ESJP XVII i XVIII wieku

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SXVI (w in. zn.), Kn, T, L (XVII-XVIII), SWil (w cytatach do: Dobić się), SW

Nienotowany w słownikach:
SStp, SJP

Formy gramatyczne

bezokolicznik

dobijać się

czas teraźniejszy

lp	1. os.	dobijam się
	3. os.	dobija się
lm	3. os.	dobijają się

czas przeszły

lp	m	1. os.	dobijałem się
		3. os.	dobijał się
lm	mos	3. os.	dobijali się
	nmos	3. os.	dobijały się

imiesłów współczesny

dobijając się

Znaczenia

»próbować osiągnąć, uzyskać, zdobyć coś lub kogoś; starać się dotrzeć, dojść do jakiegoś miejsca, szczególnie z trudem, wysiłkiem, walczyć o dotarcie do jakiegoś miejsca, próbować opanować, zdobyć jakieś miejsce«

Rekcja: kogo (do) czego; o co; zd.

– Dobiiam się sławy/ Pario gloriam, bello, armis [...] Magno labore & periculis partum aliquid. Libertas plurimo sudore & sanguine maiorum parta [...] Parta per gladios regna, sanguine, per vulnera [...]. Kn 127.
– [...] Prorok przeciw temu mowi; Isz biedny ptak co gniazdo swe kalia; Iusz taki sliachcic liedakto byc musi. gdy liedaiako powaza y szafuie klieynot Sliachectwa, znac ze nie wie iako pilną y ustawiczną zasługą oyczyzny broniac Przodkowie naszy sławy nabywali, y oneysie krwią dobiiali [...]. TrepNekLib 5v.
– Kto się bowiem niebá dobiia/ temu nie tylko się trzebá potykáć ná plácu/ ále też y vciekáć z plácu częstokroć. StarKaz II, 618.
– [...] iakiemi się tez Cnotami dobi iał przystępu, ad hac redimitam Ianuam? HerbOr 575.
– On ci łácno Sanctego zwycięży bez potu, Ale ze słáwą Xymeny záżyie kłopotu, Y ieszcze, cożkolwiek Krol przyrzekł zá tę bitwę, Musi się nie przez iednę dobiiáć mnie brzytwę. CorMorszACyd 188.
– [...] zażyj rogu, który z głowy Wyrósł Cypowi, gdy był w Rzym wjeżdżać gotowy, I tego, z którego jest gwałtem obnażony Achelous, gładkiej się dobijając żony [...]. MorszAUtwKuk 133.
– A że się o Bándoletách námieniło/ ktore bárzo krotkie teraz. Dla tegoż mniey przydátne powstáły/ przetoż/ nie będzie się godziło stárszemu/ Pácholiká pod Chorągiew w Szereg przyiąć/ ktoryby Bándoletu/ ábo Rucznice nie miał/ cztery piędzi sámey rury wzdłuż ráchuiąc/ bo czásem się przydá z pieszyć z koni/ do trzymáć/ álbo dobijáć o przeprawę/ bronić Obozu za wáłem/ ná co krotkie bándoleciki/ nie są pomocne. FredKon 4.
– [...] Czas iarzmo czas iuz zrzucic, a złotey wolnosci Mieczem się krwią dobiiac [...]. DrobOpow 77.
– [...] ci w wielkiey ochocie Zgubysię dobiiali w Marsowey robocie [...]. DrobOpow 105.
~ Borys kopiją niby pierścień jaki Wziął niebo, żołnierz to nie lada jaki. Gwałt cierpi niebo, gwałtem się dobijał, Gdy się z kopiją o niego uwijał. BarŁŻywBar I 469.
– [...] równo fortunę z wodzem swoim piastując i jednaką nadzieję z nim mając, o jednegoż narodu sławę dobijając się, nie o zapłacie tylko myślą, ale o czymsi większym, aby imię swego wodza i swoje mieli na myśli, aby - kraju zdobywszy - rozprzestrzenili. Zaprawdę między takiemi jeden pobije się za dziesiąci, a gdzie indziej i dziesięć nie stoją za jednego. LubSArtDąb XIII, 8.
