Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BURSZTYN I

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: BURSZTYN I, BURSTYN, *BURZTYN
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   bursztyn ||   burstyn
D.   burstynu ||   bursztynu ||   burztynu ||   bursztyna
C.   bursztynowi
B. uż. nżyw.   bursztyn
N.   bursztynem ||   burstynem
Ms.   burstynie ||   bursztynie
liczba mnoga
M. uż. nosob.   bursztyny
B. uż. nosob.   bursztyny
Znaczenia
1. »także w lm: minerał, skamieniała żywica drzew iglastych dawniejszych epok geologicznych, przezroczysty lub przeświecający, występujący w różnych barwach, najczęściej od jasnożółtej do brunatnej, używany do zdobienia, wyroby przedmiotów ozdobnych, czasem jako środek leczniczy«
  • – Bursztyn dziwną moc ma, a w doświadczeniu niemal sobie przeciwną: bo gdy najdzie jakie zaparcie abo zamulenie, ono pędzi i przeczyszcza. DorHipTur 221.
  • – O iáko wielką miłością on [Chrystus] ciągnie do siebie grzeszniki/ nie ináczey iáko słomę bursztyn/ y zsobą ich iednoczy. BirkNiedz 82.
  • – Zwierciadło Iánczár Adze w Bursztynowey ramie/ Y kredence z Bursztynu [pośle Daud]. TwarSLeg 70.
  • – Gdy z drzew płyną Bursztyny [...] ná świetney Iasczorka uwięźnie powodzi; Ktora [...] w krotce krzepnie do kołá w przeiásnem więzieniu. GawDworz .
  • – Widomie skryta w przeczystym bursztynie Zda się, ze w własnym miedzie pszczoła płynie. MorszAUtwKuk 78.
  • – Te mieszkánia gdzie się Pluskwy znáyduią, Burstinem ták nákurzyć żeby dym mogł bydź w kázdym kącie. HaurEk 24.
  • – Dla oddalenia gorączki day proszek táki, weźmi Rákowych oczek, rogu Ieleniego subtelno tártego, Bursztynu, szczeki Szczupakowey, káżdego zárowno. PromMed 114.
  • – AMBRE GRIS [...] Ambar [...] BURSZTYN szary gummá ktorá bardzo wdzięczną wonność wydaie, znayduiącá się nad brzegami morskiemi. DanKolaDyk I, 90.
  • – Na Wydymanie [...] Należą do tego y kurzenia Bursztynem, Mástyxem, Kádzidłem, etc. VadeMed 68.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • bursztyn biały (sz. zm.):
    • – Halli Bászy [...] Miednicę z Białego Bursztynu [pośle Daud]. TwarSLeg 71.
    • – Dla dzieci, gdy się uryná zátrzyma. Weźmi Bursztynu białego, oczek Rákowych, oboygá zárowno, utrzyi subtelno, daway [...] w wodce Poziomkowey przycukrowawszy. PromMed 64.
  • bursztyn czerwonawy || bursztyn czerwony:
    • – Wziąć [...] Burstynu/ czerwonego kámieniá/ glinki Ormieńskiey/ Myrtowych iágodek. SyrZiel 303.
    • – Bursztyn/ Czerwonáwy bursztyn. Glessum barbara voce dicitur [...] qui ait esse succum arboris pini, rigore aut tempore autumnali concretum. [...]. Kn 54.
  • bursztyn zamorski:
    • – Orientale aliàs anima Gummi. Orientalischer Börnstein. Burstin zamorski. GuldOn 43.
  • bursztyn żółty:
    • – Gdzieby komu kropiá krwie w oko wpádłá/ wziąć puł kwarty tey wodki, á rospaláiąc sztuczkę Burstynu żołtego w niey gásić. SyrZiel 393.
  • bursztyn preparowany:
    • – Do tegoż proszku ieszcze mozesz przymięszac bursztynu preparowanego: Korzenia rożowego, albo korżenia piwonii, każdego po cwierci łota. BeimJelMed 23.
Przenośnie
  • Phebus płaczliwie Syna swoiego wołał, ktory nieuczonie [!] Lotne wozy kierował y szalone konie Kędy załosne siostry bursztynem płakały.ArKochOrl 25v
2. »kawałki tej substancji, używane także jako kadzidło«
  • – Łzy ich [Heliad] [...] z gáłązek kápiące, á ciepłem Słonecznym ztwárdzione, w bursztyn są przemienione. OvOtwWPrzem 70.
  • – Dano iednemu Burztynu do roboty niecáłego łb. 90. Cáłego dwá razy ták wiele. GorAryt 105.
  • – Dostoyną wonią przy Boskich ofiarach Bursztyny się paliły w dereniowych czarach. DrobOpow 187.
  • – Łzy z listkow spadáiące, z żałosney przyczyny Z kámieniały, z ktorych dziś widziemy Bursztyny. DrużZbiór 489.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

*BURSZTYN

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Najwcześniejsze poświadczenie:
1600-1668
Znaczenia
nazwa geograficzna »wieś na Kresach południowo-wschodnich«
  • – Kiedy by nas nieprzyjaciel pominąć chciał, snadnie byśmy go na wszytkich przeprawach przejmować mogli: bo Popławniki dwie mili niżej Martynowa nad Dniestrem, a w mili tylko od bednarowskiego lasu, którędy Tatarowie uchodzili, od Bursztyna i od Sarnków też w mili. [1624] MalListy 227.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 06.07.2022
Odsyłacze
Patrz: KARABE.
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 06.07.2022

BURSZTYN II

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1641-1653
Formy gramatyczne
liczba mnoga
N.   bursztynami
Etymologia
niem. Büchsring
Znaczenia
»żelazne kółko, obrączka nabijana na piastę koła«
  • – Przes tych chłopow co skrzynię zBursztynami przywiezli nieopuszczam pisania okazÿ. OpalKListy 148.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 17.12.2007
*BURZTYN p. BURSTYN