ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Słowniki notują

Formy gramatyczne

stopień równy

lp	M.	m		chłodny
		ż		chłodna
		n		chłodne
	D.	m		chłodnego
		ż		chłodnej
		n		chłodnego
	B.	m	nżyw	chłodny
		ż		chłodną
		n		chłodne
	Ms.	m		chłodnym
				chłodnem
		ż		chłodnej
		n		chłodnym
lm	M.	nmos		chłodne
	D.			chłodnych
	B.	nmos		chłodne
	Ms.			chłodnych

stopień wyższy

lp	M.	m		chłodniejszy
		ż		chłodniejsza
		n		chłodniejsze
	D.	m		chłodniejszego
		n		chłodniejszego
	B.	m	nżyw	chłodniejszy
lm	B.	nmos		chłodniejsze

Znaczenia

»umiarkowanie zimny, o dość niskiej temperaturze, ochładzający, orzeźwiający, położony w chłodzie, cienisty; wywołujący wrażenie chłodu«

– Siodło, munsztuk i rynsztunek koniowi jego przynależący ochędożnie chować, a na swoim miejscu zawiesić, Ceber, z którego poi czasów chłodnych abo niepogodnych zawsze mieć wypłókany. DorHipTur 85.
– Bachus [...] Przeto z námi trzyma Cech á záwżdy nam w znoiu/ Vppalonym podawa chłodnego napoiu. RoźOff M.
– Táki vl [bednarski] ná láto chłodnieyszy, á ná zimę ciepleyszy, niż prosty pniakowy. OstrorNauka A4v.
– To wespoł [...] przez godzin cztery wárzyć: potym przecedziwszy w chłodney piwnicy mieć do używánia y trunku pospolitego. SyrZiel 395.
– Lubią [lilie] ziemię wypráwną/ chłodną/ czerstwą/ y cienisty grunt. SyrZiel 577.
– Wziąć tákże wody gárniec y postáwić ią ná słońcu/ álbo też iesli dni chłodne są/ w izbie ciepłey/ y nie nákrywáć oney niczym. SykstCiepl 77.
– Wstał tesz Rugier a przed niem szło siła y zaniem Tak do pewnego gmachu poszedł do poscieli Ktory za napięknieyszy y chłodnieyszy mieli. ArKochOrl 66v.
– Wszytkie wsobie uciechy ma pałac bogaty Tu się kilka kroc nadzień przebieraią wszaty [...] Czasem sobie miłosne dawne w chłodnem cieniu Powiesci powiadaią przy pięknym strumieniu. ArKochOrl 67v.
– Chłodny aliter, vide Létni 1. Kn 66.
– Chłodny/ chłodzący/ Refrigeratorius, [...] Refrigeratrix [...] Frigidarius [...]. Kn 66.
– Chłodny/ ochłodzony/ oziębły/ [...] refrigeratus vel facilis refrigeratu [..]. Kn 66.
– Niegdy brzeg Hersonezu: gdzie pyszna Pomoná Sciera iuż z Fłorą [!] hárce. Tali w słodsze groná Y chłodnieysze Cytryny/ Owáli w przemiány W Pinole/ y doyźrzalsze pierwsza pomagrámy. TwarSLeg 52.
– Łoszko lub w pokoiu lub w Retiracie bywa, ale y toby miáło mieć, osobny swoy pokoy, lecie chłodny, zimie ciepły. Wolny od Much, Komorow, Płech. NaukaBud 11.
– Ja tylko, abyś te, które ponoszę Od kanikuły, uśmierzyła, proszę. Nieznośne ognie i żebyś swej kosy Wstrząsnąwszy, chłodnej użyczyła rosy, Abym tak łaską twoją wspomożony Był od połowy ogniów wybawiony. MorszAUtwKuk 171-172.
– Patrz, moja dziewko, jako w nocy chłodne Niebo swe ognie rozświeca pogodne. MorszAUtwKuk 247.
– Teraz czas, Jago, przy skończonym żniwie, Wyskoczyć w chłodnym cieniu nieleniwie. MorszAUtwKuk 256.
– Pytasz: Jak się mam? Co za moje życie? Takie, jak ty chcesz, to jest mianowicie Ciszsze niźli noc, burzliwsze niż morze, Ognia gorętsze, chłodniejsze niż mrozy. MorszAUtwKuk 272.
– Co dzien to wiatr chłodnieyszy y przeięte sztychy Na ich [Turków] rzadkie Teleie y wiotche cwelichy. PotWoj 189.
– Grzech powszedni/ iáko ślizká/ chłodna/ y ukryta iaszczorká/ tym się prędzey w zánadra z swym iadem wkrádnie/ im bespieczniey/ ná iey niebespieczeństwo zasypiasz. BujnDroga 61.
– Starym chłodnieie żołądek dlá tego nápoiu ciepłego pragną, u młodych záś gorętszy chłodnieyszego trunku potrzebuie. TylkRoz 231.
– Ná łąki chłodna rosa spływa. ClaudUstHist 37.
– Im słońce bliszsze ktorego kráiu podsłonecznego ná ten czas aura chłodnieysza, więcey gradow, deszczu, y wiátrow dość zimnych. BystrzInfGeogr C2v.
– FRAIS (qui a de la fraicheur.) Frigidus [...] CHŁODNY zdrowy [...] Poranek chłodny [...] Nie masz mieysca chłodnieyszego, áni milszego przyiemnieyszego. DanKolaDyk II, 58.
– Niewygląda [Dawid] czy czás wietrzny, chłodny, Czy gorącem, czy słotą grożą łyskáwice. DrużZbiór 36.
– BETONICA po Polsku Bukwica [...] Rosnie w Lásach, ná Łąkách, Mieyscach trawistych cienistych, chłodnych. ChmielAteny1755 I I, 545.
– Chłodny/ Refrigeratus, Refrigeratorius, a, um, das verkühlt oder erfrischt. DasHünDict Qqv.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

Najwcześniejsze poświadczenie:

1621-1643

Znaczenia

»roztwór sproszkowanych środków lekarskich w wodzie, zwykle gorącej, przeznaczony do okładania chorej części ciała, okład, kataplazm«

– Chłodzęnie głowy ábo chłodne/ Embregma [...]. Kn 66.
– Poko go [Millera] tęn boli, Gniew wymyślony Leczy [Lidora] go powoli Y chytry ogięn Sama bez chłodnego Wyciąga, inszy Kładąc płomięn w Niego. OblJasGór 119v.
– Dobrzeby roskázáć przyść Bálwierzowi, żeby z vbitego białku vczyniwszy chłodne do stłuczonego przyłożył rázu. AndPiekBoh 43.
– Kąpieli chłodne są pomocne, ktore obacz iák się gotowáć máią między kąpielámi. CompMed 591.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CHŁODNY

CHŁODNErzecz

CHŁODNE
rzecz