ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

lp	M.	m		boży
		ż		boża
		n		boże
	D.	m		bożego
		ż		bożej
				boży
		n		bożego
	C.	m		bożemu
		ż		bożej
		n		bożemu
	B.	m	nżyw	boży
			żyw	bożego
		ż		bożą
		n		boże
	N.	m		bożym
				bożem
		ż		bożą
		n		bożym
				bożem
	Ms.	m		bożym
				bożem
		ż		bożej
		n		bożym
				bożem
	W.	m		boży
		ż		boża
lm	M.	mos		boży
		nmos		boże
	D.			bożych
	C.			bożym
	B.	mos		bożych
		nmos		boże
	N.			bożymi
				bożemi
	Ms.			bożych
	W.	nmos		boże

Znaczenia

»właściwy Bogu, odnoszący się do Boga«

– vstámi Bożymi BirkOboz 65.
– co iest Bożego StarPopr 138.
– Boży Kn 43.
– usługi bożej SobJListy 570.
– niełáski Bożey GdacPan 86.
– bluźniercách Bożych WisCzar 10.
– z Bozem PotSyl 49.
– Bożym iest zborem PotPocz 56.
– Babcze Bozey KomonDziej 219v.
– Sporządzeniem Bozym HistŚwież 193.
– rozkazu Bozego IntrHist 8.
– instynkt Boży DanOstSwada IV, 28.
– Historykámi Bożemi DembWyw 9.
– pozwolenia Bożego TylkStrom 125.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

kościół Boży:

– Co zá dział wiernemu z niewiernym? A co zá zgodá Kościołá Bożego z báłwany? BG 2Krl 6, 15-16.

relig. boże przykazanie:

– Mowię tak wszakto Nie Boze Przykazanie aby de necessitate kozdy Towarzysz wkole Generalnym Iurement odprawił. PasPam 121.

boże wstąpienie:

– Do Częstochowy wybralismy się tak że by na Boze wstąpienie tam stanąc. PasPam 178v.

bicz Boży:

– Coz kiedy tak Bog dysponował, że nasi za niemi ruszyc się nie chcieli, aby ieszcze bicz Boży nad sobą mieli. Trupa na ten czas padło mało, bo się nawet y pobić szczerze nie dostało. HistBun 23v.
– Przez to tak wielką wzbudził bojaźń Ze go Swiat Cały flagellum DEI, albo biczem Bozym być sądził. IntrHist 94.

anioł Boży:

baranek boży:

błogosławieństwo boże:

bojaźń boża:

bot. boży byt:

chwała boża:

chwalca boży:

boże Ciało:

cud boży:

– Y ktoż się nie zádziwuie cudom Bożym/ y nie záwoła z wielkim sercem: Poznałem ia Pánie/ iż wielki iest Pan? BirkOboz 59.

cześć boża:

dar boży:

dopuszczenie boże:

bot. boże drzewko:

duch boży:

dzieło boże:

bot. fiołki Matki Bożej:

– Viola Medica, [...], Viola Mariana [...]. Kn 176.

kara boża:

med. boża kaźń:

królestwo boże:

lud boży:

łaska boża:

matka Boża:

majestat boży:

mąż boży:

bot. boży mech:

miłosierdzie boże:

miłość boża:

moc boża:

boże Narodzenie:

obraz boży:

opatrzność boża:

bot. oset Matki Bożej:

pomoc boża:

pomsta boża:

prawo boże:

boży prątek:

pod przysięgą bożą:

ręka boża:

sąd boży:

skaranie boże:

słowo boże:

sługa boża || sługa boży:

służebnica boża:

służba boża:

sprawiedliwość boża:

stworzenie boże:

syn boży:

święty boży:

bot. boża trawka:

bot. włoski Matki Bożej:

wola boża:

wybrany boży:

zakon boży:

bot. ziele Matki Bożej włoskiej:

arka Boża (sz. zm.):

– Przed Arką oną złotą zasłona była z szkarłatu [...]: przed Arką Bożą Panną naświętszą/ szczyro złota zasłona ta wisiała poślubienia/ y małżeństwa. BirkNiedz 61.
– Miewał grzeszne kapłany, miewał niedowiarki Stary zakon, wżdy Bożej słudzy byli arki. PotFraszBrück I 516.

chałupka Boża:

– Polazłem do tego kościoła. Wciornek z gliny, a mlekiem zewsząd pomazany, pstrymi płachetkami ściany obito, rozmaitymi rogoskami i guńkami ławy obesłano - owo jednym słowem przystojna chałupka Boza. BarMazBad 273.

gniew boży:

– Ktory postępek że się Samemu Niepodobał Niebu y Oczywisty na Oyczyznę naszę zaciągnął Gniew Bozy. Bo zaraz iak otym poczęto traktować pokazał się na Niebie Straszny y wielki [kometa]. PasPam 188v.

