Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BRAT

rzecz.
m
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1601-1616
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   brat
D.   brata
C.   bratu
  bratowi
B. uż. żyw.   brata
liczba mnoga
M. uż. osob.   bracia
uż. nosob.   braty
D.   braciej
  bratów
B. uż. nosob.   braty
N.   braciej
  braty
W.   bracia
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – My strapieni obywatele województwa krakowskiego et ex liberatibus fortunisque nostris exuti, żałośliwie i płaczliwie się uskarżamy przed wmci naszemi pany i braciej s , że od tego czasu, jako jedno J. K. M. głową swą do Wiślice ruszyć się raczył z Krakowa, ustawicznym trapieniem majętności i osoby nasze uciążone są, bo nie tylko, iż znędzeni od ukrainnego żołnierza na nas z Ukrainy zwiedzionego ze wszystkich majętności naszych zostawamy, tak że ledwie ludziom od głodu w ukrainach naszych umierać nie przychodzi, ale i mordy braciej naszych, w powrozach wodzenia, zacnych ślachciców więzienia, panien i córek gwałcenia i inszych nieznośnych ciężarów cierpiemy, co nie tylko u nas, ale i w sendomirskim, w lubelskim, belskim, podlaskim województwach dzieje się, toż i w W. Ks. Litewskim tęż opresyją cierpią bracia naszy. AktaPozn I/1 323.
  • – Nie zna iuż powinnośći przysięgłey Krolowi/ Broń niesczęsną podnośi przećiwko brátowi. WitkWol F4.
  • – Oko prawe wziął Bucer, Niemiec zezowaty, Aby prawdy przezierał równo z swymi braty. Lewe porwał Melanknecht, bo i sam był lewy, A cnotę przeważały jego lekkie plewy. ZrzenAnKontr 362.
  • – Jako zdrajca ojczyznę, ojca, braty swoje Wydał, gdy wściekłych ogniów paliły go znoje, Rysę otworzył, w moc dał nieprzyjacielowi, Co mogła najtęższemu odeprzeć szturmowi [...]. ArKochOrlCz III 125.
  • – Ale żadnemu nie godzi się mieć/ zá Zony dwuch śiostr/ áni iedney białeygłowie dwuch brátow AnzObjWaś 52.
  • – Byliśmy bowiem przedtym synami Bożemi, A dla niegom się stali, ach, ach, czartowskiemi Niewolnikami; a jeżeli obiecany Mesyjasz do nas z nieba nie będzie zesłany, Źle o nas, bracia mili, ktory nas ma z Bogiem, Nędznych, pojednać w takim to upadku srogim. AktPasOkoń 175.
  • – I ja też, Jentek, pastucha ubogi, Witam cię dzisiaj, o moj Jezu drogi; Jednak, co bym ci miał ofiarować, Jak i ci bracia cokolwiek darować, Nie mam nic, ty wiesz lepiej, oprócz ducha W ciele, a tego na sobie kożucha. AktPasOkoń 182.
  • – Ja śpiewam a tak wiele Braciej mych kochanych, Jednych miecz w boju ściele, Drugich poimanych Rowną mej dolą Pędzą w niewolą. MorszZWierszeWir I 371.
  • – Piotr Brzeg spusca rolą y wsytko gospodarstwo synowi swemu Błazeiowi, wymawia sobie pola pod korczy siedm, puł staiania pola na ogrod za potokiem, ale tęnze sobie waruie Błażey, zeby miał pokoy od macochy y od bratow młodsych [...]. KsKasUl 336.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • bracia brodaci:
  • brat cioteczny:
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • niedzielni bracia:
    • – niedzielni bracia. ungetheilte Brüder, die ihr Bäterliches nicht getheilet haben. des fréres qui n'ont point partagé la succession paternelle. T III 982.
  • miły bracie:
  • brat rodzony:
Związki frazeologiczne

  • życzliwy brat i sługa powolny (sz. zm.):
    • »zwrot używany przez szlachtę na określenie siebie w stosunku do innego szlachcica, stosowany zwykle w zakończeniu listu«
    • – Podpisuiąc się pisze WMMPana zyczliwy Brat, y Sługa powolny. PasPam 171.
    • – Zostaię W MM Pana Zyczliwy Brat y Sługa Powolny Kazimirz Chwali Bog Zeronski [Żeromski] Marszałek Woysk IKM W.X.L. PasPam 171.
    • – Sobie na ten czas WMMPana zwykłey zalecąm łasce iako cale zyczliwy WMMPana Brat y powolny Sługa. Paweł Sapieha Woiewoda Wilenski H.W.W.X.Lgo. PasPam 173.
  • brat i sługa:
    • »zwrot używany przez szlachtę na określenie siebie w stosunku do innego szlachcica, stosowany zwykle w zakończeniu listu«
    • – Ia Starszy Brat y Sługa WMMPanow. PasPam 232-232v.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • (wariant I):
    – Lepszy sąsiád bliski/ niźli Brát dáleki. RysProv E2.
  • (wariant II):
    – Przyjacielá twego/ y przyjacielá Ojcá twego/ nie opuszczaj: á do domu brátá twego nie wchodź w dzień utrapienia twego. Bo lepszy sąsiad bliski/ niż brát dáleki. BG Prz 27, 10.
  • – Brácia zgodliwi/ są wiélkie dziwy. KnAd 44.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy:
Data ostatniej modyfikacji: 14.11.2018