Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

BURZYĆ

czas. ndk
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
bezokolicznik
  burzyć
czas teraźniejszy
lp 1. os.   burzę
3. os.   burzy
lm 3. os.   burzą
czas przeszły
lp m 3. os.   burzył
lm mos 3. os.   burzyli
nmos 3. os.   burzeły ||   burzyły
czas przyszły złożony
lp m 2. os.   będziesz burzył
tryb rozkazujący
lp 2. os.   burz
tryb przypuszczający
lp m 3. os.   burzyłby
lm mos 1. os.   burzylibyśmy
3. os.   burzyliby
imiesłów współczesny
  burząc
Znaczenia
1. »obracać w ruinę, rozwalać, niszczyć, niweczyć, plądrować, pustoszyć, napadać, walczyć zbrojnie«
Rekcja: kogo co, bez rekcji

  • – Insze [choroby]/ tylko niektore części ciáłá/ nászego wątlą y burzą/ Febrá wszystkie osiada y opánuie. WargRzym 14.
  • – Burzę miásto/ Euerto vrbem; Excido vrbes hostium: deleo & perdo, extinguo vrbem, ciuitatem, Tacit. Expugno oppidum [...] vide Obalam/ Pustoszę. Kn 54.
  • – Dzikich Tátárow niepomierne zgráie/ Bez odporu burzeły żyzne one kráie [Podole]. TwarSLeg 12.
  • – Płomieniste powodzi/ gdzie mogą tám burzą/ Iuż/ y kościelne odrzwia dwoiste/ się kurzą. OvOtwWPrzem 598.
  • – Na Gorze Erymanie był Odyniec niesłychaney wielkosci, ktory okolicznem kraiom szkodził winnice burzył, Siania, ogrody. PotPrzyp 4.
  • – Iesli tak chcą Nieba, ostatniey cwiczyzny Dopędzisz na usłudze kochaney oyczyzny Ogłosiwszy Swe Imię na Wschod słonca cały Będziesz burzył gornemi Turkow Arsenały. PotWoj 31.
  • – Dáruy to prosim zácny Wencésławie Y przyczyń sławy Ku twéy większey słáwie, Nie przychodz z Woyski nie burz Mieyscá tego Od wieku Krolow Vszánowánego. OblJasGór 19v.
  • – Mysli [nieprzyjaciel] zátaczać [...] Działa ná Mury z kądby ie burzyli, i gdzieby wzáięm od obroń [!] się kryli. OblJasGór 29v.
  • – Czy przystoi to na męza iakiego, Ktory imięnia iest Chrześcianskiego, Domy na Chwałę Chrystusowi dane Burzyc? OblJasGór 168v.
  • – Stráśliwy Bohátyrze burzący á nie wczoráyszy Tryumfatorze. AndPiekBoh 1.
  • – Wyiachał [Treboniusz] na Morze do Brutusa zktorym sie naradził, aby im Morzem iako naybarziey sie przykrzył y tak armatami iako przyprawnemi ogniami Miasto y Zamek burzył. SzołHist 20.
  • – Gwałtowny wicher, gdy wstánie burzący Obáli chátę, pryztłucze y głowe. PromMed Przemowa, 4.
  • – Zabawa teraz woiennych ludzi, miasta, miasteczka, wsi burzyć y pa;ić [...] Kościoły łupić. BystrzInfStat M4.
  • – Zá coż ich [pszczół] prace zábrać, porwáć, burzyć, Ná koniec z ciásney chałupki wykurżyć? DrużZbiór 320.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • burzący kartan:
    • – Nie pierwey Hetman echo tryumfalne z burzących kartanow rozsyła; áż [...] połozywszy nieprzyiaciela, áż skronie zwycięskie laurem, ręce pálmą ukoronuie. PisMów II 229.
  • burząca armata (sz. zm.):
    • – Na to się zgodnie namowili [Szwedzi], Przeciw burzącey wyprawić armacie Ktora z Krakowa szła przy Kawalkacie. OblJasGór 73.
    • – Część obozu Tureckiego y Szancow w ktorych naypotężnieysza armata burząca Turecka była zniesli woyska Moskiewskie. CzartListy 126.
    • – Miasto Krakow zawczasu pochowali byli w Ziemię swoie armaty, a tak Szwed niewiedząc o nich ośmi tylko Mieyskich burzących armat wziął, które stały w Floryańskiey Bramie, i Mikołayskiej Forcie. OtwFDzieje 94.
  • burzący granat:
  • burząca kula:
  • [Moździerz] burzący:
Przenośnie
  • [Akademia Paryska] Do trzech się osobliwie árgumentow udáłá/ ktoremi się iáko trzema mury przeciw mocy teyże stolicy [Apostolskiej] obtoczyć y bronić chciáłá. Pierwszy był/ że Papież przxymusić nikogo nie może/ áby poniewolnie miał drugiego/ do swego towárzystwá/ ábo zwiąsku iákiego/ przyiąć [...] Burzy záraz y obala ten pierwszy mur/ tenże Doktor S. mowiąc/ że towárzystwá y zwiąski są dwoiákie; iedne prywatne/ ábo poiedynkowe/ ktore káżdy według vpodobánia swego czynić może [...] Drugie zaś są towárzystwa y zwiąski publiczne [...] te przymuszone bydź mogą.SzemGrat 81-82
2. »powodować kłębienie się, wiry, pienienie się, wichrzenie się czego«
Rekcja: co, bez rekcji

