ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T (bolwark), L (bolwark, bulwark, blofarek; XVIII), SWil (bolwark, bulwark, blofarek), SW (bolwark, bulwark), SJP (bolwerk, bulwark)

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn

Najwcześniejsze poświadczenie: 1643

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		bulwerk \|\| bolwert \|\| bolwerk \|\| bulwart \|\| bulwark \|\| bolwark
D.		bulwarka
		bulwerku \|\| bolwarku \|\| bulwarku
C.		bulwerku
B.	uż. nżyw.	bulwark \|\| bulwerk
N.		bulwarkiem
Ms.		bulwerku \|\| belwerku

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	bolwerki \|\| balwerki
D.		balwarków \|\| bulwarków \|\| bulwerków
B.	uż. nosob.	bulwarty
N.		bulwarkami \|\| bolwerkami
Ms.		bolwerkach \|\| bulwarkach

Etymologia

niem. Bollwerk

Znaczenia

1. »element murów obronnych: wieża narożnikowa, baszta; wysunięta część warowna fortyfikacji stałej«

O tym trudno mowić, kiedy niewiemy gdzie y ná ktore mieysce nieprzyiaciel nástąpi: Kiedyby iednák nástępował ná Cortynę, tedy nawiętsza część dział ma być zásádzona ná pobliższych Bolwerkách álbo Básztách, iáko to figurá № 19. pokazuie. UffDekArch II, 63.
Obywátelowie miejscá tego kiedy się obleżenia obawiáią, máią nieprzyjacielá uprzedzić, brzeg oney strony rzeki opanowáć, y tám Szańc ze trzema Básztámi, álbo Bolwerkámi usypáć, ták áby dwie bászty ku Miástu álbo Fortecy, á iedná do polá, obrocone były: lecz nie máią być bárzo wysokie, dla tego áby z miástá, y z na przedniejszych obronnych miejsc iego, defendowáne y strychowáne być mogły. UffDekArch III, 68.
Ta bowiem teraz forteca Ani napełnieniem Rowu y zasypaniem (przez ktoryby na wał wypaść mogł) bo iest barzo szeroki, y od bulwerku do Bulwerku biią nieprzypuszczaiąc [...] Ani podkopem y Miną [...] dobyta bydź może. NarArch 4.
Broma potężna z kamienia, z boku której dwa są osobne balwerki propter tuendam portam. BillTDiar 74v.
Po południu chodziłem oglądać fortecę [...] Ma balwarków osim barzo porządnych, z wieżyczkami miedzią krytemi, dostatnich. Na kożdym belwerku osimnaście potężnych dział. BillTDiar 74v.
Do Ankony mil 3: forteca wielka nad morzem na skale, nad miastem, jest na skale bulwark wielki alias rzańc [szańc], który może bronić całego miasta. ZawiszaPam 85.
Więc dwie pryncypale części ná to sporządzone temu zádosyć czynią, ktore według należytey od siebie odległości rozporządzone, y multyplikowane, do koła opasuią Miasta. Pierwsze są z Francuska Bastyony Beluardy z Niemiecka Bolwerki. Drugie Kortyny. BystrzInfArch F3.
Bolwark, baszta, narożnik. ein Bollwerck. un bastion. T III .

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

bulwark podziemny:

Po bulwarkach podziemnych chodów barzo siła sklepionych; zamek sam jakby w dole między bulwarkami leży. GawarDzien 33.

bulwark z poligonami:

Isz bulwerk od bulwerku barzo rozsadził, dlatego isz tylko dał cztery bulwerki zpolgonami na 80 y kilka prętow. NarArch 77.

2. »obmurowanie zabezpieczające brzeg w porcie«

Iaktez przytarł wał doBulwarku to tak się stało uderzył że sternik wypadł na Bulwark a my wszyscy padlismny na Bok w [...] owę Barkę. PasPam 67.
Tak ci powyłaziwszy na Bulwark iako myszy cos my mieli trafic na Iutrznią tosmy y Mszey niesłuchali przed Niesporęm przyiechawszy. PasPam 67.
Do Samych Bulwarkow okręt wielki woięnny nieprzystapi. PasPam 68.
Lubo tam iest port Spokoyny y Cichy ale przecię nieprzystępny bo do Samych Bulwarkow okręt wielki woięnny nieprzystąpi Chyba te małe okręty kupieckie Szmagi trzeba tedy do Okrętu wozić się. PasPam 68.
Wsiadszy w batkę odwieziono go do Bulwarka. iam się został. PasPam 68v.

3. »okop obronny, wał obronny, szaniec«

Tenże Hil za ordynansem moim die 9 octobris pod Elblągiem wziął szanc nazwany Bolwerk. RadziwBAut 142.

4. »szeroka ulica, zwykle nad brzegiem morza lub rzeki«

W Mieście nagwałt biią w dzwony w bębny lud się sypie na bulwark. PasPam 69.
Poko ich [Turków] ieszcze z Pod Wiednia nie rospłoszono y byli inspe odebrania Wiednia to Na ten czas po ulicach gazety spiewano na Bulwarkach ie de Clamowano. PasPam 277v.

5. »rodzaj drewnianej budowli (?)«

Pogrodki koło studni jeszcze dobre, od góry bulwark nowo szachulcem wydylowany i mosty do drzwi siennych i ozdowni z szachulcu nowo położone. InwChełm 13-14.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

*BULWARK