ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
L (bez cytatu), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T

Najwcześniejsze poświadczenie: 1623

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				aprehensja
	D.				aprehensji \|\| aprehencji
					aprehensjej
	C.				aprehensjej
	B.				aprehensją \|\| aprensją
	N.				aprehensją
	Ms.				aprehensji

liczba mnoga

	M.				aprehensje
	D.				aprehensyj
	B.				aprehensje

Etymologia

łac. apprehensio
fr. appréhension

Znaczenia

1. »nadmierne przejmowanie się czym, zmartwienie, rozpacz, wstyd«

– Nic pewnieyszego/ iż bol serdeczny z apprehensiey y [...] myśli złego pochodzi. BirkOboz 30.
– Michol, niechciała się zwać ani pisać Dawidowa, a że z–małej kondycyi powstał Dawid [...] Saulownać Sobie kazała, Filia Saul [...] z-puchliny pychy, dla rodu swego, zgłupiała [...] z aprehensyi o swoiej rodowitości, oszalała. MłodzKaz I, 430.
– Tak ią [wojewodzinę] to [uwięzienie] wniwecz obrociło ze z aprehensyi y Melancholyi w chorobę wpadła y umarła. HistŚwież 426.
– Wojewoda Krakowski uciekł [...] i za to mu Bolesław posłał na wzgardę skórkę zajączą, powroz i kądziel. Wojewoda z apprehensyi obiesił się. ŁubHist 200.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

czynić aprehensją:

– Ruszenie się Woysk Cesarskich nad Rhenem [...] znaczną czynią Dworowi Naszemu apprehensyą, ile że Theatrum Belli może bydź w Naszych Państwach. GazPol 1735 62 7 nlb.

Związki frazeologiczne

wpaść w aprensyją:

– Krolowa Ludwika [...] skarb swój wyniszczyła, zdrowia [...] nad werężyła [...] wpadła w aprensyią zachorowała iakos po białey Niedzieli [...] y umarła. PasPam 202.

2. »liczenie się z kim, oddawanie czci komu; pochwała«

– Czausz on wziąwszy się co pręcy/ Respons cale Dziurdziemu odnosi Książęcy: Powie o iego gestach/ o dzilney [!] urodzie. Dziurdzi skromnieyszy, z tych apprehensiy. TwarSLeg 62.
– Często też [sułtan] z wielką Dworu paradą przeieżdza się po Stambule Poddaństwu dla appehencyi [!], Cudzoziemcom dla ostentacyi pompatyczney. ChmielAteny II 481.

Związki frazeologiczne

aprehensjej czyjej pobłażać:

– Ludzkiey tedy nieco apprehensiey ludzie pobłażaiąc/ na panegirach/ na Entomiach/ na Monumentach grobowych rysuią swoie Genealogią. WojszOr 93.

3. »znaczenie, uznanie dla czego; uwaga«

– Gwarancya Moskiewska na tym traktacie powinna bydź w wielkiey aprehensyi. KonSRoz 45.
– Ofiarowane godnym Rycerzom Polskim od Monarchów postronnych Xięstwa, Grafstwa, Ordery nie mają żadney w Polszcze apprehensyi, ale aequalitas ma swoję naywiększą godność. ŁubHist 229.

4. »rozumienie czego, pojęcie o czym«

– Replikowałem [...] iakom umiał [...] ale moia mowa, y żadna insza nie ma mieysca, dla mocney rzeczy w tamtey głowie ułożonych apprehensiy. LubJMan 39.
– Czy powinnasz ta apprehensya nieszczęsney maxymy, że omnis mutatio periculosa, zabronić nam, myślić o iey dostatecznie konserwacyi? LeszczStGłos 3.

5. »waga, szkodliwość (objawów chorobowych)«

– Większey [niż biegunka] apprehensyi iest letarg, albo y szalenstwo. BeimJelMed 32.
– Czasem i Womity z tym bolem [żołądka] wspołeczność wchodzą; ktore mnieyszey są apprehensyi. BeimJelMed 602.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Odsyłacze

Patrz: *APREHENSYWA.

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

APREHENSJA