Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CEL

rzecz.
m
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: CEL, CZEL, CYL
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
L (?)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   cel ||   cyl ||   czel
D.   celu
  cela
C.   celowi
  celu
B. uż. nżyw.   czel ||   cel ||   cyl
N.   celem
Ms.   celu
liczba mnoga
M.   cele
D.   celów
B. uż. nosob.   cele ||   czele
N.   celami
Etymologia
niem. Ziel
Znaczenia
1. »punkt, miejsce, które chce się osiągnąć w strzelaniu, biciu itp.«
  • – Woł gdy biie/ oślep biie: Iednorożec pátrzy celu/ y ták biie. BirkNiedz 73.
  • – Z pół Renu wystrzeliwali się z łuków, po kilka razy w przód i w zad do dwu celów po obudwu brzegach ukazanych [żołnierze]. DembPrzew 93.
  • – Cel/ Scopus [...]. Kn 60.
  • – Przénoszę cel [...] vltra scopum iaculor. Kn 849.
  • – Puszkarze [...] Uderzą w cel, wziąwszy miarę. JarzGośc 101.
  • – Scopus Czel do ktorego strzelaią. SłowPolŁac 124.
  • – Łuk puści i tak uczyniony cel z czapki wytnie, aż do góry skoczy Kilkakroć czapka przed ludzkiemi oczy. BorzNaw 159.
  • – Iesli mu się dostanie ieszcze więzien ktory Kaze poznawac kto był z twarzy y zpostory Albo iesli tesz kiedy, zŁukusobie strzela Dlazabawy: inszego, iusz nie szuka cela. PotWoj 114.
  • – Kule swoy cel omiiały. OblJasGór 35.
  • – Wsiadszy w łodź jadę na staw wiersze pisać w trzcinę Dla pokoju. Bog bronił że marnie nie ginę. Bo postrzegszy stary moj strzelec kapelusza, Rozumiał, ze się kaczor albo kania rusza. Z przyłożonym się kurkiem do mej głowy składa I gdy upatrzony ptak na celu dosiada, Tylko cyngla ma ruszać. PotFraszBrück II 147.
  • – Zá tą Wmci Macrologią rozumiałem, iż ci Pánowie Posłowie mieli Wászmości cáłowáć w ceł [!] własńego siedzenia. AndPiekBoh 72.
  • – Kto sto tysiąc rázy strzeli do celu lubo nie tráfny strzelec być musi że z przypadku raz drugi tráfi. BystrzInfAstrol III/XI.
  • – Rycerskiemi się bawić przejażdżkami, gonieniem do pierścienia, strzelaniem do celu. ArtWoj 13.
  • – Cel. 1) Ziel darnach man schiesset. [...] 1) but où on tire. [...] §1) uchybił celu; wyżey celu strzelił. [...]. T III 101.
  • – Cel/ do ktorego strzelaią. DasHünDict .
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ugadzać do celu || ugadzać w cel I:
    • »trafić w zamierzony punkt; osiągać coś«
  • ugodzić (jak) w cel:
    • »trafić w zamierzony punkt«
    • – Blisko tego było że nábliżey w Cel ugodził. ErnHand 280.
    • – Ugodzić zwierza iák w cel na obrocie, Dawszy mu kulą, glotem pod łopatki, To mi myśliwy, to mi strzelec gładki. DrużZbiór 212.
  • do celu mierzyć:
    • »starać się trafić w oznaczony punkt«
    • – KTo łuk ciągnie/ álbo z iákiey strzelby do celu mierzy pospolicie wyżey bierze. BujnDroga 265.
  • mierzyć jako w cel:
    • »starać się trafić w oznaczony punkt«
    • – Wtym ieden Zołdat zdopuszczęnia iego Niemogąc cierpiec milczęnia tákiego, Porwał fuzyą nabitą kulami, bluzniąc słowami Mierzy iáko w cel. OblJasGór 33.
  • cel wymierzać:
    • »starać się trafić w oznaczony punkt«
    • – Dobywáiąc miast [...] przychodzi [...] poiedynkiem nieprzyiacielá cicho vpátruiąc, y pewny cel wymierzáć. FredPiech C8 - C8v.
