ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, Kn, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, T (?), L (?)

Formy gramatyczne

lp	M.	m	celny
		ż	celna
	D.	ż	czelnej
lm	D.		celnych
	C.		celnym
	B.	nmos	celne

Znaczenia

»związany z cłem«

– Trzeci dochod iest, Targowe ábo Iármárczne. Czwarty, Celny, ták z rol, iáko z towárow. PetrSEk 27.
– Łupiestwom celnym zabiegając domówić się tego mają, aby nie wedle inszego instruktarza było cło wybierane, jeno wedle tego, który za podskarbstwa p. Rokoszowskiego był w używaniu. AktaPozn I/2 222.
– Célny/ do cłá należący/ [...] ad publicanum pertinens. Kn 60.
– Regestrow Celnych, Zupnych, y Oeconomiey, Starostw rożnych lidzba neimałą. RewSkarb 131.
– Ten Mierzewski beł celnikiem w Będziniu, a nie umiał czytac, przeto Grodeckie[mu] temu poliecieł pisowac regestra celne. TrepNekLib 112.
– Chałupka przy moście celna, w której dziad mieszka. InwKal I 596.
– Celny. 1) Zoll-. [...] 1) péagier; de doüane, de péage. [...] § 1) celny dom. [...]. T III 102.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

administracyja celna:

– Żeby Scartahelli áni plebei do żadnego Officium Skarbowego et nominatim Pisarstw Skarbowych, ádministracyi Celnych, Zup, Myt, Komor przypuszczani nie byli. DanOstSwada I, 23.

komora celna (sz. zm.):

– Pánowie kupcom [...] z tą kondicyą woły záprzedáią/ że ie zá gránice powinni przez sługę swego wystáwić/ y przez komory celne wolno cłá nie płacąc przeprowadzić. StarPopr 137.
– Drugi brat ie[g]o Woyciech tesz Brzeskim zowiesię ktory trzymal w Dukli celne komory od Wina. TrepNekLib 41.
– Toz było za IM Pana Iana Franciszka Omanskiego, Podstarosciego Zywieczkiego, y tey komory Czelney Piszarza. KomonDziej 196v.

pisarz celny:

– Tegoz Roku Obraz do Noszenia Braczki Naswiętszey Panny Mariey (ktory Xiądz Walenty Hulicius darował) Slachetnmy Pąn Maciey Kantorowski Pisarz Celny IKM na Komorze Zywieckiey [...] reformował. KomonDziej 139v.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp, SXVI, Kn, T, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
L (?)

Formy gramatyczne

stopień równy

lp	M.	m	celny
		n	celne
	D.	m	celnego
		ż	celniejszej
	C.	m	celnemu
lm	M.	mos	celni
		nmos	celne
	D.		celnych
	B.	nmos	celne

stopień wyższy

lp	M.	ż	celniejsza
		n	celniejsze
	B.	ż	celniejszą
	Ms.	ż	celniejszej
lm	M.	mos	celniejszy \|\| celniejsi
		nmos	celniejsze
	D.		celniejszych
	C.		celniejszym
	B.	mos	celniejszych
		nmos	celniejsze
	N.		celniejszemi
	Ms.		celniejszych

stopień najwyższy

lp	M.	m		najcelniejszy
		ż		najcelniejsza
		n		nacelniejsze
	B.	m	nżyw	najcelniejszy \|\| najczelniejszy
		ż		najcelniejszą
	N.	m		najcelniejszym
	Ms.	m		nacelniejszym
		n		najcelniejszym
	W.	ż		najcelniejsza
lm	M.	nmos		najcelniejsze
				nacelniejsze
	D.			najcelniejszych
				nacelniejszych
	N.			najcelniejszemi

Znaczenia

»wyróżniający się spośród innych, wybitny, wyborowy; odznaczający się największymi zaletami, doskonały, świetny, przedni«

