Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BALDEKIN

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: BALDEKIN, BALDACHIN, BALDAKIN, BALDACHIM, *BALDACHYN, *BELDAKIN, BELDEKIN, BALDECHIN, BALDYKIN
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (supl.), Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   baldachim ||   baldakin ||   baldachin ||   baldekin ||   beldekin ||   baldechin
D.   baldakinu ||   baldekinu ||   baldachinu ||   beldekina
C.   baldachimu
B. uż. nżyw.   baldachin ||   baldekin ||   baldachim
N.   beldekinem ||   baldachimem ||   baldekinem ||   baldachinem ||   baldakinem ||   beldakinem ||   baldachynem ||   baldykinem
Ms.   baldachinie
liczba mnoga
M. uż. nosob.   baldachiny ||   baldechiny ||   baldekiny
D.   baldachinów
N.   baldechinami ||   baldachynami ||   baldakinami
Ms.   baldachimach
Etymologia
śr. łac. baldechinus, baldekinus
Znaczenia
»daszek z tkaniny umocowany nad tronem, ołtarzem, łożem lub noszony nad kimś na drążkach na znak dostojeństwa osłanianej osoby«
  • – Báldekiny dosyc ozdobnie przybráne/ y śiedzenia drogiemi máteriámi/ z tey y z owey strony w kośćiele obite były. JudCerem A3v.
  • – Prowádźili potym Krolową Márgárite/ pod Báldikinem w száćie Krolewskiey [...]. JudCerem B.
  • – Báldekin złoty rospięty ná sznurze Wisiał drogiemi tkány iedwabiámi. TasKochGoff 422.
  • – Báldakin/ v. Ciennik. Kn 13.
  • – Dispositia Gáleriey táka byłá: Do kołá mármurowe stopnie/ ná ktorych wielkie mnostwo było Dworzan/ á niżey trochę Białegłowy tegoż Dworu. We śrzodku Gáleriey Kobierzec wielki Turecki/ nád ktorym Báldekin áxámitny fiołkowy/ złotymi Liliámi rzucány: pod nim Krol y Krolowa [...]. WjazdPar b2-b2v.
  • – Insignia zaś victoriae przed nogi I. K. M. v Báldáchinu Zołnierstwo rzuczáło. MerkPol 271.
  • – Nad nią [św. Anną] baldachim nieoszacowany Z klejnotów wszytek noszono ubrany. BorzNaw 49.
  • – Ten Pan [król] [...] ktorego więcey znamy ná koniu, niż ná Thronie, pod Namiotámi niż Báldákinámi... LubJMan 93.
  • – [W kościele św. Jana w Krakowie] Pod beldakinem aksamitnym takimże krzesło stało materyjej bogatej, złocistej, koloru izabellowego, z czwieczkami białymi, srebrnymi. ChrapDiar II 534.
  • – Cesarze pod baldachynámi Stoią, pieknemi swiecąc ozdobami. OblJasGór 151v.
  • – Ten Pan [król] ktorego więcey z-námi na koniu niż na Tronie/ pod Namiotámi/ niż Baldechinámi widzieć... PisMów II 302-303.
  • – Sequebantur tedy damy, wprzód stateczne, znaczne senatorów żony, wszytko godnie wprzód przed ołtarzem kortezyją, potym przed księstwem czynią, i klękają na ziemi niedaleko beldekina. BillTDiar 77v.
  • – Miedzy inszemi jedno w skarbcu asservatur na aksamicie niebieskim suto złotem barzo subtelnej roboty haftowane osoby i różne figury, do tegoż obicia baldekin, portiery, łóżko i krzesła; drugie zaś łóżko także na aksamicie czerwonym, złotem i perłami barzo bogato haftowane. BillTDiar 256.
  • – Więc, pod złotym ná Thronie śiadszy báldekinem, Ma tę mowę przed Szláchtą, Senatem, y gminem: DamKuligKról 267.
  • – Pomieniony kardynał jm., ex opposito tronu siedząc z królewicami ichm., ruszył się ku baldachimu j. k. m. SarPam 138.
  • – [...] Ołtarz takową był wystawiony inwencją. Ná śrzodku Dziedzińca przed Pałacem 4. kolumny, Baldakin bogaty axamitny karmazynowy galonem y frandzlą bogatą przyozdobiony wspierały [...]. GazPol 1735 48 2 nlb.
  • – Miętki go [króla] łoznik czekał z baldekinem. ChrośAm F2v.
  • – Pani szczęścia [...] Pod Baldachinem Siedzi złotolitym. DrużZbiór 232.
  • – [...] król czekał w stroju zwyczajnym niemieckim, którego przestroiwszy w ubiór na kształt biskupiego: w albę, dalmatykę, kapę i sandały, na głowie tylko czapkę na kształt kapuzy niemieckiej czarną aksamitną z białym piórem i sztuką diamentową mającego, prowadzili ulicą Zamkową do tegoż kościoła, pod baldekinem przez czterech kasztelanów niesionym, z poprzedzającymi przed baldekinem insygniami królewskimi [...]. KitPam 150.
  • – Baldakin. Baldekin. Trage-Himmel. Baldichin. dais, baldachin; un poële. T III 20.
Przenośnie
  • Niech się na drugi raz przynajmniej nauczą [Polacy], jako to z pod dziedzicznych baldachinów brać panów na tron prawami opisany.OtwFDziejeCzech 319
  • Káżdy z nich [patriarchów i proroków] nosił ná sobie obraz Messyaszá: ná koniec Márszałek się vkazał Ian ś. za ktorym w też tropy pod báldáchinem ciáłá dziwnie ozdobionym Bog przyszedł.BirkNiedz 36-37
  • Pragnę i nie kontradykuję dobrej mennice, ale obawiam się, aby pod tytułem i baldekinem dobrej, złej się nam nie przyczyniło i prorogowało.AktaKrak III 199
  • Pod Báaldekinem spráwiedliwości, trwa nieporuszenie chwałá Boża.AndPiekBoh 117
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Odsyłacze
Patrz: *BALDACHIUM, *BELDAK.
Autorzy: DA
Data ostatniej modyfikacji: 16.05.2024