  • cel wziąć:
    • »zmierzyć«
    • – To się záchowuie [...] áby z wáłu nieprzyiaciel nie obaczył Pik w szańcách, y celu niewziął. FredPiech C3v.
    • – Zenienarowninie niemogli Celu wziąc dob[rze]. PoczOdlPam 30.
  • umiarkować cel:
    • »zmierzyć«
    • – Skoczył do działa, y tak umiarkował Cel, aby krzywdy Swoiey powetował. OblJasGór 84v.
  • celu nie minąć:
    • »trafić«
    • – Sławny Oradynie: Ciebie słucháią strzały/ y każdego Celu/ kiedy chcesz żadna z nich nie minie. TasKochGoff 189.
  • trafiać do celu (sz. zm.):
    • »strzelając, bijąc osiągać zamierzony punkt«
    • – Tráfiam do celu/ w-cel/ tráfić ptaká/ vgadzam. Contingo metam [...] Contingere aciem ferro: auem ab alto caelo deijcere [...] Tangere metam [...] Tangere aliquid acu [...] Collimo [...]. Kn 1149.
    • – Były tez ręczne pociski ktoremi Rzymscy Zołnierze tak zręcznie ciskali iz niemi mierniey nizeli z łuku strzałami do Celu trafiali. SzołHist 19v.
  • trafiać w cel I:
    • »strzelając, bijąc osiągać zamierzony punkt«
    • – Tráfiam do celu/ w-cel/ tráfić ptaká/ vgadzam. Contingo metam [...] Contingere aciem ferro: auem ab alto caelo deijcere [...] Tangere metam [...] Tangere aliquid acu [...] Collimo [...]. Kn 1149.
  • trafić do celu:
    • »strzelając, bijąc osiągnąć zamierzony punkt«
    • – Tráfił do celu / ábo w cel. KnAd 1169.
  • trafić w cel (sz. zm.):
    • »strzelając, bijąc osiągnąć zamierzony punkt«
    • – Będzie wszytkie sztuki znał wszytkie ich fortele I sprawi ze nie trafią w oznaczone czele. ArKochOrl 27.
    • – Tráfił do celu / ábo w cel. KnAd 1169.
    • – Trafiam w czel Metam attnigo. SłowPolŁac 86.
    • – "Patrzcież, że w tej chwili W cel zaraz trafię!" - To mówiąc wymierzy w czapkę i prosto w nię grotem uderzy. BorzNaw 161.
  • cel trafić:
    • »strzelając, bijąc osiągnąć zamierzony punkt«
    • – On wprawdzie dáleki cel dardą tráfić umiał/ Z ciągnieniem iednák łuku lepiey się rozumiał. OvOtwWPrzem 181.
  • na celu stać:
    • »być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«
    • – Tedy tu wszytkie oras wystrzelili Owe machyny, y wszytek zwálili Ogięn do Kupy: Zięmia drzzy y Stęká Niebosię trzęsie swiát się cáły lęka: Klasztor się tylko sam iedęn nie boi Lubo ná celu tym furyom stoi. OblJasGór 90v.
  • stawać na celu:
    • »być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«
    • – Gdy sam strzałę wystrzelisz, strzeż tego fortelu, Byś nieprzyiacielowi nie stawał na celu. SaadiOtwSGul 53.
  • na celu postawić:
    • »być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«
    • – Mogłeś to waszmość, rzekę, i bez ordy sprawić, Strzelając z łuku czapkę na celu postawić. PotFraszBrück II 148.
  • stawić na cel:
    • »być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«
    • – O tym powiedáią/ że niektore Xiążę/ chcąc doświádczyć pewności te[g]o w strzelániu/ stáwił mu syná swego máłego ná cel/ y postáwiwszy grosz ná bierecie/ kazał mu go z łuku vgodzić/ ták żeby bieretá nie ruszył. SpInZąbMłot 168.
  • na cel wystawiać:
    • »być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«
    • – Gdy około dział wielkich pracowali Pomykaiąc ich z pilnością pod mury, Y prowádząc ie od dołu do gory, Białość od sniegu chmurę ich ziawiáła Y iáko ná cel prosty wystawiała. OblJasGór 80.
