ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.	m		bałk
	ż		belka \|\| balka
D.	m		balku
	ż		belki \|\| balki
B.	m	uż. nżyw.	belk \|\| balk
	ż		belkę \|\| balkę
N.	ż		balką
Ms.	m		balku
	ż		belce \|\| balce

liczba mnoga

M.	m albo ż	uż. nosob.	bełki \|\| balki
D.	m		balków
	ż		balek
			balk
C.			balkom
B.	m albo ż	uż. nosob.	balki \|\| belki
N.	m		belki
	m albo ż		balkami
Ms.	m albo ż		belkach \|\| balkach

Etymologia

niem. Balken

Znaczenia

1. »ociosany pień drzewa; zazwyczaj element konstrukcji budynku z takiego pnia lub rzadko z innego materiału o podobnej funkcji«

– Leżą bálki ná nich [filarach] miedziane/ á ná tych strop mosiądzowy złocisty. WargRzym 8.
– Włożyć pod nie [działo] dwie grube balki i obracać sztukę drągami, a utrzymasz prawie dobrze. AquaPrax 130.
– Bálká/ tram/ trágárz/ Trabs [...] Tignum [...] Transtra [...] vide Płatwy. Kn 13.
– Słupiéc w-wiązániu/ co do wiérzchu krokwy do płátéw ábo do bálk srzodkiem idzié/ i bunty trzyma. Kn 1025.
– Y páięczyna nie rownałá z nimi [łańcuszkami] Co się owo pod belki wiesza wysokimi. OvOtwWPrzem 146.
– Umyśliłá byłá obiesić się sámá/ y [...] záwlokła powroz zá bálk wielki/ ktory przez śrzodek izby szedł/ insze cięższe bálki ná sobie trzymáiąc. StarKaz II, 37.
– Scripta i Xięgi niektore [...] iedne na połkach, drugie na belce złożyłem aby przeschneli. VorLetSkarb 62.
– Ubrawszy ono Łoże, na kształt Katafalku Srod Pokoiu postawi odsamego balku. PotWoj 56.
– Tákie były [kule], co przebiwszy Dáchy, y dziury w strzechách Vczyniwszy, W belkách, lub w krokwach z ognięm Vtykáły. OblJasGór 37v.
– W tym dworze izba wielka pusta, okna 4 deskami pozabijane, posowa pogniła z balkami, piec prosty, zły, z kuminem. InwKal I 203.
– Wał z cewámi B, y z kołem C, osádzi nád dyszlámi, áby konie mogły chodzić pod tą bálką, ná ktorey stać będzie koło C z cewami B. SolArch 86.
– I póty się niedobyty bronił, aż pałac z nim zapalili, i dopiéro jak balki przepalone padać poczęły, z których jedna uderzyła go w czoło, poddał się. ZawiszaPam 304.
– Gwozdz łatwo idzie y zaraz po echu znac było ze była balka wydrozona y ze cos w niey było, szukał tedy sposobu Szpunt z owey balki wyiąc ktory kiedy wyiął, znalazł w balce złożonych wiele Czerwonych złotych. HistŚwież 153-154.
– W kuźni komin murowany, bałk złamany. InwChełm 133.
– Ná samym dnie [fundamentu] według teyże szerokości y długości osadź choryzontalnie do pianu [!] ciesielskiego, kratę z balek zpoioną. BystrzInfElem A1v.
– CHEVRE [...] KOZŁY są też bunty ktorych zażywaią budownicy dla dzwigania kamieni, y balkow. DanKolaDyk I, 302..
– Bálki wypuszczone z ściány/ Proceres, rum, plur. num. die Köpff an den Balcken/ welche für das Gebäw auszgehen. DasHünDict Ooiij.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

herbowne balki:

– Po bokach wielkiego Ołtarza Parki między innemi ziemskiemi ruinami, herbowne Balki Domu Platerowskiego rozwalały [...]. GazPol 1735 37 3 nlb.
– Trzy herbowne Balki maiące na sobie Imiona trzech zmarłych braci przełamane [...]. GazPol 1735 37 4 nlb.

Związki frazeologiczne

bibl. widzieć źdźbło w oku bliźniego, a w swoim oku nie widzieć belki:

– A czemuż widzisz źdźblo w oku brátá twego/ á bálki ktora jest w oku twojem nie baczysz? BG Mt 7, 3.
– Postrzerzesz dzbła w blizniego oku a w swym własnym Srogiey balki nie widzisz. OpalKSat 103v.

2. »element herbu, podłużny, jednobarwny pas na tarczy herbowej«

– Elsnic Herb. [...] Insi ich piszą Olschnicz w Prusiech. Maią w herbie pole cieliste, na nim bełk czerwony na ukos, a na bełku trzy kule białe. NiesKor II 135-136.
– Maią bydź na tarczy trzy rzeki wszerz tarczy prosto idące [...] Ms. Załuscianum de Famil. Prussiae powiada, że to nie rzeki, ale bełki, y wszystkie trzy powinny bydź modre. NiesKor II II, 211..
– Kos herb. Rożni rożnie herb ten, y iemu podobne, tłumaczą, iedni powiadaią, że są trzy rzeki, drudzy że balki, inni że trzy pasy, czyli linie, inni że trzy pola. NiesKor II II, 630.
– W polu błękitnym kładą belk szeroki wszerz biały, nad nim iest krzyż kawalerski. NiesKor II II, 733.
– HERB SICYLII dwa Orły osobne Czarne w koronach, y za niemi balek sześć żołtych y czerwonych. ChmielAteny1755 I II, 211.

3. muz. »element konstrukcji instrumentu strunowego«

– O Instrumentach [...] Balki/ fr. Barres. PolPar 194.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BALKA
rzecz

ż
, *BALK
rzecz

m

BEŁK I

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BALKArzecz ż, *BALKrzecz m

BEŁK I

BALKA
rzecz

ż
, *BALK
rzecz

m