden pochylisty Mur/ v ktorego przedtym gdy spectacula bywáły/ wino ćiekło/ ktore káżdemu z spektatorow/ do woli pić wolno było. DelicWłos 175.
  • – Iednę kosztowną Tryumfálną przed tym Amphiteatrum obaczysz Bramę/ ktorą Cesarz Constantinus, ná swoy postáwił wyiazd. DelicWłos 176.
  • – [Statua] Ná koło onych stárożytnych Pogan/ otoczona Meczety/ iáko to Pántheoná/ Capitolium, Cereri, Theatry/ Amphitheatry, Pyramidami, Columnami, Tryumfálnemi Bramámi/ Láźniámi/ etc. DelicWłos 187.
  • – Tey figury [okrągłej] dawni Architekci tylko w zakładaniu Amfiteatrow, bram, y wież zażywali. BystrzInfArch A4.
  • – Wielkość y Obiętość Amphitheatrow według Wiktora była taka, że 87. tysięcy ludzi patrzących w sobie zamknąć mogły. ChmielAteny II 90.
Przenośnie
  • Z zabaw Rycerskich udawszy się Na Oyczyzny Mieły Wysokie Emphiteatra, Mądremi radami swoiemi Upadły Rzeczy pospolity reke udawał [tu: podawał (?)] [rycerz herbu Pilawa].HerbOr 309
  • Śmierci jego jeziora przyległe płakały, Lasy głuche płakały, i na odgłos skały Kazimierskie zawyły. Ciało ducha płone Na smutny amfiteatr zatem wystawione.TwarSRytTur 48
2. »budowla widowiskowa zbudowana na wzór amfiteatru lub teatru greckiego; także podwyższenie, podium«
  • – lákoby tu ná tym Siedząc Amfiteatrze, Pana sobie zatym Bepiecznie wżdy obrali: i coby Aktowi Przytym temu slużyło: ku swemu skutkowi Przywiodli to szcześliwie; á bez wątpliwośći, Wszelkiey zá to spodźiewać może sie wdźiecznośći. TwarSWoj 39.
  • – Na dziedzińcu Zamkowym kwatery Ogrodowe reprezentowano, y dwa Amphiteatra Insignis Bacchi splendentia wystawiono, festonami złocistemi y zieleniną pięknie uformowane. GazPol 1736 83 3 nlb.
  • – Przybywszy Krol Jmć do kniei w minutach 10. ná wybudowane ná 2. łokcie od ziemi Amphitheatrum chrostem zielonym otoczone z ktorego mogł lepiey widzieć zwierza, stanął y zaraz mysliwcy y chłopi z gęstwiny zaczęli wyganiać łosie [...]. GazPol 1736 82 3 nlb.
  • – ALGER Miásto Stołeczne Páństwá swego, położone nád Medyterránem, ná formę Amfiteátru, z kąd má wielką ozdobę, pięknie murowáne, bogate, y ludne bo liczy ná 100000. ludzi, rozdzielonych ná 3. Rangi. ŁubŚwiat 614.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: BR-K , RB
Data ostatniej modyfikacji: 12.06.2024