  • ~ Burzę aliter. Agitant mare venti, Virgil. Emoliuntur venti fretum, Senec. [...]. Kn 54.
  • – Gdy więc z drew suchych ogien náłożony/ Panew wody sowitą przeymie z każdey strony: Wre ukrop bełkotliwy/ a sapliwe piany/ Obłok dymu czarnego burzy ná przemiány. TwarSLeg 18.
  • – Jakowemi więc Juno i Pallas zwykły niepogodami burzyć morze, takie na nas szturmy następowały. BorzNaw 135.
  • – Morze bez wiatrów okręty burzących, Żywot ten nasz bez śmierci, jezioro bez żaby I świat bez chyby byłby piękniejszy bez baby. MorszAUtwKuk 329.
Związki frazeologiczne

  • krew burzyć:
3. »buntować, podjudzać, podniecać, czynić niespokojnym, wzbudzać gwałtowne uczucia w kim«
Rekcja: kogo co

  • – Dopieroż burzyli niektórzy przemowami swymi i zapalali drugich egzagieracyjami. AktaPozn I/1 350.
  • ~ Burzę aiter vide Buntuię. Kn 54.
  • – Panowie tym czasem radzą czy mieszaią To temu to owemu inwidią burząc. OpalKSat 125.
  • – Czemu tych co w nocy spią chodzą zowią Lunátykami? Bo księżyc gdy ich głowy dosięgnie w niey humory burząc, tę ich mnoży wadę y wznieca. TylkRoz 292.
  • – Primores Wielkopolscy [...] poczęli Szlachtę burzyć, remonstruiąc owe konfuzyą wyrzucenia Posłów a Seym paskwiluiąc że ex satellibus króla Augusta był złożony. OtwFDzieje 105.
4.  przen.  »obalać, psuć, unicestwiać, występować przeciw czemu, kasować, unieważniać co«
Rekcja: kogo co

  • – [...] coś inszego Plato rozumie wszystkiem dobrom ludzkim pospolitego/ nie Páná Bogá/ dla czego [Arystoteles] przystoynie burzy mniemanie iego fałszywe: w tey mierze pilną obmowkę czyniąc/ iż pierwsze ma mieć mieysce prawdá [...]. PetrSEt 579.
  • – Prorokuie [Izajasz] o synu przedwiecznym, burzącym przez śmierć nieprzyiacioły swoie. KorRoz 29.
  • – Na Seimiku y Seimie pewnie bendę y wczesnie, na ktorym obawiac się srogich hałasow o ten miły pokoi od tych ktorzy malcontenti wiec y burzyc zechcą te pacta. OpalKListy 471.
  • – Omnia venalia przy tym wszytke dobrą Rade psuią y burzą. OpalKSat 125v.
  • – Wszystkie herezyie burzyły Kościoł, z Papieżem nietrzymáły, bá poprostu ná Papieztwo biły. MłodzKaz II, 430.
  • – Donosi też [pan Boryczewski] Iz iest połozony pozew odPanow Szostakow naPałacu tak po IP. Scipiona marszałka Lidzkie[g]o jako tez y pomnie ktury pro Informatione przysyła Vpraszaiąc abym odesłał nazad poniewaz Zyczy Burzyc Aktorat. SapADiar 77.
  • – Z Xiążąt [czeskich] sławny Borzyvogius, á lepieyby Burzybogius, bo przez Metodyusza Wiarę, y chrzest S: przyiąwszy, burzyć począł Bogow Czeskich Roku 894. ChmielAteny II 224.
Znaczenia niepewne
1 a. 4:
  • ~ Burzę ich zerstöre. WojnaLust 181.
  • ~ Burzyć/ Emoliri, Zerstören/ ausztreiben/ mit Gewalt hinaus werffen. DasHünDict Pp iiij.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

BURZĄCY

im. przym. czyn.
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
lp M. m   burzący
ż   burząca
n   burzące
D. n   burzącego
C. ż   burzącej
B. ż   burzącą
n   burzące
Ms. m   burzącym
W. m   burzący
lm M. nmos   burzące
D.   burzących
B. nmos   burzące
N.   burzącemi
Najwcześniejsze poświadczenie:
1673
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • – Stráśliwy Bohátyrze burzący á nie wczoráyszy Tryumfatorze. AndPiekBoh 1.
  • – Gwałtowny wicher, gdy wstánie burzący Obáli chátę, pryztłucze y głowe. PromMed Przemowa, 4.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • burzący kartan:
    • – Nie pierwey Hetman echo tryumfalne z burzących kartanow rozsyła; áż [...] połozywszy nieprzyiaciela, áż skronie zwycięskie laurem, ręce pálmą ukoronuie. PisMów II 229.
  • burząca armata (sz. zm.):
    • – Na to się zgodnie namowili [Szwedzi], Przeciw burzącey wyprawić armacie Ktora z Krakowa szła przy Kawalkacie. OblJasGór 73.
    • – Część obozu Tureckiego y Szancow w ktorych naypotężnieysza armata burząca Turecka była zniesli woyska Moskiewskie. CzartListy 126.
    • – Miasto Krakow zawczasu pochowali byli w Ziemię swoie armaty, a tak Szwed niewiedząc o nich ośmi tylko Mieyskich burzących armat wziął, które stały w Floryańskiey Bramie, i Mikołayskiej Forcie. OtwFDzieje 94.
  • burzący granat:
  • burząca kula:
  • [Moździerz] burzący:
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 02.01.2024
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 02.01.2024