  • stanąć na celu:
    • »być, stać się obiektem strzelania, uderzenia«
    • – Nie ostroznie zginął stanąwszy na Celu gdzie iuz Zmiasta miano znak do Rychtowania. PasPam 275v.
  • celu chybić || chybić cela:
    • »nie trafić«
    • – Niechaj powiedają I obce kraje, ze też i tu znają Polaka z łukiem, ktory celu swego Pewnie nie chybi. BorzNaw 159.
    • – Tosz się Weier ozowie; ani hybi cela Gdy kazdy Niemiec swemu w piąty guzik strzela. PotWoj 136.
  • w sam cel ugadzać II:
    • »trafiać w sedno«
  • (Być) jako cel:
    • »być przedmiotem ataków«
    • – Wszytkie ábowiem kreátury podniosły chorągwie swoie przeciwko nam/ człowiek v nich iáko cel iáki: Signum cui co[n]tradicitur. BirkNiedz 68.
  • cel pociskowy:
    • »strzelnica«
    • – Strzélnicá/ Campus iaculatorius [..] Cel pociskowy ábo pole ćwiczénia pociskowego strzélczego. Sagittarij verò scopas [?] seu fruticum aut straminis fasces, 600 pedes remotos ponebant, vt sagittis vel lapidibus ex sustibalo tangerent. Iidem contrà palum tanquam contrà aduersarium cum claua velut cum gladio se excercebant, etc. [...]. Kn 1079.
  • białość celu:
    • – Kiedy się stawi punkt w wieńcu K tak wysoko, żeby był na wadze zarówno z zadem L i patrząc z oka M przez wierzch punktu wieńca K, żeby formowało tę liniją punktowaną N, która według naszej myśli z tranzytem idzie parallele, prosto w białość celu. AquaPrax 150.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – Przéłożony wszystkiem iák cél wystáwiony. KnAd 943.
  • – Tráfił podlé celu. sążen od celu. KnAd 1169.
Przenośnie
  • Ia Za czesc Chrystusową y piersi y szyie Celem Bistonu stawię.DrobOpow 47
  • Kto kiedy widział ták wydátny cel ná ták wiele rázow/ ná ták wiele okrutnych strzał?BirkNiedz 70
  • Wszytkie [...] podchwytaniá/ potwárzy/ ktore weń/ iáko w cel biły/ ták cierpliwie/ ták mile/ ták układnie/ ták łágodnie znosił [Zbawiciel].BujnDroga 305
  • I toć to pewnie strzała znać dawała, Że twoja miłość przed celem paść miała.BorzNaw 162
  • Daleko człecze mysl od celu strzela.PotSyl 108
  • Ktory cel snádniey moze bydź pożyty/ Nád piersi nágie/ y mármor odkryty.TwarSDaf 22
  • Postronne oko, gdzie tylko cel zmierzy, Uyrzy w Sarmatach, Legistow Zołnierzy.DrużZbiór 474
  • Nie mniey do Obron y ona przybrała Długą fuzyą, y gotowa Stała Vpatruiąc w Czas do swey sławy celu.OblJasGór 161
2. »zamierzony (lub nie) rezultat, efekt działań, dążeń«
  • – To nász cel pierwszy/ to było stáránie/ Abysmy murow Syońskich dobyli. TasKochGoff 8.
  • – Y to iest cel y formá służenia pewna y utorowána/ cnotliwie służyć. StarPopr 94.
  • – Cel tr. vide Koniéc. Kn 60.
  • – Przyprowádził Mieszczánin synaczká swego/ ná imię Hrehorego/ do Monástyrá [...] á to w ten cel/ áby gdy iuż siłá ludzka w leczeniu choroby iego ustáłá; miłość się Boża y wielmożność Páńska nad nim okazała. KalCuda 256.
  • – Szátan w on czas táki cud uczynił, ku temu celowi, żeby zálecił, y rozmnożył báłwochwálstwo około Cerery. OvOtwWPrzem 337.
