ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
T, L (bez cyt.), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn

Najwcześniejsze poświadczenie: 1677-1690

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				bekas
	D.				bekasa
	N.				bekasem

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	bekasy
D.		bekasów
B.	uż. nosob.	bekasy
N.		bekasami

Etymologia

fr. bécasse

Znaczenia

1. zool. »ptak błotny łowny z rodziny bekasowatych o długim, cienkim dziobie, wydający w locie charakterystyczne beczenie; Capella; wizerunek takiego ptaka«

– Czekam tedy obiadu; już godzinę trąbią, Nim kucharze wydadzą jedno, drugie ziąbią. Usiędę; to okrzepło, to ze krwią na poły, Dałbym te, za pieczenią, pardwy i kwiczoły; Pytam krajczego: co to, bekas? To potazie. PotFrasz2Kuk II 310.
– Kaczki dzikie, bekasy, w blejtramkach wyzłacanych, sub No 85. ZamLaszGęb 77.
– Zwierzyna, kaczki, bekasy, w ramkach wyzłacanych, sub No 88. ZamLaszGęb 78.
– Polowanie z Ptakiem na przepiorki, z roziázdem, y fuzyą na końcu żniw na bekasy; w Decembrze na wszelkiego zwierza. ChmielAteny III 427.
– Chartow Smycz, gończych psow Sfora a nie para mowi się: alias między Myśliwemi, albo śmiechem, albo smyczą byłbyś ukarany. Zaiąca uszczwać, ugonić, nie złapać: Ptaka unosić, a nie nauczyć, łowić. Sarna, y Zaiąć, Skromne się mowi, a nie Tłuste: Kuropatwa Pyszna, albo Zyrowna, Przepiorka Zyrowna. Cietrzewie, Głuszce, Pardwy, Iarząbki, Chruściele Bekasy, Pyszne, albo Zyrowne. ChmielAteny1755 I 80.
– E contra ktore [zwierzęta] żyią nie mięsem, lecz korzeniem, fruktem, zbożem, leguminą, do wielkiey przychodzą sytości, y gust przynoszą iedzącemu; iako iest DZIK, WOŁ, KUROPATWA, IARZĄBEK, BEKAS, WYZ, KARP, etc etc. ChmielAteny1755 I 594.
– KTORE PTACTWA są SMACZNĄ ZWIERZYNĄ? Te Ptactwo między stołow policz specyały: Pierwszy Drozd, czyli Kwiczoł, Rzymian gust nie mały. Kuropatwa, Iarząbek, Bekas y Bazanty, Cietrzew, nie zły zwierz tłusty, co go noszą banty. ChmielAteny1755 I 620.
– Bekas. eine Schnepfe. bécasse. T III 31.
– Gdy Ptasznikow wynalazki, Chwytać poczną was w potrzaski, Z mieysca w mieysce nie lataycie, Kray odmieńcie, lub się taycie, Kaczka, Zoraw, Bekas, ślady, Te wam skażą, y przykłady, Lecz że nie iest wasza sprawa, Przez wody, lasy przeprawa, Y obcych światow szukanie, Czyńcież to, na co was stanie. FontJJakubWBajki 19.
– W Krolestwie Iuidańskim niezmierna moc iest ptastwa, iako to: kuropatw, bażantow, synogarlic, kaczek, bekasow, grzywaczow, y niedoperzow wielkości naszey kury, ktorych tak wiele iest, że w dzień gałęzie drzew od nich się łamią, a w wieczor od lataiących słońce się zaciemnia. ŁadSGramGeo_II 69.
– Naśladuycie żurawia z kaczką i bekasem, Co pewnym w obce kraie odlatuią czasem. NaruszABajki 207.
– W takie sieci łowią się nawet bekasy, kuropatwy, y kaczki. ŁadSHist 126.
– RYBITW MORSKI, iest ptak z rodzaiu tych co rybami żyią, cały iest biały, procz pior czarnych pod skrzydłami, przebywa ponad morzem Baltyckim y Habem. Nazywaią go Jaskołką morską, wielkości Bekasa, w kształcie podobny poprzedzaiącym, dziob y nogi ma czerwone. ŁadSHist 147.
– SLEPOWRON iest ptak w sobie nie większy od kosa, dla nastroszonych iednak pior, większym się bydź zdaie. W kolorze pior ma nieiakie podobieństwo do Słomek bekasow. ŁadSHist 157.
– SŁOMKA, iest gatunek Bekasow, z ktorych iedne są większe, drugie mnieysze od kuropatwy; Dziob długi, nogi wysokie iak u bekasow, ná grzbiecie są brunatne, á pod brzuchem iastrzembowate. ŁadSHist 158.
– Mięso iadkowe używa się, to co i na wiosnę: podobnież i z drobiu folwarcznego. Ze zwierzyny: przepiórki młode, kuropatwy, kaczki dzikie, trukawki, grzywacze, bażanty, bekasy; na końcu lata, szpaki, figoiadki, i inne ptastwa tłuste. WielądKucharz 2-3.
– Mięso iadkowe: skopowina dobra, cielęcina, wieprzowina. Z ptastwa domowego, kurczęta, pulardy, i kapłony, iędyki, gęsi, kaczki, gołąbki rozmaite. Zwierzyna: sarny, daniele, dziki, warchlaki, ielonki, króliki, zaiączki, kuropatwy, bekasy, iarząbki, cietrzewie, kaczki, gęsi, ceranki, dzdzowniki, słomki, siwki etc. i inne. WielądKucharz 4.
– Cztery pułmiski na cztery rogi stołu. 1 Z rondla ogon skopowy z ryżem. 1 Pasztet z bekasami. 1 Sześć małych gołąbków pieczonych z sosem maślannym. 1 Dwoie kurcząt pieczonych z zaprawą z trufli. WielądKucharz 16.
– Drugie danie. Sałata we śrzodek. Dwa pułmiski pieczystego. 1 Trzy gołąbki po rzymsku. 1 Sześć bekasów pieczonych. WielądKucharz 18.
– ROZDZIAŁ X. O ptastwie dzikim. Ptastwo dzikie maią się rozumieć, nawet bażanty, kaczki. Ceranki. Kaczki czerwonaki. Podloty. Skowronki, drozdy małe albo dzierlatki. Bekasy większe i mnieysze. Przepiórki. WielądKucharz 173.
– Sposób sporządzania bekasów. Bekasy daią się także pieczone na rożnie, naszpikowane słoniną lub liściami winnemi obwinięte niewyprawiane, podłóż naspód piekąc grzanki z bułki, ażeby zciekało na nie, gdy zechcesz na danie możesz dać tak nadziewane iak kuropatwy wyżey, i podobnąż zaprawą; możesz użyć i do ciast. WielądKucharz 177.
– O szpakach. Oskubawszy, obciągniesz nad węglami niewyprawiaiąc, dasz pieczone na rożnie tak iak drozdy, lub z zaprawą iak bekasy. WielądKucharz 180.
– Jeżeli chcesz dać pieczone [dżdżowniki] na potrawę, zapraw tym sposobem iak bekasy i podley sosem. WielądKucharz 180.
– Nauczono mię, że się nie mowi bekas tłusty, ale oblany, zaiąc skromny, kuropatwa piczna…. Dziwowałam się, iak można było tak długo rozmawiać o tym, co mię iuż nudziło. KrajMPodol 49 nlb.
– Wziął mię z sobą pokazać swoie pieski, ogary, harty, i wyzły, o każdego z nich składzie, cnocie i przymiotach wymównie rozwodząc się, o czasach polowania na młodzież, zaiące, lisy, sarny, słomki, bekasy, i o samey sztuce myślictwa, do zadziwienia moiego, prawdziwie pilności wartą dał mi naukę. KossakKsiądz 20.
– Bekasy, dzikie Gołębie, Czayki, przepiorki, Kwiczoły, Skowronki, y inna mała Zwierzyna strzelana lub Łapana być może [...]. ObwieszczUżyw 4 nlb.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

