Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

DUDEK

rzecz.
m
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Notowanie w słownikach
Słowniki nie notują
Najwcześniejsze poświadczenie: 1621-1643
Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   dudek
D.   dudka
liczba mnoga
M. uż. osob.   dudkowie
uż. nosob.   dudki
Znaczenia
1.  zool.  »ptak z charakterystycznym czubem z piór na głowie, Upupa epops«
  • – Tym się też brzydzić będzie z ptástwá, y jeść ich nie będziecie/ bo są obrzydliwością: jáko Orłá/ y Gryfá/ y morskiego Orłá/ Y sępá/ y Kánie według rodzáju ich. Káżdego Kruká według rodzáju jego: Tákże strusá/ y sowy/ y wodnej kánie y Jástrzębá/ według rodzáju ich. Y Puhaczá/ y Norká/ y Lelká/ Y Lábęciá/ y Bąká/ y Bocianá. Y Czáple/ y soiki, według rodzáju jch/ y Dudká y Nietopyrzá. BG Kpł BG Kpł 11, 13-19..
  • – Dudek/ Vpupa [...]. Kn 153.
  • – Dudek, g. dudka. 1) Widehopf. [...] hupe, puput un oiseau. [...] § 1) dudki z łayna gniazda swoie robią. T III 285.
2. »głupiec; błazen«
  • – Dudek/ tr. vide Błazen/ Głupiéc. Kn 153.
  • – Dudek, g. dudka. [...] 2) bummer Tropf, einfältiger Mensch. [...] bénét; bête; niais. § [...] 2) tak dudkow łowią [...]. T III 285.
  • – Naynieszczęsliwszy iednak tych stan, którzy niechcąc nigdy przykładać się do gruntownych nauk, z tym wszystkim maią się za ludzi obiasnionych, zasadzeni na onych nędznych początkach, i potrząsnieniu, które albo w szkołach, albo w domu zabrali: potym zaś wszystkim odrzekli się i książek; i pracy; albo temi się tylko zabawiaią, które ich zepsuć, a nie naprawić mogą: podnoszą się iednak jednak, iako i owi dudkowie z niedołężney ich nauki; i mniemaią się bydź swiatłem swego kraiu: kiedy w samey rzeczy staią się błaznami, i posmiewiskiem ludzi uczonych, którzy z iedney strony smieią sie z ich odurzenia, a z drugiey żałuią ich głupstwa. WłodekNauki 276.
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

od przysł.: Każdy dudek ma swój czubek.
  • (wariant I):
    – Niemand ist ohne Fehler/ (Gebrechen/) Żaden nie jest bez jákiego Błędu, (káżdy Dudek ma swoy czubek;). ErnHand 336-337.
  • (wariant II):
    – każdy dudek ma swoy czubek. jeder Narr hat seine Kappe. à chaque fou sa marotte. T III 285.
od przysł.: Nie trafiłeś na dudka, znajdź sobie błazna.
  • – Nié tráfiłéś ná dudká. Naydzi sobié błazna. KnAd 668.
  • – znać dudka z czubka. an den Kleidern erkennet man einen Narren. à l'habit au chant l'oiseau; au chant on connoit l'oiseau. T III 286.
od przysł.: Nie dudek Jakubek.
  • – Nie dudek Jakubek. er ist kein Narr. il n'est pas un cheval de bât. T III 285.
  • – MOUCHER [...] FRANCUSKIM przysłowiem mowiemy [...] Il ne se mouche pas du pied. [...] Nie nogą sobie nos uciera frant bywalec nie dudek. DanKolaDyk II, 283.
3. »kochanek, gach«
  • – Dudek, g. dudka. [...] 3) Hahnrey. [...] cocu, conard. § [...] 3) dudek to żony. T III 276.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Podhasła

DUDKI
rzecz
nmos
blp

Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON

Formy gramatyczne
liczba mnoga
M.   dudki
Najwcześniejsze poświadczenie:
1764
Znaczenia
»szczypce do chwytania końskiego nosa (?)«
  • – dudki; plur. żelaza, ktoremi koniowi nos uymuią. Pfetz-Stange womit man dem Pferde die Nase einklemmet. un torche-nez; sorte de tenailles dont on serre le nez à un cheval. T III 286.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Data ostatniej modyfikacji: 10.09.2024
Autorzy:
Data ostatniej modyfikacji: 10.09.2024