ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T (bolwark), L (bolwark, bulwark, blofarek; XVIII), SWil (bolwark, bulwark, blofarek), SW (bolwark, bulwark), SJP (bolwerk, bulwark)

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn

Najwcześniejsze poświadczenie: 1643

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		bulwerk \|\| bolwert \|\| bolwerk \|\| bulwart \|\| bulwark \|\| bolwark
D.		bulwarka
		bulwerku \|\| bolwarku \|\| bulwarku
C.		bulwerku
B.	uż. nżyw.	bulwark \|\| bulwerk
N.		bulwarkiem
Ms.		bulwerku \|\| belwerku

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	bolwerki \|\| balwerki
D.		balwarków \|\| bulwarków \|\| bulwerków
B.	uż. nosob.	bulwarty
N.		bulwarkami \|\| bolwerkami
Ms.		bolwerkach \|\| bulwarkach

Etymologia

niem. Bollwerk

Znaczenia

1. »element murów obronnych: wieża narożnikowa, baszta; wysunięta część warowna fortyfikacji stałej«

– O tym trudno mowić, kiedy niewiemy gdzie y ná ktore mieysce nieprzyiaciel nástąpi: Kiedyby iednák nástępował ná Cortynę, tedy nawiętsza część dział ma być zásádzona ná pobliższych Bolwerkách álbo Básztách, iáko to figurá № 19. pokazuie. UffDekArch II, 63.
– Obywátelowie miejscá tego kiedy się obleżenia obawiáią, máią nieprzyjacielá uprzedzić, brzeg oney strony rzeki opanowáć, y tám Szańc ze trzema Básztámi, álbo Bolwerkámi usypáć, ták áby dwie bászty ku Miástu álbo Fortecy, á iedná do polá, obrocone były: lecz nie máią być bárzo wysokie, dla tego áby z miástá, y z na przedniejszych obronnych miejsc iego, defendowáne y strychowáne być mogły. UffDekArch III, 68.
– Ta bowiem teraz forteca Ani napełnieniem Rowu y zasypaniem (przez ktoryby na wał wypaść mogł) bo iest barzo szeroki, y od bulwerku do Bulwerku biią nieprzypuszczaiąc [...] Ani podkopem y Miną [...] dobyta bydź może. NarArch 4.
– Broma potężna z kamienia, z boku której dwa są osobne balwerki propter tuendam portam. BillTDiar 74v.
– Po południu chodziłem oglądać fortecę [...] Ma balwarków osim barzo porządnych, z wieżyczkami miedzią krytemi, dostatnich. Na kożdym belwerku osimnaście potężnych dział. BillTDiar 74v.
– Do Ankony mil 3: forteca wielka nad morzem na skale, nad miastem, jest na skale bulwark wielki alias rzańc [szańc], który może bronić całego miasta. ZawiszaPam 85.
– Więc dwie pryncypale części ná to sporządzone temu zádosyć czynią, ktore według należytey od siebie odległości rozporządzone, y multyplikowane, do koła opasuią Miasta. Pierwsze są z Francuska Bastyony Beluardy z Niemiecka Bolwerki. Drugie Kortyny. BystrzInfArch F3.
– Bolwark, baszta, narożnik. ein Bollwerck. un bastion. T III .

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

bulwark podziemny:

– Po bulwarkach podziemnych chodów barzo siła sklepionych; zamek sam jakby w dole między bulwarkami leży. GawarDzien 33.

bulwark z poligonami:

– Isz bulwerk od bulwerku barzo rozsadził, dlatego isz tylko dał cztery bulwerki zpolgonami na 80 y kilka prętow. NarArch 77.

2. »obmurowanie zabezpieczające brzeg w porcie«

– Iaktez przytarł wał doBulwarku to tak się stało uderzył że sternik wypadł na Bulwark a my wszyscy padlismny na Bok w [...] owę Barkę. PasPam 67.
– Tak ci powyłaziwszy na Bulwark iako myszy cos my mieli trafic na Iutrznią tosmy y Mszey niesłuchali przed Niesporęm przyiechawszy. PasPam 67.
– Do Samych Bulwarkow okręt wielki woięnny nieprzystapi. PasPam 68.
– Lubo tam iest port Spokoyny y Cichy ale przecię nieprzystępny bo do Samych Bulwarkow okręt wielki woięnny nieprzystąpi Chyba te małe okręty kupieckie Szmagi trzeba tedy do Okrętu wozić się. PasPam 68.
– Wsiadszy w batkę odwieziono go do Bulwarka. iam się został. PasPam 68v.

3. »okop obronny, wał obronny, szaniec«

– Tenże Hil za ordynansem moim die 9 octobris pod Elblągiem wziął szanc nazwany Bolwerk. RadziwBAut 142.

4. »szeroka ulica, zwykle nad brzegiem morza lub rzeki«

– W Mieście nagwałt biią w dzwony w bębny lud się sypie na bulwark. PasPam 69.
– Poko ich [Turków] ieszcze z Pod Wiednia nie rospłoszono y byli inspe odebrania Wiednia to Na ten czas po ulicach gazety spiewano na Bulwarkach ie de Clamowano. PasPam 277v.

5. »rodzaj drewnianej budowli (?)«

– Pogrodki koło studni jeszcze dobre, od góry bulwark nowo szachulcem wydylowany i mosty do drzwi siennych i ozdowni z szachulcu nowo położone. InwChełm 13-14.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

*BULWARK