Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

*DUŻY

przym.
W TRAKCIE OPRACOWANIA
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (indeks), SXVI, Kn, L, SWil, SW, SJP

Nienotowany w słownikach:
T (?)

Formy gramatyczne
stopień równy
lp M. m   duży
ż   duża
N. m   dużym
stopień wyższy
lp M. m   duższy
N. m   większym
lm M. nmos   większe
D.   większych
stopień najwyższy
lp M. m   najwiętszy
ż   najwiętsza
n   nawiętsze ||   najwiętsze
D. m   najwiętszego
ż   najwiętszej
n   najwiętszego
C. m   najwiętszemu
n   najwiętszemu
B. m żyw   najwiętszego
nżyw   najwiętszy
ż   najwiętszą
n   najwiętsze
N. ż   najwiętszą
Ms. m   najwiętszym
ż   najwiętszej
lm M. nmos   najwiętsze
D.   najwiętszych
C.   najwiętszym
B. nmos   najwiętsze
Ms.   najwiętszych
odmiana niezłożona
lp M. m   duż
Znaczenia
»mający znaczne rozmiary, wielki, wysoki«
  • [...] ktory [Mitrydates] gdy go porażono/ záwsze śilnieyszy/ duzszy/ y strászliwszy wstawał [...]. WargRzym 27.
  • Wielka ábowiem ślepotá ludzka y miedzy innymi szaleństwy to nawiętsze szaleństwo/ iż tákich wiele/ ktorzy wszytko ważą/ áby dostáli márnych tych y doczesnych rzeczy; BirkOboz 66.
  • [...] to widziem ten Krol Polski teráźnieyszy serdyt y duż/ rozumielismy że odiedzie zimie/ á on nie myślił o tym w Polszcze sie ten vrodził/ y ma serce Polskie nie záięce : co większa rezolut ná wszytko/ bo sie sam (iáko od nászych słyszemy) nie szánuie/ ále iák w nocy ták y we dnie máło co spi/ ále prácuie. NowinyMosk A4.
  • BOże moy z-ktorego początek/ i w-ktorym koniec máią wszytkie rzeczy/ tyś iest mieyscem moim/ i gniazdem przyrodzonym/ tyś celem istotnie moim/ do ktorego bárziey niżli oko do świátłá/ niżli strżáłá do celu/ niźli kamień do dołu/ niźli ogień do gory ćiągnąc/ i z-większym á vśilnieyszym pędem pośpieszáć mam i chcę/ okrom ktorego nic/ tylko niepokoy/ tylko rozerwánie/ tylko ćiernie i oset kolący/ tylko śidłá z-lepem i z-błotem wiklącym/ trzymáiącym/ i mázącym nie znáyduię;... DrużbDroga 387.
  • Wlazł iedęn Malusięnki szparą podedrzwi y uczyniwszy się woczach iego duzym męszczyzną pogroził mu tylko palcem. PasPam 77.
  • Między lasem duza wies y słychac tam krzyk hałas. PasPam 154.
  • Widząc dąb okrzosany i wpółprzeschły prawie W polu, widząc też trzcinę wysoką na stawie I całą, i zieloną, myślę o przyczynie, Że duży dąb obłomie, mdłą trzcinę wiatr minie. PotPoczKuk III 425.
  • W Niemczech Wyższych iest Państw cowiększych y zacznieyszych 26. iako to zaczynaiąc od Włoskich Kraiow, iest HELWECYA alias Szwayczary, niby Schwitzari od Miasta Schwitz. Leży ten kray między gorami Alpes, y między rzekami. ChmielAteny IV 249.
  • Gwiazdy (rzecze kto) są milion przynaymniey razy większę od ziemii, iakoż tedy na ziemię padać mogą? BohJProg I 186.
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • sierdzit a nie duż:
    • Gniew béz-śilny/ nié iést śiłny. Sierdzit á nié duż. KnAd 257.
    • [...] jusz się nato Romulus dawno nagotował y tylko go doszła o nich wiadomość wychodzi z Woyskiem przeciwko nim, azesię byli dla plondrowania Ceninenses rozsypali, lekką znimi pokazał utarczkę Ze im prawdziwie ta przypowieść służy Acz dureń kożdy Serdyt ane duży. PotPrzyp 12.
    • gdyby był Dawid nie człowiek żołnierzki, toby był kto snać pomyślił: Dawid nász serdyt, á nie duż, niewieć drogi do szábli, wieczny będźie nieprzyiaćiel, ieżeli czekáć będźie áż go Dawid zábiie. Ale że Dawid mężny, áni ty lwie, áni ty niedźwiedźiu nie náwiiayćie się, á Goliatowi i miecz, i włocznia nie pomoże. MłodzKaz II, 135.
    • LION [...] Gloriarum plenior sine virtute. [...] TYLKO go gęba: Serdyt á nie duż. Lew thorzem podszyty. DanKolaDyk II, 206.
    • *Sierdzit [...] śierdźit a nie duży. er ist sehr zornig und hat doch keine Gewalt. c'est un homme colèrique sans pouvoir. T III 2019.
  • serdyt i duż:
    • [...] to widziem ten Krol Polski teráźnieyszy serdyt y duż/ rozumielismy że odiedzie zimie/ á on nie myślił o tym w Polszcze sie ten vrodził/ y ma serce Polskie nie záięce: co większa rezolut ná wszytko/ bo sie sam (iáko od nászych słyszemy) nie szánuie/ ále iák w nocy ták y we dnie máło co spi/ ále prácuie. NowinyMosk A4.
    • Staroscina w decembrze nakoncu spodziwasie y dobrze zenieprendzy gdysz dopiro[...] poiade tak wkondemnaty wlas Starosta Jak koń po uszy wbłoto posponuiąc Prawo. Akto tak serdyt trzeba beło byc y dusz ale gadał aprawa nie pilnował skompiąc naprawo teraz wyda wiecy nakondemnaty [...]. CzapKListy 53.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

  • Bolé duszne więtsze niż ciélésne. KnAd 275.
  • Kto w dziesiąci leciech/ nie będzie nadobny/ we dwudziestu gładki/ we trzydziestu duży/ we czterdziestu mądry/ w piąciudziesiąt bogáty/ wsześciudziesiąt nabożny/ tedy iuz do śmierci tákim nie będzie. RysProv VII, 7.
  • Iest Włoskie prouerbium. Chi spende piu, spende manco. Kto, według potrzeby pieniądzmi dzwoni, Tęn się tez większego kosztu ochroni. HaurEk 20.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

DUŻSZY
rzecz
m

w funkcji rzeczownika
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   duższy
Najwcześniejsze poświadczenie:
1739
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • Kryminał iest, gdy by kto komu co rozkazywał, á tym czasem duższy słabszego gnębi y powoduie, y nikt po swey Woli nie chodzi, ale iak Zuchwalcow Szalonych przypadnie fantazya. DembowAProb 28v.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 28.05.2021

WIĘKSZA

w funkcji predykatywnej
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
Najwcześniejsze poświadczenie:
1621-1648
Znaczenia
hasło w opracowaniu - nie podano jeszcze definicji
  • Monety się w Koronie przebira, przez której lud pospolity obejść się nie może, a co większa exoticam do Korony wnoszą; zabiegając, aby R.P. stąd nie odnosiła detrimentum i owszem mienica pożytek miała, znosić się będą panowie posłowie z inszymi stanami, aby moneta bita była według ligi [...] a do menice aby srebro olkuskie przedawane beło. AktaKrak II/1 236.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 11.08.2022
Autorzy: SPas , PK
Data ostatniej modyfikacji: 11.08.2022