  • – Toż mowić potrzebá o Bogu Oycu, y o Synie przedwiecznym iego; ktory Syn, iáko Theologowie est terminus adaequatus generationis, iest tákowym kresem y celem rodzenia Boskiego. KorRoz 24.
  • – Ta tedy animorum cultura iest magni Usus nie tylko z tąd ze chwała Boza crescat Co u kozdego Pana pierwszym ma byc celem, Ale tez przes nie ludzie manuescent y z tąd ze Do spokoynego zycia y do posłuszenstwa Sposobnieyszemi bedą. OpalKSat 120v.
  • – Przyszło nam do tego celu rady i wszytkie obrocić sposoby. AktaKrak II/2 698.
  • – Nie ciśnijmy się na urzędy którycheśmy są minus capaces: i koniec albo cel urzędów niech nie będzie prywata. MarkZap 47.
  • – Sine Sotio doloris [bez towarzysza niedoli] Sam siebie tylko widzę natym Celu Nieszczęsliwosci. PasPam 284 v.
  • – Zgoła co słonce widzi, co ma ziemia rzeczy, Do tegoAffekt, wedle natury człowieczy, Tązy: to zycia swego wystawiwszy celem, TenŁacno: ten odwagą, pracą y Fortelem, Dopina. PotPer 22v.
  • – Drugi cel ábo koniec tych zbrodni ábo czárow áby iáko nabardzi naywięcey szkodzili ludzioom. WisCzar 37.
  • – Teraz [...] nieprędkości, ktora we mnie monetur zazyłem umyslnie dla wzięcia pewnieyszey miary do celu ochor\tnego mego słuzenia. RzewKor 40.
  • – Boskie są to sprawy tym uczynione celem, żeby się ieden nad drugiego nie wynosił. DanOstSwada I, 141.
  • – Cel. [...] 2) Absicht, Zweck, Ziel. [...] 2) but, fin; visée, dessein. [...] 2) większa fortuna większy cel nieszczęścia; wszyscy w ieden cel mierzą; pożytek bliźniego i chwała Boska iest cel pracy moiey; wiem cele iego; co masz za cel życia; w ieden cel wszyscy biią; rożni rożne maią cele; przychodzi bliżey do zamierzonego pracy swoiey celu; mieymy dobro oyczyzny za cel intencyy naszych; zmierza do wystawionego wyniosłości swoiey celu; zamierzony cel osiągnął; ma wziął za cel wielkie interesa. [...]. T III 101.
  • – Cel jakiey rzeczy. DasHünDict .
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ugodzić w cel I:
    • »osiągnąć coś«
    • – Szczęśliwie ugodzić w cel zbáwienia chcemy. BujnDroga 265.
  • ugodzenie celu:
    • »osiągnięcie czego«
    • – NA ugodzenie ták wysoko zámierzonego celu/ ná dostąpienie ták dziwney á zgołá przyrodzoną siłą niedostępney godności końcá tego/ ná ktory iestesmy stworzeni/ opatrzył nás dobrotliwy Bog nász: dał srzodki/ dał pomocy/ dał sposoby. BujnDroga 13.
  • w cel godzić:
    • »starać się coś osiągnąć«
    • – Wszyscy wten cel godzą Zesię tak y Poganie iako naszy głodzą. PotWoj 123.
  • cel naznaczać:
    • »determinować«
  • cel naznaczyć:
    • »determinować«
    • – Tym wszystkim śrzodkom [...] ten cel Bog náznaczył/ ábysmy to samo cosmy użyteczne y potrzebne do zbáwienia poznali [...] do skutku przedsięwzięciá násze dowodzili. BujnDroga 413.
  • kogoś na cel upadku wysadzić:
    • »zamierzyć czyjąś klęskę«
    • – Cesarz nie mysli z Polakiem się wadzic Lecz niewdzięczniki [Krzyżaków] na cel upadku wysadzic. DrobOpow 91.
  • pochybiać celów:
    • »nie osiągać zamierzonych skutków«
    • – I. M. P. Koniuszego. Fatumli w tym ubogich srogie iákie było/ Ze w Pogáńskiey niewoli być im przeznáczyło: Respektyli woieńnych kunsztow y fortelow/ Ktore często zmierzonych pochybiaią celow. TwarSLeg 13.
