Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

CHOMĄTO
rzecz
n
, CHOMĄT
rzecz
m

W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: CHOMĄTO || CHOMĄT, *CHOMUNT || *CHOMUNTO
Notowanie w słownikach
Słowniki notują
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M. m   chomąt
n   chomąto
D. m albo n   chomąta
B. m uż. nżyw.   chomąt
n   chomąto
Ms. m albo n   chomącie ||   chomuncie
liczba mnoga
M. m uż. nosob.   chomąty
n   chomąta
D. m   chomątów
n   chomąt
B. n   chomąta
Ms. m albo n   chomątach
Znaczenia
»część uprzęży końskiej zawieszana na szyję albo cała uprząż«
  • – Chomąt, bo na Podolu nie mieszkam, w domu swym nie mam; Konie wozowe we śle zaprzęgam. JazStadListyCz II 179.
  • – Boiarzyn sam na zamek jadąc, konia rosłego iednego, a nayczęsciey białego ma w saniach, na Chomoncie Sorok Soboli. MasDiar 65.
  • – Chomąto/ Helcium [...] Tomex [...]. Kn 68.
  • – Napierwiey szły Podwody, potem konie iezne [...] iedne szły pod Derbami w kapturach, inne pod kocami y guniami, a niektore przysiodłane pod Lampartami, częsc tez y w chomątach. PiasRel 15 [a]v.
  • – Maznice Chomonta. ArchRadziw 1638 56, 2.
  • – Chomonty Chomąt w nabiodrkami Blachi Mosięzne przy Nabiodrkach. ArchRadziw 1638 256, 18.
  • – 10. Chomątow od wozow Brycznych. ArchRadziw 1638 256, 18.
  • – Chomont ieden stary ktory był u Brylantnika iest odebrany u Matacza. ArchRadziw 1638 327, 10.
  • – Kolaska Faietou [...] zelaza wszystkie w całosci z dobrym okowaniem bez dyszla z hołoblami do Chomonta. ArchRadziw 1638 327, 6.
  • – Barzo imto [żołnierzom Osmana] markotno y w oczy ich kole Ze im rowne Kozacy zastąpili Pole A co rzecz załosnieysza na ich własnem gruncie Przywlokszy rokitowe talaszki w Chomuncie. PotWoj 82.
  • – Byście ludzie niewiem iáko uwielbieni byli, urodzeniem, dostátkiem, urzędámi wywyższeni, niech wász przedcię będzie rozumny poiazd, Rationabile vehiculum; dopieroż gorzey, kiedy máła intratá szkárádna károcę dźwiga, wiele koni ciągnie, ktorąby szkápá w-chomoncie uciągnąć mogł, nie rationabile vehiculum. MłodzKaz II, 417.
  • – BOURRELIER [...] Helciarius [...] SIEDLARZ rzemieślnik co chomąta robi ná konie wyściełane pilśnią. DanKolaDyk I, 221.
  • – COLLIER [...] CHOMONTO ná szyię koniom wozowym álbo robotnym. DanKolaDyk I, 320.
Związki frazeologiczne

  • gęba jak chomąto:
    • – Układam się do spania. Ażci jakaś gadzina ku mnie - była jak wół czabański, na niskich barzo nogach, miała gębę jako chomąto, zębów nie znać. NowSakBad .
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • (wariant I):
    – W káftan Báwełnę/ á w chomąto słomę. RysProv XVI, 6.
  • (wariant II):
    – Dobra w chomąto słomá/ w káftan báwéłná. KnAd 162.
  • (wariant III):
    – W chomont - słomę wszędy, W kaftan - bawełnę kładą! KorczWiz 98.
Przenośnie
  • Nie tylko żebym kogo miał zabijać, ale ani chomąt chudszym na szyję nie myślę wprawować, ani ślacheckich domów najeżdżać.JazStadListyCz II 174
  • Tych ludzmi zwac szkoda: ktorzy iako weszłi W niewolą: tak iusz robią w Chomuncie y we szli.PotWoj 49
  • Biáda tobie [grzeszniku] w czártowski wprzężony chomąt.BujnDroga 57
  • Z Oyczyzny wygnaniec, Ná ten wpadłem szaniec, Zem osierociał w cudzym tułácz kącie, Przedtym żyiący wiarzmie, dziś wchomącie Trosk, żalow, kłopotow Ktorem zcierpieć gotow.ChrośTreny 58
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • – W káftan Báwełnę/ á w chomąto słomę. RysProv XVI, 6.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

CHOMĄTO
rzecz
n

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
Znaczenia
nazwa własna »herb szlachecki«
  • – N. Dębiczowna byłá zá Ciecholewskim herbu Chomąto. NiesKor II 25.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2023
Autorzy: WM
Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2023