ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (czekać, czakać), SWil (czekać), SJP (czekać)

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?), Kn (?), T (?), L (?), SW (?)

Formy gramatyczne

bezokolicznik

czekać

czas teraźniejszy

lp	1. os.	czekam
	3. os.	czeka
lm	3. os.	czekają

czas przeszły

lp	m	3. os.	czekał
	ż	3. os.	czekała
lm	mos	1. os.	czekaliśmy
		3. os.	czekali

czas zaprzeszły

3. os.

był czekał

czas przyszły złożony

1. os.

będę czekać

tryb przypuszczający

1. os.

czekałbym

tryb przypuszczający przeszły

3. os.

czekałby był

imiesłów współczesny

czekając

Znaczenia

1. »być gdzieś spodziewając się czegoś, kogoś«

– Kupcy to są groszowi słudzy i woźnice [...] Jakoż iedni na jawnych ambarach siadają I jawnie się groszowi służyć nie wstydają, Drudzy w ciemniejszych kramach czekają na niego. JagGroszSok 271.
– Nie frasuj się, często Bóg i frantom dogodzi, Że ci babożeniowie, co śmierci czekali Żon swoich, pierwej sami na marach bywali. SzymSiel 39.
– W tym tedy zamięszaniu, gdy się nie mogli na inszą odpowiedź zdobyć, tylko abyśmy się koniecznie nazad wrócili i przy granicy na informacyą arcyksiążęcia Karła czekali, Elearowie widząc, iż tak gotowi byli wszystkich przepraw bronić [...] przyszli do Odry powyżej Opola. [...] Drugiego Juni posły do arcyksięcia Karła posławszy, sami się za nimi tylko milę ku Nyssie do jednego miasteczka ruszyli. DembPrzew 59.
– Koń już czekał, na który książę się przesiądzie, I wjeżdża pod ochotne angielskiego [posła] dachy [...] Przyjęty wdzięcznie dosyć: w arei wesołej Towalniami okryte zastawione stoły Muszkatelą i cukrem. TwarSLegK 162.
– Część [żołnierzy] ich ognie zapala, część do murów skoczy, A część działa i duże bazyliszki toczy Po swoich bateryach, czekając gotowi Uderzyć z nich na salwę swemu Augustowi. TwarSRytTur 125.
– Czekałbym y posła, ale go nie tylko nie obiecowano ale ani o nim słyszano, a Krol tesz na łowy odiachał. Siedziec mnie tedy na bruku ni przecz ni zacziako indignum było sąm WMć uwasz Mianowicie ze sieKrol nie chciał wtym asz za przyiazdem Posła resolwować. OpalKListy 184.
– Poddymając na piersiach przystuły, Czegom pragnął żyw, w tej alabastrowej Jaskini czekać będę formy nowej. MorszAUtwKuk 171.
– Widzi [Osman] ze odPolskiego uciekaią wału. Oni iego Rycerze: wyśmienici przednie, Ktorymi wczora Rzymy, Malty brał y Wiednie; I nie czekaiąc, nazad wracaiącey burzy Iedzie zPola: y w swem się namiecie zasznurzy. PotWoj 137.
– Czekali [posłowie] czas niemały na księcia jmć prymasa, ale nie wiem, qua ratione nie przybył, znać praevidit, że miasto traktatów był mixtum chaos. DiarSejm1672 253.
– Czekali aże się woda ociepli. PasPam 70.
– Stanąwszy czekali że więcej będą mieli gosci. PasPam 76v.
– Musielismy wyiechac przeciwko chorągwi, ktora nadchodziła ze by ią wprowadzic, a oni tedy musieli czekac. PasPam 81v.
– A tu na nich idą Litwa tu z bokow przebiegaią ci co są w przodzie nas iuz na nich czekaią. PasPam 96v.
– Czekalismy ze dwie Godzinie nizeli się poziezdzali Senatorowie. PasPam 146v.
– Oddawszy kartkę owemu Sekretarzowi Iedz a pros go o odpis [...] Tak uczynił a Pan go czekał puko niepowrocił z Responsem. PasPam 176v.
– Będę rad Panu memu Młwemu proszę y z ochotą czekam. PasPam 198v.
– Xiądz Woynat iuz ubrany stał z godzinę Czekaiąc go ze mszą nizeli wyszedł. PasPam 204.
– Niemasz nic słusznieyszego iako Xciu IoMSCi kurlandzkiemu powinne oddać dzięki że tak długo czekał. PasPam 217v.
– Deklaruię WMMPanu y iutra nieczekaiąc. PasPam 223.
