ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (cekauz), Kn (cekauz), T (cekauz), SW

Nienotowany w słownikach:
SStp, L, SWil, SJP

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

M.		cekhauz \|\| cekawz \|\| cekauz \|\| cekaus
D.		cekauzu \|\| cekhauzu \|\| cejhauzu \|\| cechauzu
		cekauza
B.	uż. nżyw.	cekaus \|\| cekauz
N.		cechauzem \|\| cekauzem
Ms.		cekhauzie \|\| cekauzie \|\| cektauzie \|\| cechauzie

liczba mnoga

M.	uż. nosob.	cekausy \|\| cekauzy
D.		cekauzów \|\| cekausów
B.	uż. nosob.	cekhauzy \|\| cekauzy \|\| cejhausy
		cekhauze \|\| cekauze
Ms.		cekawzach \|\| cekauzach

Etymologia

niem. Zeughaus

Znaczenia

»skład broni, arsenał, zbrojownia«

– Udają też, że miasto działmi dobrze opatrzone, aleśmy tego nie widzieli, przypatrując się naprzód w cekhauzie [...] potym po wieżach i murach. NiemPam 27-28.
– Roty wszytkie/ ktore straz odpráwowáły/ ná przedmieśćiách/ wkoło páłacá Krolewskiego/ v Cekauzu/ á insze v nowego mostu prześćia zábrániali/ do miástá sprowádzone były. JudCerem B3.
– Rotmistrz kozacki Rudnicki upatrzył sobie sklep w Cekauzie prożny, z ktorego prochy już wystrzelano było. MasDiar 99.
– Cékauz/ vide. Zbroiownia. Kn 60.
– Masz tam wbok cekauz potężny, Na wszelką armatę mężny; W tym muszkiety, świetne zbroje, namioty, tureckie stroje, Kopije, dzidy porządkiem Te ściany okryły porządkiem. JarzGośc 40.
– Wkáżdym Mieście Cekhauzy swoie máią w ktorych prochy robią, y dziáłá odlewáią. UffDekArch 2.
– Nawiedziełem Koscioły, ratusz szance y Cekaus wielkim postanowiony porzadkiem. OpalKListy 318.
– Porządku nie pytay Wcekauzach y warmacie. OpalKSat 60.
– Przyprowádzono tu w Piątek przeszły Bissurmáńcá Kikáię Cechauzu Constántynopolskiego. MerkPol 118.
– Twiedzą tu niektorzy/ że tenże był Kikáią w Cechauzie ná ten czas kiedy woynę záczęto z námi. MerkPol 118.
– Iest rodem z Hiszpániey/ w rzeczách zręczny y biegły/ względem czego do tákowey przyszedł vwagi v Porty/ że nie tylko ieden ze 7. Wezyrow tám rezyduiących/ ále też Kikáię (to iest Stárszym) nád Cechauzem go vczyniono. MerkPol 118.
– Poczyna ogień nas trapić; ktory záiąwszy się w tych dniách w Cechauzie nászym/ niemáło naczynia y sprzętow do żeglárstwá potrzebnych spalił. MerkPol 133.
– Tuteczne Cekausy są in continuo opere około Armowánia 20. Okrętow woiennych. MerkPol 193.
– Tamże jest dział 4 żelaznych, ktore miasto przed wojna z ceghauzu Warszawskiego przyprowadziło. OpisKról 52.
– Wdzięczny Wspaniałe skronie rumieniec mu zdobieł Ze na takie swa zwłoką; ostrogi zarobieł Krotko niegotowoscią broni Swoiey Cauzy Ostatek winy zwali na Lwowskie Cekauzy Zaniedbaną Armatę: Piechoty niezdrowie. PotWoj 61.
– W tych trzech Cekawzách Koronnych czemu by nie miał záciągnąć Płatnerzow do zbroy robienia? FredKon 81.
– A nad armatą, y nad Cekauzem Oyca Lasotą Vczyniono Strozęm. OblJasGór 51.