Związki frazeologiczne

pismo boże:

dzieci boże:

pomazaniec boży || pomazańca boży:

w boży czas:

boża rosa:

chrzciciel boży:

stół boży:

owieczka boża:

kmieć boży:

każdy boży dzień:

dom boży:

każdy boży rok:

dziecię boże:

droga boża:

grosz boży:

boża męka:

dziatki boże:

potomek boży:

piastun boży:

pomocnik boży:

dziecięcie boże:

namiestnik boży:

cały boży dzień:

manną bożą żyć:

na imię boże:

obiad boży:

owca boża:

posłaniec boży:

cały boży rok:

w imię Boże brać:

– Y dziadowi wymię Boze biorącemu powiedzieć pytaiącemu y Sprawić się do kąd idę niegotowem deNegare [odmówić]. PasPam 155v.

w bożą godzinę:

– Tak tylko tedy Szablami ten tego ten tez tego w Bozą godzinę. PasPam 94v.
– Dali ognia dway z pistoletow do nas z wachmistrzem [...] dopieroz wnich w Bozą Godzinę. PasPam 156.

z łaski bożej:

– Ieszcze z łaski Bozey konia do siędę bez pomocy. PasPam 188.
– Z łaski Bozey przedałem drozey od nich 40 Złotych wyzey. PasPam 234v.
– Po wzięciu kamięnca puscili Tatarowie zagony głęboko alec się im nie poszczęsciło z łaski Bozey. PasPam 236.
– Ten Rok z łaski Bozey spokoyny był ale bardzo nie urodzayny y nieplenny a po staremu taniość wielka. PasPam 250.
– Zaszedłęm tedy z łaski Bozey dosyc szczęsliwie tak Instantanee [nagle] wy brawszy się po owey chorobie y Głowa mię za łaską iego swiętą niezabolała. PasPam 281.

z Bożej łaski (król):

– Ian Kazmirz z Bozey łaski krol Polski Wielkie Xiążę Litewskie Ruskie Pruskie Mazowieckie Inflandzkie kiiowskie Wołynskie Zmudzkie Smolenskie Czerniechowskie. PasPam 151v.
– Pisze tedy krol drugi List tak Ian Kazmirz z Bozey Łaski etc. iako wyzey. PasPam 152.

w imię Boże:

– PETRUS [...] Błogosławieni [...] elemozyny w Imię Boże dają, A naszy, chociaj skąpi, a wżdy nic nie mają. Błogosławieństwo Pańskie majętnymi czyni I będą ci zbawieni, niech mię, kto chce, wini. (WSZYSCY) [...] Wyjedziemy na tobie, jedno bełkocz dalej, Idźże, ani tu bywaj. SynKlechGrzesz 383.

przy nadziei Bożej:

– Przy nadziei Bozey mozemy sobie słuszną formować Bataliią. PasPam 152.
– Wyrozumiawszy krol z Ięzyka ze przy nadziei Bozey moze bydz wrękach naszych pomięniony Seczyn czyli Syczyn kazał do Szturmu gotować się. PasPam 269.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– Stáry zálotny/ Bogáty łákomy/ Vbogi pyszny. Bozy, y ludzki nieprzyiaciel. ŻabPol B1v.

– Potykay się w imię Boże/ ná toś brał żołd nieboże. RysProv XII, 8.

– Więm że mi przy niewinnosci zadne niezaszkodzą Impostury Iuzem to powiedział przypierwszey Audyencyiey że wolno kurcie y Na Bożą mękę szczekać. PasPam 144v-145.

– Łáská Boża/ dobre zdrowie/ co lepszego niech kto powie. RysProv VIII, ....

(wariant I):
– Człowiek Boże igrzysko. RysProv I, 10.
(wariant II):
– OpalKSat 59.
(wariant III):
– MorszZWierszeWir I 465.

(wariant I):
– Iák Bożego grobu/ iák czégo drogiego broni/ strzéżé. KnAd 285.
(wariant II):
– KnAd 292.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

boża i Barankowa wieczna światłość:

święto Bożego Narodzenia:

– Fleming [...] armistitium złamał [...], bo w sam dzień święta Narodzenia Bożego (rozumiejąc, że związkowi i trocha z województw, co się jeszcze byli nie rozjechali do domów, jedni nabożeństwem i obserwą wielkiego święta a do tego armistycyją ubezpieczeni, [...]) nastąpił z wojskami z szykiem idąc prosto na obóz polski. OtwFDziejeCzech 251.

ekspr. gwałt Boży:

– LIszki też tám bywáły kędym dobrze wiedział/ Tom ia wziął konew wody/ á ná drzewiem siedział. Práwie około Gromnic/ gdy náwiększe mrozy/ Com ia tego poławiał ustáwnie gwałt Boży. NowSow A3.

cudem bożym:

– Informowałem się o ziołach któremi [doktorzy znający się na chorobach wenerycznych] leczą wewnątrz i zewnątrz. Są tedy te: pirwszy bahun, drugie suchowirzch, trzecie bukwica, czwarte horyćwit i piąte starodub, po których zdrowieją ludzie cudem bożym. RadziwHDiar 102.

niełaska boża:

– [...] przez to nie odwłocznego y częstego w sobie wzbudzenia skruchy włożenie się/ człowiek wprawuie się w Swięty pożyteczny náłog prętkiego náwroceniá się/ y nie ścierpieniá ná swym sumnieniu nie łáski Bożey [...]. BujnDroga 107.

Związki frazeologiczne

stolica Boża i Barankowa:

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

BOŻY