Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BURZYĆ SIĘ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: BURZYĆ SIĘ, *BURŻYĆ SIĘ
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, T, L (XVI-XVIII), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp

Formy gramatyczne
bezokolicznik
  burzyć się
czas teraźniejszy
lp 1. os.   burzę się
2. os.   burzysz się
3. os.   burzy się
lm 3. os.   burzą się
czas przeszły
lp m 3. os.   burzył się
ż 3. os.   burzyła się
n 3. os.   burzyło się
  burzeło się
lm mos 3. os.   burzyli się ||   burżyli się
nmos 3. os.   burzyły się
imiesłów współczesny
  burząc się
Znaczenia
1. »kłębić się, kotłować się, gwałtownie falować, silnie pulsować, tętnić; o morzu także: mieć przypływy i odpływy«
  • ~ Iest OSTROW nád LIPARą ktory kráiem sięga/ Práwie od iedney strony Sycyliey brzegá. Sławny z lochow podziemnych/ z ktorych nie zgászony Ogień niegdy wychodził z trzáskániem siárczány. Stądże náwigácya (gdy sie ták burzyłá Oná wyspá) strászliwa támtędy bywáłá Dlá Ogniá: ktory od skał iák tám stoią gęsto W pustych mieyscách: wychodził ná wierzch. RoźOff D.
  • ~ Iest OSTROW nád LIPARą ktory kráiem sięga/ Práwie od iedney strony Sycyliey brzegá. Sławny z lochow podziemnych/ z ktorych nie zgászony Ogień niegdy wychodził z trzáskániem siárczány. [...] Wszákoż sie ieno w nocy on ogień ták burzył/ A wednie sie záś tyko dymieł ábo kurzył. RoźOff D-Dv.
  • ~ Es steiget auff, es wird donnern Burzy się/ będzie grzmiáło. VolcDial 52v.
  • ~ Morze się burzyło I wielką niepogodą i chmurą groziło. ArKochOrl .
  • ~ Burzy się morzé/ Exaestuat mare [...] Feruet mare [...] Turbat mare [..]. Kn 54.
  • ~ Ták wielkim zámieszániem morze się burzeło. OvOtwWPrzem 454.
  • ~ Krew [u rannego] bardzo ku sercu burzyła się y serce opanowawszy liberum suspirium impediebat. GollPam 20.
  • ~ Vyzrałbys tam był iako się burzyli [atakujący klasztor] Z gwałtownym ognięm, Ktorym okurzyli Swiat okoliczny, iak Kule niemałe, Ogromne, straszne, duze, ociązałe, Ognięm pędzili na Koscielne sciany. OblJasGór 101.
  • ~ Słońce ma też morzá swoie ogniste, ktore gdy się burzą, moc we śrzodku Słońca będąca ná wierzch wychodzi y ná ziemię potym spływá. TylkRoz 21.
  • ~ Tá [Etna] się raz wewnątrz bystrym wiátrem burzy. Raz ognie w niebo miecąc, czarnym dymem kurzy. ClaudUstHist 8.
  • ~ Po wielu mieyscach pewnymi czasy, y pewnych godzin morze odstępuie y przystępuie do brzegow, burzy się, y intumescencyi nábywa. BystrzInfHydr W3v.
2. »o piwie, winie: fermentować, musować, pienić się«
  • ~ Burzy się piwo/ wino/ Feruet vinum cum ex musto in vinum transit [...]. Kn 54.
  • ~ Czemu się burzy wino gdy winnice kwitną? TylkRoz 233.
3. »o człowieku: doznawać gwałtownych uczuć, podniecać sie, unosić się, wzruszać się; o uczuciach: wzbierać, wzmagać się, opanowywać, targać kogo«
  • ~ Soliman [...] Płácz ścisnął w piersiach/ á serce surową Wygnawszy żałość/ gniewem się burzyło. TasKochGoff 247.
  • ~ Burzy się chuć we wszystkich/ co żywo do broni/ Y podobnych do boiu ruguie się koni. TwarSLeg 18.
  • ~ Czemu że ták odymasz/ y ze wnątrz się burzysz/ Co mász do nas/ y baczysz/ iáwnie nie wynurzysz. TwarSLeg 97.
  • ~ Burząc się sam/ od lásow oderwałem lásy/ y polá od pol. OvOtwWPrzem 327.
  • ~ Syn wprzód hetmański z przebraną drużyną Od lekkiej ordy i od chłopstwa giną; Burzy się ociec, następuje gwałtem. MorszAUtwKuk 204.
  • ~ Gryneus przy kołczanie burzy się zochoty ZtądHylonowe stawi dziewcze bitne roty. DrobOpow 42.
  • ~ Humory násze złączone są z imáginacyą ták, iż gdy sobie co ná umyśle stáwiemy, záraz humory niektore się burzą, zá Ktorych wzburzeniem ciáło się alteruie. TylkRoz 269.
Związki frazeologiczne

  • się burzyć jako młode piwo:
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Gniew wynurzy/ co się w sercu burzy. KnAd 258.
  • – Godność wynurzy/ co się w kiem burzy. KnAd 263.
  • – Twarz łácno wynurzy/ co się w sércu burzy. KnAd 1181.
4. »buntować się, powstawać, występować«
Rekcja: przeciw komu, czemu, na co

  • – Buntuię się przéciw komu/ burzę się/ Tumultuor [...] Rebello [...] Turbo [...]. Kn 53.
  • – Bo lubo częstokroć Woyská Rzeczypospolitey w zwiąskách bywáły, tedy to było z inszych praetensyey, miánowicie dla dochodzenia zasług, ále ná prawá nigdy się nie burzyły. FredKon 95.
  • – Empören sich wider Obrigkeit/ burzyć (oburzáć się przeciwko Zwierzchności. ErnHand 221.
  • – Litwa tego roku za powodem Ogińskiego burżyli się przeciwko Sapiehom. OtwFDzieje 57.
  • – Litwa ci się sami między sobą burzyli i niszczęli. OtwFDzieje 95.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

BURZĄCY SIĘ

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. ż   burząca się
D. ż   burzącej się ||   burżącej się
B. ż   burzącą się
N. n   burzącym się
lm D.   się burzących
Najwcześniejsze poświadczenie:
1625-1626
Znaczenia
1. »kłębiący się, kotłujący się, gwasłtownie falujący«
  • – Potym burżącey sie do Głowy krwi impet przez otworzenie żyły na nodze [...] uśmierzysz. BeimJelMed 341-342..
  • – PHOCA [...] Rybá [...] z Morzem ma Sympatyą [...] aliás skora iey gdziekolwiek się znayduie, koresponduie z Morską konstytucyą, z burzącym się włosy do gory podnosi, a spokoynym pokłada. ChmielAteny1755 I I, 530.
  • – Puls zwány Vndosus rozumie się ten kiedy są iednákowe pulsátie, lecz pod pálcámi zda się ták bić, iákoby woda burząca się. VadeMed 12.
  • – Intestinalis [ruptura] [...] przydáie się nayczęściey z wielkości wiatrow w kiszkách się burzących. VadeMed 128.
  • – Námoczenie nog w zimney wodzie stánowi krew z kądkolwiek burzącą się, y do zátrzymania trudną. VadeMed 234.
2. hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – Upatrzywszy ucciwą pogodę [...] ustąpienia do czasu burzącei się inuidÿei, prosiełem abym zdrugiemi na seym iadącemi mogł do Polsky dobieżeć. OssJŻyw 40v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 01.09.2016
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 01.09.2016