ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI, L (XVIII; XIX bez cyt.), SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
SStp, Kn, T

Formy gramatyczne (nieodmienny)

liczba pojedyncza

M.		chaós \|\| chaos
D.		chaos
B.	uż. nżyw.	chaos
N.		chaos

Etymologia

gr. cháos

Znaczenia

1. »według pojęć starożytnych pierwotna bezkształtna, nieuporządkowana materia, z której powstał świat«

– Chcemyli tedy i samym wierzyć poetom, bez wątpienia, że koń jest najpierwsze zwierzę, którego po rozrządzeniu onego chaos a do postanowienia przywidzeniu, słońce dla swego biegu używało. DorHipTur 6.
– Iedno lice nátury/ w krągu wszem płużyło/ Cháos mienione/ ogrom nieroskłádny/ gruby. OvŻebrMet 1.
– POETA idąc zá zdániem dawnych Pogan, trzy początki świátá, y rzeczy będących ná nim, bydz rozumiał: Bogá, Lepsze przyrodzenie, y Chaos. OvOtwWPrzem 2.
– Wszyscy się wálimy w mieszáninę. To iest w ono Cháos, w on nieporządek rzeczy, ktory był przed świátem. OvOtwWPrzem 69.
– Záczynąm máteryą porządną o rozdzieleniu sztuki nieporządney Zywiołow, ktorą názwáłá stárożytność, Cháós. AndPiekBoh 27.
– Cháós złożone iest że czterech Zywiołow, z Ziemie, z Wody, POwietrza, y Ognia. AndPiekBoh 27.
– Wiem że świat w dawne Chaos zmienisz Boże, Daremne miłość czyni swe zapędy. DrużZbiór 378.

2. przen. »całkowity bezład, rozprzężenie, zamęt, zamieszanie«

– Czekali [posłowie] czas niemały na księcia jmć prymasa, ale nie wiem, qua ratione nie przybył, znać praevidit, że miasto traktatów był mixtum chaos. DiarSejm 253.
– Wywodził potem [wojewoda sieradzki] że sejm teraźniejszy był [...] jakiś chaos, bo na nim non servatus ordo sejmowania. DiarSejm 341.
– Wolności naszey nie na tym istota zawisła, żeby takie chaos wprowadzać w obrady Seymowe, przecięć źleby było, żeby Wolność y dobry porządek mutuo cierpieć się niemogły. KonSRoz 72.
– Niechże sam Bog wszechmogący [...] nad naszym chaos, te wszechmocne słowa wymowi; fiat lux, iak przy stworzeniu swiata, á wtenczas, oczy nam się otworzą, nad naszą ruiną y potrzebą reparacyi. LeszczStGłos 12.
– Niech nie będzie pewien promocyi, kto máło godzien, bo inaczey Ieruzalem obroci się w Babilonią, ták piękne Państwo w chaos zbrzydliwey konfuzyi. DanOstSwada V, 7.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CHAOS