~ Znać tedy, że antypatyja była przyczyną tego, że ogień do suchości, która w drzewie zostawała, przez sympatyją dobijając się, tak długo gorzał, póki przeciwnej natury nie odpędził, a nie złączył się z podobną. LubSArtDąb V, 357.
– Iuż to niepewna náuká, ktora nie prędka, sam Christus od dzieciństwá, dwunastoletni, około náuki chodził. Bá i sławá mądrości z-młodu záraz rość ma; ni z-tego ni z-owego nie wyniknie náuká, záraz z-pierwiastek życia, sławy rozumu dobiiáć się potrzebá. MłodzKaz III, 25.
– Jużby mię Polska nie miała, leć w cudze kraje zagnała, Luboby mi tam potrzeba szablą dobijać się chleba, Leć milej niewczas ponosić, niż konfuzyją odnosić! StanTrans 141.
– Ták się ták dobiiał Wodz nász Krolestwá niebieskiego/ pewnie nie dlá siebie/ bo wszelkim práwem ie[g]o było/ ále dlá mnie/ y dlá zgubionych wszytkich rownie ze mną grzesznikow y zdráycow swoich. BujnDroga 327.
~ Pewnie y on od gniazda: swoiego się zdziczy, Gy mu Synow niewdzięczna Matka wydziedziczy. Czemuż się dokupować? dopraszać? domagać? A czasem y dobiiać o to szczęście błagać, Co z Oyca da natura, A nie raczey radzić, Zeby na Thron Oycowski, Potomka posadzić. PotPocz 5.
– Pogárdził tronem, á żywot spokoyny Przełożył nádeń, ktorego przez woyny Ambicyánci gdy się dobijáją: O iákich zbrodni więc nie popełniáią. ClaudUstHist 53.
– Nusz owe w Indiey Zony/ ktore dobiiáły się prawie tego/ żeby w ten ogień/ ktorym ciáłá zmárłe Mężow ich palono wskákiwáły żywo. GorzWol 52.
– [...] nie turbowałem Koscioła álemsię swygo [!] dziedzictwa przy rodzonego prawa dobiiał. HistŚwież 124.
– Dobiiam [...] dobiiam się czego. 1) erfechten, mit dem Degen erwerden. 2) heftig streben. 1) combatre; gagner, aquerir; remporter par les voies de son courage. 2) aspirer, briquer; tacher d'avoir. § 1) dobił się sławy, zwycięstwa. 2) dobiia się tego urzędu. dobiiać się. fechten, trachten zu erlangen. tâcher à aquerir, à remporter. dobić się. erfechten. aquerir, remporter. T III 228-229.
– Nie był Dawid ták szcżęśliwy/ Chcąc z Bethleem wody żywey Ná ochłodę/ sprácowány Krwáwobitnymi woynámi. O szcżęśliwszy dziś pásterze/ Nád Dáwidowe rycerze. Ktorzy się tu dobijáli/ Zeby mu wody dostáli. ŻabSymf E2.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Podhasła

Formy gramatyczne

lp	D.	m			dobijającego się
	C.	m			dobijającemu się

Najwcześniejsze poświadczenie:

1681

Znaczenia

»próbujący osiągnąć coś«

– Powiem ieszcze prawdę i Stanowi zarobnemu, przez kupiectwo, przedáż, tárgi, dobrego się mienia dobiiáiącemu, á záraz w-przedsięwzięcie moie wpádnę. MłodzKaz IV, 396.
– Ian Algimuntowicz to iest Algimunta syn Xiążę Holszańskie, Witolda, Xięstwa Litewskiego dobiiaiącego się, stronę trzymał, z nim się do Krzyżakow w Prusy udał 1388. NiesKor II 367.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

DOBIJAĆ SIĘ

*DOBIJAJĄCY SIĘ