– Odprawiwszy się z fórtą, błędnemu podobny, Wszystkiej ulicy powiem wiersz nie mniej żałobny: Przednia miasta osado, gdzie prałackie domy, I pałace kapłańskie z tej i owej strony; Najcelniejsza ulico miasta stołecznego, Którą ludzie wstępują do miejsca świetnego, Gdzie patrona polskiego kości nawiedzamy. GrochWiersze 181.
– Przedniejsza żywność ich ztamtąd i celniejszy ludzie do boju. NiemPam 156.
– 3-tio Aby Carzyka zaraz znosili pospołu z niemi, i więcey, ale pominę, te naycelnieysze były. MasDiar 52.
– Oni potym sami Celnieysi Bajorowie (kiedy [...] był P. Sapieha w mil 6. od Stolicy u manastyra wiazemy nazwanego) do niego iachali z Czołem bitnym. MasDiar 88.
– Gdy jednemu Charwatowi celnemu harcownikowi nie mogli nic uczynić strzelbą ani bronią Elearowie, wysadził sie na harc z łukiem Korzeniowski młodszy. DembPrzew 65.
– Nayprzednieysza y naycelnieysza część iego [człowieka] iest rozum. StarPopr 30.
– Célny/ vide Przédni. Kn 60.
– Pánowié przédni/ célni w-Rzéczypospolitey. Optimates [...]. Kn 667.
– Rynék/ część miástá célniéysza/ przéstworna. (vt ma dom w-rynku) Forum [..] Manlius transuerso foro ambulans [...] v. Targowisko [...]. Kn 965.
– Przed nim [księciem] oprocz ná koniech Osoby celnieysze/ A ktorym krew gorętsza/ y nogi lekczeysze. TwarSLeg 75.
– Krolowi do Borysowá co celnieyszych [jeńców] posłał/ Roku P. 1514. dniá 8. Wrześniá. NowinyMosk C4.
– Powieści duszą są [...] y ozdobą wszystkich nacelnieyszych Poetyckich kunsztow. OvOtwWPrzem II.
– W Przezacney Wenecyey/ náydowáłá się Márya imieniem: ktora gdy sobie obráłá życie ná świecie bogomyslne/ y nabożeństwem świątobliwe/ obráłá też sposob życia nayczelnieyszy. OkolNiebo 17.
– Ten to Krakaw wpiąciu tysięcy ludzi celnych wten czas kiedy w Morawie Torstenson a pod Mekelburkiem Kiniksmark byli zabawni. OpalKListy 145.
– Turenne celnego Ludu ma 8000. OpalKListy 511.
– Insze bydlęta Podleyszym Planetom Na ofiarę zalecało Poganstwo konia iako celnieyszą ofiarę [...] słoncu Lacedemonczikowie ofiarowali. HerbOr 414.
– Miedzi inszemi przymiotami y własnosciami [rzeki] pierwsza iest iezeli w niey Celne ryby znaiduią się. HerbOr 557.
– Pan Szeremet z ośmią Boiárow naycelnieyszych zostáwáć będzie w zastawie Ich MM. PP. Hetmánow/ y Sułtaná. MerkPol 9.
– Na czele co przedniejsi i celniejsi męże, W arkabuzy donośne i insze oręże Wojenne opatrzeni. ZimBSiel 164.
– Wojsku zaś jeszcze nie skartowanemu ani pieniędzmi nie posilonemu nie przyszło do tego, aby było mogło stanowić się obozem, w którym ludziom znędznionym i niepłatnym niepodobna było subsistere, gdy partyjami przy celniejszych fortecach rozłożyło się. AktaKrak III 184.
– Puscili się z celnieyszym zołnierzem nocą Rzeką oną do drugiey Fortece o milkilka. PotPrzyp 10.
– Wszystek Ludzi wybor temi czasy Z gruntu wyginął że ich bardzo mało Celnieyszych Ludzi do Boiu zostało. PasPam 110v.
– Działa, kartany, kule, hakownice, Prochy, Granaty, y rozne rusnice Swiątobliwęmi słowy błogosławi: A wprzod nizli się Nieprzyiaciel [zstá]wi Kto mapilnowáć powinności iaki Rozdaie dozor celnieyszym wszelaki. OblJasGór 27.
– Między celnieyszemi Zacnego Męza de Fossis zábito. OblJasGór 43v marg.
– Życzę [...] áby przezorna providentia Boska pogodnieyszą Iegomości P. N. i Brátu w-celnieyszey fortunie podáłá okázyą, ktoremu ná namnieysze skinienie záwszem służyć gotow, w-czym tylko możność moiá sekundowáć mię będzie. PisMów II 159.