  • chybianie celu:
    • »nieosiąganie zamierzonych skutków«
    • – Chybiánie celu/ ábo domysłu/ nádziéié/ Aberratio [...]. Kn 75.
  • w jeden cel bić:
    • »jednego pragnąć«
    • – Ták y tą wypráwą Pospolitego ruszenia máłego, Commissarze álbo Wodzowie (ieden z Senatu, drugi ex ordine Equestri, ná Seymie naznáczeni) władnąć máią, y łączyć Woysko, y nárádę będą swoię z Hetmánámi Woyskowemi, w ieden cel dobrá pospolitego bijąc. FredKon 49.
  • gonić do celu:
    • »dążyć do czegoś«
    • – Ktory goniąc z rowiennikami swemi do celu sobie upodobanego wspaniale y uprzeymie do tych Miast zycliwosciami swemi popisował się. HerbOr 208.
  • za cel coś postawić:
    • »pragnąć coś osiągnąć«
    • – Pisał [Długosz] [....] Historyą Polską, ktorą od początkow tego krolestwá, aż do ostátniego roku życia swego przeciągnął, znáć iák ia szczerym duchem y prawdę kocháiącym pisał, kiedy dla samey, ktorą on sobie zá cel postáwił prawdy. NiesKor II 41.
  • w cel trafiać II:
    • »osiągać zamierzony efekt«
    • – Iako intencye z Wyroków Boskich nie zawsze w cel trafiaią tak i tam niemogli nic wskurać. OtwFDzieje 81.
  • ku jednemu umierzyć celu:
    • »dążyć do osiągnięcia jednego skutku«
    • – Co czyni że się zátym nie wściekł Tyran ziádły/ Gdy mu ták pierwsze kunszty niepomyślnie pádły? A wszakże ku iednemu umierzywszy celu/ W Acheruntách nowego szpieguie fortelu. TwarSLeg 63.
  • w cel mierzyć:
    • »starać się osiągnąć jakiś skutek«
    • – W tenze cel y Saydaczny, wktory mierzą naszy. PotWoj 143.
3. »kres, meta, koniec drogi, działalności, życia«
  • – Kres/ v. Koniéc. Cel/ et sequentia. Kn 317.
  • – Dni swoie kieruiąc ku dobremu zákonniczemu ciáłá ćwiczeniu/ one ku náznáczonemu prostowáła Celowi. KalCuda 274.
  • – Ziel cel/ kres meta. KusWeg O1.
  • – Czel Meta. SłowPolŁac 7.
  • – Meta, ae, Kres, Czel. SłowPolŁac 86.
  • – Ten to naprzód, potym ten owego Wyminie - a w skok do celu jednego Wszyscy parują. BorzNaw 167.
  • – Tu kto się rodzi Vmiera: na tym celu y starzy y młodzi. PotWoj 145.
  • – Abyś one [sprawy] w szcześliwych godzinách záczynáć [...] y do fortunnego záwsze celu y Koncá przywodzić mogł. DobrPol I, 214-216.
  • – Y ten to jest cel y koniec wszystkich Praw ná swiecie, tym wszystkie Państwa y Krolestwa stoią, y w cáłości swey záchowane bywáią, gdzie zli pomstę, á dobrzy zapłátę odnoszą. DanOstSwada I, 29.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • do jednego celu mierzyć:
    • »starać się dotrzeć do tego samego miejsca, kresu podróży«
    • – Iako márynarze/ ábo ci ktorzy do iedney łodzi wnidą/ dla roznych spraw y przyczyn/ nigdy do iednego celu nie mierzą; ále skoro wiátry vderzą/ á morze pocznie się od wáłow nádymáć/ wszyscy bieżą iáko ná gwałt/ rátá wszyscy wołáią zgodnym sercem: ták y ci ktorzy opuściwszy łodź Piotrá ś. puścili się ná wáły roznych heretyctw/ nie mász żadney przyiáźni miedzy nimi/ chybá ná ten czás gdy się obawiáią niebespieczeństwá iákiego od klątew/ abo od kościelney discypliny/ prędka ná ten czás nuedzy nimi konfederácya. BirkNiedz 256.