– Ja na sejm wybieram się, Dworu wczesnego znaleźć mi tam nie mogą, kazawszy mi sam przyjechać, cekauza pozwolić nie każe, do którego mu cale nic, bo tam żadnych swoich nie ma rzeczy. SobJListy 256.
– Wzruszą Lyparytany [...] Ogniem az srogi Lemnus cieszko się pozyie Iako Gelonow Cekawz z ostatnich wylany Piersi, przeto by Wieden był zruinowany. DrobOpow 17.
– Tu Ordyniec sztrychuie strzałami Ztąd Cekawz ognistemi ciska pioronami. DrobOpow 72.
– Awancuią się daley Kozdy po wszech stronach W miasto ku Othomanom Cekawz się poruszy. DrobOpow 117.
– Brama stara, drewniana [...] przy tej bramie na lewej stronie do zamku wchodząc cekaus, który przez JMP Wojewodę zbudowany nowo jest [...] Na tymże cekauzie spichlerz. InwPuck 2.
– Onych [deputatów gdańskich] przez tegoż woźnego do oddawania inwentarzów na folwarkach i ceghauzu przywołać kazaliśmy. InwPuck 69.
– Tamże w zamku ceghauz murowany w drzewo po prusku. InwPuck 70.
– Po wielkie harmaty y kartany do Ruskich Cekauzow posłał. HistBun 40.
– Arsenał albo cekauz, ma dział niezliczoną moc różnych [...]. ZawiszaPam 81.
– Król [...] z armat ceyhausy obrał do Saxonii wywiozł. OtwFDzieje 64.
– Szwed lubo wyszedł z krakowa, ale zabrał z[C]eyhauzu Rzptey wszystkie Armaty spiżowe. OtwFDzieje 94.
– Trefunkiem na cekauz wielki wziemi zakopany napadli. MikSil 172.
– Deklarował I. W. Imć P. Het. W. Kor. et injunxit Imci P. Arciszewskiemu Majorowi Artyleryi Kor. aby z Amunicyi [...] ktora in paerte baeret ieszcze w Cektauzie tuteyszym bonifikował sobie do naymnieyszego ziarka prochu erogowanego. GazPol 1736 90 7-8 nlb.
– Dla cáłego ze wszelką ammunicyą cekauzu obozowego dáie się plácu wszerz stop 480. BystrzInfTak L3v.
– Zlustrowáć Rynki, Cekauze, Armatę, Baszty, iákie Praesidium? [w obcym mieście]. ChmielAteny II 4.
– Máią ciż KROLOWIE [polscy] de Bonis Mensae Regiae blisko trzech Millionow intráty, á tey ani ná Woysko, ani ná Fortece, ani ná Cekauze, ani ná Poselstwá nie łożą, bo to wszystko Rzecz-Pospolita prowiduie. ChmielAteny II 372.
– Cekauz. Zeughaus. arsenal. T III 101.

Przenośnie

Powiedział [...] za co odniosl vrząd Starszym nad Cekauzem babinskim.AktaBab 28
Roskáżą te[g]o Niebá boszkowie/ áby Niebá [...] z swych cekausow gromow dobyły.WojszOr 31
Masz też [Kasiu] mocniejsze na obronę Cekauzy swe i armaty, Rzucając z oczu w każdą stronę kule ogniste, granaty.MorszAUtwKuk 301
Ktoż ten cud świáta [burzę] wystawił kosztownie, Mieć ná powietrzu Cekhauze, Prochownie.DrużZbiór 301
Tym kształtem się teraz sstáło z Sułtanem Osmanem Cárem Tureckim/ ktorego młodość w Cekauźie Niewieśćiego strzelánia wychowána/ y ná vdawienie brátá ieśliż też Turcy bráty máią wyuzdána.BuntCara Av

Użycia metajęzykowe

- Excipiuntur nomina [...]cekauz cel chmiel cienkusz czosnek czwartek [...] quae in u genitivum terminant. WojnaInst 29-30

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CEKAUZ