Pobieranie

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

PL EN
ELEKTRONICZNY SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I XVIII WIEKU
znajdź hasła
wyszukiwanie zaawansowane
A
B
C
Ć
D
E
F
G
H
I
J
K
L
Ł
M
N
O
Ó
P
R
S
Ś
T
U
V
W
X
Y
Z
Ź
Ż

EWANGELIA

rzecz.
ż
ZALĄŻEK ARTYKUŁU HASŁOWEGO
Wersja do druku Jak cytować
Harvard Biuletyn PTJ bibtex CSL-JSON
Warianty fonetyczne: EWANGELIA || EWANIELIA || EWANGIELIA
Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
SStp (ewanjelija), Kn, T, L, SWil, SW (ewangielja), SJP

Nienotowany w słownikach:
SXVI (?)

Formy gramatyczne
liczba pojedyncza
M.   ewangelia ||   ewangielia ||   ewanielia
D.   ewangielie
  ewangelii
  ewangeliej
liczba mnoga
D.   ewangelej
Etymologia
łac. euangelium 'dobra nowina' , z gr.
Znaczenia
1. »księga Nowego Testamentu opisująca życie i działalność Jezusa Chrystusa«
  • – EWANGELIA JEZUSA CHRYSTUSA według Mátheuszá Swiętego. NT Br (tytuł).
  • – NOWY TESTAMENT PANA NASZEGO JEZUSA CHRYSTUSA. W ktorym śię zámykáją Kśięgi; Ewángelia wedlug S. Mátteuszá S Márká S. Lukaszá S. J Dzieje Apostolskie Listy S. Páwlá Do Rzymiánow Do Koryntow dwá Do Gálátow Do Efezow Do Filippensow Do Kolossensow Do Tesálonicensow dwá Do Tymoteuszá dwá Do Tytusá Do Zydow Lis S. Jákubá S. Piotrá dwá S. Janá trzy S. Judy Objáwienie S. Janá. BG 1137 [tytuł].
  • – Ewániélia/ [...] propriè sonat bonum nuntium, sit vulgò Euangelium dicitur historia de Christo Domino, cuius initium ducitur a nuntio cælesti. Kn 171.
  • – Admonicye Chrystusa Páná dane w Ewangelii [...] dość dostáteczne byćby powinny ná utrzymánie Chrześcian przy Bogu, przy Chrystusie, przy prawdziwey wierze. BystrzInfCosm H3.
  • – Lepieyby według Ewangelii tákim malarzom y Inwentorom, rękę odciąć, oko wyłupić á niżeli żeby bezwstydnym malowaniem tylu niewinnych gorszyli. BystrzInfElem C3v.
  • – Hieronymus CARDANUS z Mediolanu Xięstwa Włoskiego oriundus, Medyk i Matematyk sławny, powierzchowny Chrześcianin, a w sercu Ateusz. Nauczał w swych księgach blaspheme & impie, że Prawo starozakonne Żydowskie wyszło od Saturna. Nowy zaś Zakon, albo Ewangelia, od Jowisza i Merkuriusza; a zaś Alkoran Mahometa od Słońca i Marsa. ChmielAteny1755 I .
  • – 5-to, [czart] na wspomnienie rzeczy świętych, vg Imienia JEZUS, MARYA, na obecność Relikwii; Obrazów, wody święconej, dopieroż na obecność Ś. Ewangelii, Najświęt: Sakramentu, wszystek trzęsie się, wrzeszczy; ChmielAteny1755 I .
  • – Ewangielia, Ewanielia, das Ewangelium, évangil. T III 328.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • Ewangelia Święta:
    • – Ku końcowi ma taż Ewangielia ś.: I wtenczas będą się wzajem płakać wszystkie pokolenia ziemi. Coś niemal na ten kształt działo się z onym butnym kątem w górach szląskich około Smitbergu, zaczem nie jedno tameczni opryszkowie wzajem się płakali, ale niemal i wszystek Szląsk [...] lamenty stroił. DembPrzew 120.
  • ewangielie Książka:
    • »ewangeliarz«
    • – Ewangielie Kśiążka. Evangelien Buch. un Evangeliaire. T III 328.
Przenośnie
  • Táki to testáment y taki wagi, iaka Ewángelia bab, kiedy sobie troie niewidy pod kądzielą báią.WisCzar 90
2. »wyznaczony na dany dzień fragment do odczytania podczas liturgii«
  • – Rejestr Ewángeley y Lekcey. REJESTR EWANGELEY y Lekcey, ktore sie czytája w Niedziele y Uroczyste Swietá. BG Jk 284.
Ustabilizowane połączenia wyrazowe

  • ewangielia Niedzielna:
    • – Ewangielia Niedźielna Sontägliches Evangelium. Dominicale. T III 328.
  • ewangelija adwentowa:
3. »prawda o zbawieniu ludzi przez Jezusa Chrystusa«
  • – Jesli tedy zákryta jest Ewángielia nászá/ zákryta jest przed tymi/ ktorzy giną. W ktorych bog Swiátá tego oślepił zmysły/ to jest w niewiernych; áby im nie świećiłá świátłość Ewángeliey chwały Chrystusowey/ ktory jest wyobráżeniem Bożym. 2 Kor BG 2Krn 4, 3-4.
  • – Gdy ten święty [Patrycjusz] zawitał z opowiadaniem Ewangelii do Hibernii, widział tam wojsko czartów nieprzeliczone, które wszytek wysep dokoła otoczyło, ale musiało ustąpić Świętemu, jako pisze Stanichurstus w życiu jego. ChmielAteny1755 I .
Związki nieprzyporządkowane do znaczeń
Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa

od przysł.: Baby sobie troje niewidy pod kądzielą bają.
  • – Táki to testáment y taki wagi, iaka Ewángelia bab, kiedy sobie troie niewidy pod kądzielą báią. WisCzar 90.
Więcej cytatów w Korpusie Barokowym 
Autorzy: MBM
Data ostatniej modyfikacji: 22.11.2022