zool. bekas morski:

– bekas morski. See-Schnepfe ein Vogel. bécasse de mer un oiseau. T III 31.

2. indyw. »wół«

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

oborny bekas:

– Coż dopiero iak wiele z Polski stad Wołow idźie w Szląsk do Wrocławia, do Brzegi [!], ledwo nie 10. albo 12. tysięcy co rok, tych obornych idźie Bekasow: inni zaś świadczą, że z Polski corocznie ná 80. tysięcy do Cudzych kráiow wychodźi wołow. ChmielAteny II 332.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				Bekas
	D.				Bekasa
	N.				bekasem

Najwcześniejsze poświadczenie:

1638

Znaczenia

1. »nazwisko«

– Ieżeli się nie myli/ tedy grubo kłama Kossow/ mieniąc/ iż ten Cyril Metropolita 22. posłany był od Patryarchy Bekasa/ y iemu zostawał posłuszny: Gdyż Bekas áż we dwadźieśćia kilka lat został Patryarchą Carogrodzkim/ iáko niżey obaczysz n: 1165. Aczby też y z tąd pokazało się/ iż był Vnitem Cyril/ gdyż ná Patryarchowstwie/ y po nim/ Bekas był gorliwym Vnitem/ y zá Vnią Męczennikiem. KuleszaWiara 114.

2. »imię psa«

– Biały bez odmiany nazwany bekasem [pies]. ArchRadziw 1638 343,3.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BEKAS

BEKAS
rzecz

m

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BEKAS

BEKASrzecz m

BEKAS
rzecz

m