  • do celu zmierzać (sz. zm.):
    • »dążyć w określonym kierunku«
    • – Bog pierwey weyzrzał ná Máryą y Iesvsa, iáko na cel swoy/ do ktorego [celu] zmierzał. BirkOboz 3-4.
    • – Zmierzam do celu. Collineo aliquo, dirigo. SzyrDict 548.
    • – Wszystkich sposobow przeto tu ruszáią/ áby mogli Tráktaty ż Portugalią rozerwáć/ y do tego celu zmierza pono droga Principis de Ligni, ktory znowu puścił się z tąd do Londynu. MerkPol 192.
  • w cel ugodzić II:
    • »osiągnąć coś«
    • – Celu na świecie nie masz pewniejszego Nad śmierć, ta sama nie minie każdego. Zrodziliśmy cię, żyj tedy cnotliwie, Synu, abyś w cel ugodził szczęśliwie! BorzNaw 161.
4. »przedmiot, obiekt dążeń, uczuć«
  • – Dlá mnie? moy nieprzyiaciel? powod mey żałoby Cel mey niełaski morderz Oycowskiey osoby. CorMorszACyd 175.
  • – Widzą wszytkie te Fochy y wykręty rozne Więc iako Belloardy stoiący narozne I sławę y swobodę, dwa maiący cele WielkiemsercemPoganskie ponoszą Fortele. PotWoj 189.
  • – Takli (ieden z nich prawi) nas pocichu Mniszy máią, za iedęn cel smiechu. OblJasGór 36.
  • – A nie tylkom to porzucił, ale wszystkie najpoczciwsze konwersacje, bez których było żyć, jako rybie bez wody; a to, aby wszystek świat wiedział, żeś Wć moja dobrodziejko jest jedynym celem wszystkich afektów moich. SobJListy 230.
  • – Rzpta [...] wystawiła osoby nasze na celu opacznych suspicyi. RzewKor 22.
  • – Heretycy, ktorych zbiiał potężnie, za cel uszczypliwych kalumnii y wyuzdanych na niego gąb wzięli [Hozjusza]. NiesKor II 376.
Związki frazeologiczne

  • zmierzać do celu okiem serca:
    • »skłaniać się sercem ku czemuś, mieć skłonność do czegoś«
    • – Ma iednak [sc. afekt] swoy cel do ktorego [celu] uprzeymym serca swego zmierza okięm. PasPam 80.
5. »przyrząd mierniczy lub jego część«
  • – Pinnácydya: Pinnacidia. Cele, przez ktore Geometrá liniie wzrokiem prowádzi. SolGeom I 5.
  • – CElámi Geometrá náżywa te części Instrumentu, przez ktore zwyklizmy okiem zmierzáć ná rzecz iáką odległą. SolGeom II 10.
  • – Nowi Geometrowie vżywáią Celu rozerzniętego przez srzodek. SolGeom II 10.
  • – CElé TW, Instrumentu Abrysowego mogą bydż ták niskie, iáko są opisáne w Nauce VII. SolGeom III 172.
  • – Poty páchołá trzymáiącego táblicę pobiiay głębiey, poki nie nátráfisz okiem do celu tarcze náprzeciwko stoiącey w wodzie. SolArch 140.
  • – Ta szklana rurka ma być przypięta do tákiey tablicy, ktora iest wydzielona na części rowne Ieden ná przykład cel łokcia rurki dzieląc ná części 12. to iest gradusow przypisywawszy liczbę do nich. BystrzInfElem R1v.
  • – Cel. [...] 3) Messk. Absehen, Diopter auf einem Linial. [...] 3) un dioptre. 3) miernik przez cele linie wzrokiem prowadzi. [...] linia, prawidło z celami. Linial mit Dioptern. alidade. T III 101.
Użycia metajęzykowe
  • - Cekauz cel chmiel cienkusz czosnek czwartek [...] in u genitivum terminant. WojnaInst 29-30
  • - Substantiva [...] Ziegel Cegłá Ziel Cyl Zigainer Cygan [...]. WojnaInst 174
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: KS , WM
Data ostatniej modyfikacji: 22.01.2019