Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BOGATO, BOGACIE

przysł.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: BOGATO || BOGACIE, BOHATO
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (bogacie), Kn (bogato), T (bogato), L (bogato, bogacie; XVI-XVIII), SWil (bogato, bogacie), SW (bogato, bogacie), SJP (bogato)

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
  bogato ||   bohato
  bogacie
Znaczenia
1. »zamożnie, majętnie; będąc bogatym«
  • – Myślisz o tym/ iákobyś bogáto dziedzice pozostáwił/ iákoby drudzy dostátnie zyli po tobie. BirkEgz 24.
  • – Ten to Czarnecki [...] zesię tak bogato ozenieł choc chlop a zowiesię iusz Za Sliachcica. TrepNekLib 57v.
  • – Czy to nie iedno głupstwo y szalenstwo nedznie Zyc naSwiecie dla tego zebys zmarł bogato. OpalKSat 39v.
2. »w sposób świadczący o dostatku, zamożności, kosztownie, wspaniale, strojnie, z przepychem«
  • – Ukazał [Pinabel] iey [Bradamancie] w oney skale dziurę Powiedaiąc ze widział na dole w iaskiniey [...] Pannę gładkością podobną Boginiey I ze znac po postaci y po drogiey szacie (Bo się była ubrała stroino y bogacie) Ze była z wysokiego stanu. ArKochOrl 20v.
  • – Moskwa y poddać się nie chciałą ufaiąc Cudotworcy S. Mikołaiowi, ktorego tam dwa obrazy rzezane bogato maią. MarchŚcibHist 8v.
  • – Przyiezdzali [Niemcy, Moskwa, Tatarzy] ku Nam, przyblizaiąc się coraz ku Stolicy niektorzy bogato lubo niestroyno ubrani. PiasRel 25.
  • – A mátká nászá Ewá/ áza nie byłá pięknym páłacem/ y bogato przybránym? StarKaz II, 452.
  • – Prowádzono naprzod 8 Koni/ bárdzo bogáto od złotá y drogich Kámieni vbránych/ zá ktorymi iecháło 100. Drágániey. MerkPol 269-270.
  • – Die 10 7bris [...] Była [...] Fryderyka Augusta II Krola obranego Polskiego Koronatia. O Ktorey by wiele pisac iak ozdobnie y bogato ten Krol na nie wiezdzał. KomonDziej 223.
  • – Nie czytam ia żeby ten Bogacz był cudzołożnikiem [...] to tylko o nim wspomina y w nim gáni Zbáwiciel świátá, że [...] modno, bogato, stroyno się nosił. DanOstSwada V, 20.
Przenośnie
  • Cnotliwy Dawid o sobie pokornie mowił: Kogo przenáśláduiesz krolu Izráelski, psá zdechłego przenáśláduiesz, pchłę iednę? O Saulu záś/ lub nieprzyiacielu swoim iáko bogáto: Niechay mi Bog mił będzie, nie vczynię tey rzeczy Panu moiemu Chrystusowi, pomázáńcowi Páńskiemu.BirkNiedz 38
3. »obficie, w dużej ilości lub liczbie, suto, znacznie; hojnie«
  • – Vyrzysz páłac S. Spiritus in Burgo, ktory Innocencyusz trzeci zmurował/ y bogáto fundował. WargRzym 114.
  • – Zá niemi [rycerzami grafa z Kornutu, czyli Chartres] iedzie w zupełney zbroiey Gwelf od fortuny bogácie nádány. TasKochGoff 13.
  • – Gdy się okrutnie wszyscy zádziwili/ wnet [...] wypádło iágnię/ y skakáło/ Y bogáto mlecznego wymienia szukáło. OvOtwWPrzem 268.
  • – Ieszcze iednák/ kościelne drzwi [kościoła Janusza]/ przystęp swoy miáły/ Ni drogi były wody zálały ciekące/ Kiedy iuż ony/ siárki białogoreiące/ pod bogáciepłynące zdroie/ zpodkłádáły [powódź spowodowana przez nimfy na prośbę Wenus w celu obrony miasta Romulusa]. OvOtwWPrzem 598.
  • – Náwáłność morska [...] pogrąziłá do gruntu Gáleoná Hiszpáńskiego do Indyey żegluiącego/ á bogáto náłádowánego. MerkPol 82.
  • – Pánowie Polacy bogáto y gęsto Kosztownymi pułmiskámi zástáwiáją stoły. DobrPol I, 72.
  • – Ludzi tam [u p. Karpia] było bohato, inter alios p. Odachowski Wawrzyniec, poczciwy i haniebnie w terminach śmieszny. ZawiszaPam 116.
  • – Ábyście nie byli podobnemi owemu, ktory bogato zbudowany dom własny, wywrocił, áby skarb á ieszcze nie wielki znalazł. DanOstSwada I, 208.
  • – Bogácie/ Plena manu reichlich. DasHünDict Ppij.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Od złego Włodárzá bogáto racyj/ pieniędzy máło. DobrGram 391.
Przenośnie
  • Krotko ále dziwnie bogáto y węzłowáto dary Boskie sobie obficie dáne samá Przenádostoynieysza Mátká w swym pieniu záwiązáła.BujnDroga 336
  • Ieżeli przyiádą [posłowie od Doroszenki na sejm]/ będzie ieszcze iakakolwiek nadzieiá/ że się máią do uspokoienia: będzie czas/ i sposob z nimi tráktowánia/ i moderowánia ich supliki. Sámi Posłowie przedemną mowili, że lubo bohato záczynili, wiele ustąpić mogą.PisMów II II, 106
Znaczenia niepewne
2 a. 3:
  • – Bogáto / Opulenter [...] Ludos opulentiús quàm priores Reges, fecit. Opulentè [...] Opulentè ornata domus [...]. Kn 40.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: WM , BR-K
Data ostatniej modyfikacji: 09.05.2019