ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, SW

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn, T, L, SWil, SJP

Formy gramatyczne

czas teraźniejszy

lp	1. os.	baczę się
	2. os.	baczysz się
	3. os.	baczy się
lm	1. os.	baczem się
		baczymy się

czas przeszły

lp	m	3. os.	baczył się
	ż	1. os.	baczyłam się
		3. os.	baczyła się
lm	mos	3. os.	baczyli się

czas przyszły złożony

2. os.

będziesz się baczył

tryb rozkazujący

2. os.

bacz się

tryb przypuszczający

lp		m	1. os.		baczyłbym się
			2. os.		baczyłbyś się

imiesłów współczesny

bacząc się

Znaczenia

1. »zauważać, dostrzegać, widzieć co«

Rekcja: w czym

– W kożuszku kiedybyś wszedł do łáźniej, śmialiby się z ciebie: á w tym się nie baczymy, że to dáleko śmiesznieysza rzecz we zbroi przyśdź ná biesiádę, niż do łáźniey w kożuszku. StarPopr 63.
– Im w bespieczenstwie większym się báczyli, Zwłaszczá gdy kule swoy cel omiiały, W który Vgodzić, y uderzyc miały. OblJasGór 35.

2. »orientować się w czym, znać się na czym«

Rekcja: w czym

– Samby [Micanus, jezuicki filozof] był [...] ten sobie árgument rozwiązał/ iakosz y rozwięzuje/ sam się w tym nie bacząc, bo [...] sam że w tym swym pismie ná wierszu osmym/ tegoż X. Skárgi ostátek słow/ z teyże karty wyżey pomienioney/ przynosi. SzemGrat 29.
– Exprobowałem mu quaedam y pokazał ze się baczę wrzeczach y nie iestem goffo abym nie miał advertere co się dzieie. OpalKListy 326.

3. »uważać, zważać na co, pilnować się, stronić od kogo, czego«

Rekcja: od kogo || przed czym; (w czym)

– Oni bacząc się przed tym zelzonymi Y na ták sproszny hak náznaczonemi, Odpowiedzieli: Isz u Stołu tego [...] Nie iest rzecz godna, áby tych raczono Ktorym Szubienice zá Stoł náznáczono. OblJasGór 66.
– Bacząc się w-należytey nam powinności/ chcemy duszy iey iako naprętsze sposobić rátunki, á ciało iáko naprzystoyniey z-możności naszey wedle zwyczaiu oddáć ziemi. PisMów II 306.
– Pan z tego kubka widziałem kosztował. A my daleko od niego się baczem. ChrośJóz1745 N8v.

4. »uważać się za jakiego«

Rekcja: (być) jakim

– A przeto iáko owemu/ ktory ma dostátek ludzi/ y baczy się dobrze sprawionym y potężnym/ przystoi nácieráć ná nieprzyiacielá/ y dáć mu bitwę. BotŁęczRel III 6.
– I sobie ia Vpewniąm nie przepuscze ani Takslepym sie bydz bacze abym nie miał wydziec Co wemnie nagannego. OpalKSat 2v.
– Który [cucony] przyszedszy do baczenia swego A bacząc się być gwałtownie zlanego [!] – W tej swej fortunie ręce załamował. BorzNaw 139.
– A gdybyś się baczył bydź w służbie Bożey ospáłym/ bá upornym y zátwárdziáłym: prosiłbyś Páná Bogá/ áby odjął serce kámienne z ciáłá twego/ á dał ci serce mięsiste. GdacPrzyd 57.

5. »dotyczyć czego«

– Z stratą majętności do prawa bywają pociągani i trudnieni; czego nie baczy się insza przyczyna, tylko exorbitanciae compositi. AktaPozn I/1 261.

6. »ujawniać, uwidaczniać się, okazywać się czym«

Rekcja: z czego

~ Nie pomijać nabywania majętności ziemskiej, skąd się baczy i pokazuje ujma praw koronnych. AktaPozn I/1 262.
– W tureckich traktaciech żadnego bezpieczeństwa Ojczyzny widzieć się nie mogło, i owszem, przy zwątleniu przymierza starego o wołoskiej ziemi baczyła się z prywatnej chciwości niezbędnej dana okazyja. OssZPam 98.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

się baczących

Najwcześniejsze poświadczenie:

1650

Znaczenia

»orientujący się w czym, znający się na czym«

– Nie masz w swiecie pod Sloncem Mezow y łaskawszych I mniey się w tym baczących iako w naszej Polscze. OpalKSat 122v.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

*BACZYĆ SIĘ

*BACZĄCY SIĘ