– Wielceby się ten ná zdániu swoim záwiodł, ktoryby złote łáncuchy świetney iakieysi niewoli znakiem być rozumiáł, gdyż u oboiey starożytności, nacelnieyszym wolności i swobody znakiem te złote noszenia zostawały. PisMów II 243.
– To Wm. lepiey i doskonaley nacelnieyszym rozsądkiem swym expendis. PisMów II 396 [386].
– Byli między niemi niektorzy ná puł tylko źli, ále drudzy byli celnieyszy w złości. MłodzKaz II, 91.
– Moie nacelnieysze przedsięwzięcie, same Práxes tráktowáć. SolGeom I Przedmowa.
– By mu się náygorzey wiodło/ swoy náycelnieyszy zysk odbiera. BujnDroga 396.
– Sczerba jednak, Pawłowicz i Kozłowski, pułkownicy co celniejsi, z kilkądziesiąt inszej starszyzny przy hetmanach zostali. JemPam 298.
– Dopieroż widząc pod niem, Strzały ábo celne, Mársowego Rynsztunku, Krzyże poszábelne. Nie mász dziwu, że iáko siercią złotowłosą Ták y szácunkiem Lisy, Moskiewskie przeniosą. PotPocz 104.
– A ktoreż może bydź celnieysze meritum? iako starać się, bydź y stać się zgodnym y zdolnym do świadczenia wszelkich usług Oyczyźnie. KonSRoz 14.
– Tenci zawsze bedzie na potomne wieki naycelnieyszy punkt chwały Augusta Krola, ktory Augustowi Cesarzowi Rzymskiemu przypisał, zda mi się Seneka. KonSRoz 16.
– Co o swym prawie Rzymianin, to ia o tym naycelnieyszym mowić mogę Prawie: Legis hujus interitu, Imperii occasus appropinqvat KonSRoz 31.
– Páweł Piásecki w swoiey Kronice wprawdzieć mu zadáie, że z naycelnieyszemi nátenczás Heretykámi, iáko to z Ierzym Sabinem, y Erázmem Rotterodamem miał swoie korrespondencye. NiesKor II 21.
– Tak się Dom Gersztorfow zkolligował z naycelnieyszemi w Europie Domami. NiesKor II 202.
– Między wyniosłymi Augusti sangvinis Nayiaśnieszego Domu swego splendorami, y tę naycelnieyszą kładzie ozdobę IKM PNM że: przez wolne Electoris populi głosy ná Przeswietnym Majestacie Polskiego Tronie posadzony, swobodnym narodom ták dulci panuie Regimine, Princeps cum Civibus ut Parens cum Liberis. DanOstSwada III, 15.
– Wostatnim niebezpieczenstwie Skwinancyi naycelnieysza ta Operacya [otwarcie gardła] [...] ponieważ od zaduszenia się człowieka, y od Smierci zachowuie. BeimJelMed 338.
– Celny. [...] 2) vortreflich, gut. [...] 2) excélent, bon, exquis. [...] 2) do celnieyszey przyszedł fortuny; celny to szostak, czerwony złoty. celne wino. guter Wein. vin d'une oreille; vin excélent. T III 102.

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

co celniejszy || co nacelniejszy:

– Moskwa co przy nim była na Tuszynie, obrocoili się do Krola wszyscy Bojarowie i co celnieysi. MasDiar 37.
– Moskwa co celnieysza w Zamku się zawarła niechcąc dać Pacholikom. MasDiar 41.
– Kiedysmy iuz wczas się zawiedli, działa co nacelnieysze kilka kroc iedne znich Strzeliwszy popadali się. ŻółkPocz 16.
– Moyżesz [...] wybrał ze wszystkich dwunastu pokolenia Mężow co celnieyszych/ y poczynił ich Principes, tribunos, centuriones. StarKaz II, 550.
– Biskupá nászego [...] wszyscy żegnáli/ z żálem wielkim niesposobności zdrowia iego/ y Krol iego M. sam Pan nasz Mściwy/ y senat iego Prześwietny/ y z izby Poselskiey co celnieysze persony. StarKaz II, 633.
– Głowy co celnieysze nam odbiera. DanOstSwada VI, 9.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CELNY I

CELNY II