– Przypuszczam się na respekt [...] Czekaiąc łaskawey od W MM Paniey deklaracyiey. PasPam 223v.
– Musiałęm ich czekać w[S]krzypowie Lat 6. PasPam 234v.
– Nierychło na owę zebrało się wyprawę gdy by czekac wybrania owych podatkow. PasPam 242v.
– Owi tedy co niechcieli szable Polskiey czekać na Lądzie a uderzyli się w Donay iedni tonęli drudzy napływawszy się wracali się nazad do Lądu. PasPam 265v.
– Czekali na leguminę kto niemiał gotowey wszpichlerzu. PasPam 280v.
– Ja inszej nie mam już nadziei, tylko się w jak najgłębszej ponurzywszy melankolii, czekać woli bożej albo takiej okazji drugiej, w której by z reputacją jakożkolwiek uczynić sobie i ludziom pokój, których nieszczęśliwość znać, że do mojej samej jest ataszowana osoby. SobJListy 147.
– Nie zowią go [posła], jeno kortyzanem, zwodzicielem etc.; że tu nie przyjechał, tylko zwodzić, zalecać się, praktykować rzeczy, a czekać na śmierć królewską albo na abdykację. SobJListy 261.
– Tedy zaraz opanowali [Kozacy] palisady i więcej uczynili, niżelim ja potrzebował, ba trzeba było nocy czekać i dalej nie awansować. SobJListy 585.
– Nasi [...] Ordynansu czekaią iako Bohaterze I mądrzy y powazni, pod Commendą swego Krola będąc w Lechijey berło rządzącego. DrobOpow 45.
– [...] wytrzeszczywszy oczy zakrwawione Na Orfeusza cale obrócon z wyciągnionymi czekali uszyma Słów melodyjnych ziemskiego pielgrzyma [duchy w piekle]. LubSArtDąb 12.
– Iusz Syloreta wielkiem apparatem, Gotowa wPorcie czekała galera. PotSyl 23.
– Krol Iego Mosc Panu Marcinowi Piegłowskiemu Czesnikowi Krakowskiemu Starostwo Zywieczkie odiął ze musiał z niego Vstąpic, nie czekaiąc wyscia czasu Arendy. KomonDziej 157.
– Zaczym ztym Aktorem [Chełchowskim] miał [Bożymowski] Expostulować aby pndze oddał przed Zielonemi Swiątkami, deklaruiąc Maiętność teraz przy odebraniu pndzy Vstąpic nieczekaiąc terminu So Iakuba. SapADiar 2.
– Odpisałem do ImCi Dobro[dzieja] Oyca mego Iż się alienować z Nowogrodka niebędę wszelkich czekaiąc roskazow. SapADiar 149.
– Przyidzie ta koley i na nas, ieżeli bez broni czekać będziemy, że nam ktory sąmsiad część Panstwa, przyległą swemu, wydrze [...] to są sąmsiedzi, ktorych antecessorowie nasi nie apprehendowali. LeszczStGłos 7.
– Dla prętszego członkow akcubitu Miętki go [Asswerusa] łożnik czekał z baldekinem. ChrośAm F2v.
– Nie tracąc darmo czasu i nie czekając jakiego fatalnego skutku, wypadło dworskiej partii zerwać go [sejm] bezzwłocznie, nie chcąc Brylla eksponować na hańbę nieszlachectwa. KitPam 105.
– Dołnar zaś, stęskniwszy sobie w Stokliszkach polityczny areszt, nie czekając powrotu mego z Kowna, odjechał z Stokliszek do domu swego i uwolnił mię od ambarasu tej sprawy. MatDiar I, 111-112.

2. »zwlekać, ociągać się«

– Podobno by był iuz nieczekał dłuzey Chocby był y połowy tego Niemiał Woyska. PasPam 275v.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń

Ustabilizowane połączenia wyrazowe

ordynansu czekać:

– Nasi [...] Ordynansu czekaią iako Bohaterze I mądrzy y powazni, pod Commendą swego Krola będąc w Lechijey berło rządzącego. DrobOpow 45.

Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

– [...] potrzeba nie czeka pogody i wczasu [...] T III 1570.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

czekającego

Najwcześniejsze poświadczenie:

1656-1688

Znaczenia

hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji

– Iuz ubranego y czekaiącego Dominikana wysłuchawszy Mszey poszedł do Senatu y Zasiadł. PasPam 286.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

CZEKAĆ

*CZEKAJĄCY