ESJP XVII i XVIII wieku

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

Ta strona przetwarza Twoje dane osobowe takie jak adres IP i używa ciasteczek do przechowywania danych na Twoim urządzeniu.

Z jednej strony ciasteczka używane są w celu zapewnienia poprawnego funkcjonowania serwisu (np. zapamiętywania filtrów wyszukiwania zaawansowanego czy ustawień wybranych w tym okienku). Jeśli nie wyrażasz na nie zgody, opuść tę stronę, gdyż bez nich nie jest ona w stanie poprawnie działać.

Drugim celem jest gromadzenia statystyk odwiedzin oraz analiza zachowania użytkowników w serwisie. Masz wybór, czy zezwolić na wykorzystywanie Twoich danych osobowych w tym celu, czy nie. W celu dokonania wyboru kliknij w odpowiedni przycisk poniżej.

Szczegółowe informacje znajdziesz w Polityce Prywatności.

Wyrażam zgodę na "ciasteczka":
Tylko niezbędne do działania serwisu
Wszystkie (także służące gromadzeniu statystyk odwiedzin)

Notowanie w słownikach

Notowany w słownikach:
Kn, T, L, SWil, SW, SJP (fantazja)

Nienotowany w słownikach:
SStp, SXVI (?)

Najwcześniejsze poświadczenie: 1656-1688

Formy gramatyczne

liczba pojedyncza

	M.				fantazja
	D.				fantazjej
	C.				fantazjej
	B.				fantazją
	N.				fantazją

Etymologia

łac. phantasia

Znaczenia

1. »animusz, ochota; odwaga«

– Gdy Woyska staną w zwykłey bataliiey Ia niewygodzę swoiey fantazyiey. PasPam 51.
– Wosobach naszych widział ieszcze Swiat nieumarłą przodkow naszych Sławę y Fantazyią. PasPam 58.
– Iak tylko mogłęm Horęzem władnąc niedopusciłami fantazyia moia, Servire [sc. panem] ob Domoni [śłużyć dla chleba pańskiego]. PasPam 147.
– Więm że tam Ludzie zdobrą Fantazyią niebyło było bez rozlania krwie. PasPam 170.
– Dziękuię zadobrą Fantazyią. PasPam 174.
– Iam sobie pił na Fantazyią y czeladzi swoiey dawać kazałęm. PasPam 229v.
– Krol z taką iechal fantazyią własnie iak popewne y nie omylne zwycięstwo Bo zaraz y Historykow Aretalogow że by iego y Narodu Polskiego dzieła pisali y głosili zaciągał z Sobą. PasPam 259v.
– Iest Serce y Fantazyia co y przed tym [...] iest ochota do Usługi Oyczyzny taka albo ieszcze Lepsza. PasPam 269v.
– Fantazya iest we wszystkich bestyach, iedne maią lepsze wrazenia na niey nizli drugie. T III 332.
– Fantazya [...]. T III 332.

Związki frazeologiczne

ponapijać do fantazjej:

– Znowusmy potrosze po napiiali do twey Fantazyiey. PasPam 170.

pić na fantazją:

– Pili tedy na Fantazyią tancowali węseli byli. PasPam 202.

komuś przybyło fantazjej:

– Krolowa umarła Przez ktorey zescie wielki Filiar Francuzom upadł. A tym ktorzy temu kontradykowali przybyło Fantazyiey. PasPam 202.

2. »duma, ambicja; usposobienie«

– Czyńcie znami co wam fantazyia kaze kawalerska. PasPam 58-58v.
– Fantazya w nim [w wojewodzie] była że nie chciał się kłaniać ale zeby do Niego Samego ta regulowała się sława ufaiąc w Bogu porwał się y Dokazał. PasPam 61v.
– Stanął tedy Marszłkięm Swiderski człowiek prosty y szczery Substirutem zas Borzęcki Porucznik Chorągwie Pancerney. Człowiek uczony fantazyiey gorney. PasPam 115v-116.
– Meum est [moim zwyczajem jest] nie lękliwą fantazyią Mądrego, Antecedanei Saeculi [poprzedniego wieku] Nasladowac Sentimentu. PasPam 145.
– Bo ta fantazyia zęmną się iuz urodziłaa ze zawsze durum contra [upór na upór]chocby się nad sadzić dobrocią zas tak zazyie iako chce chocby z swoią szkodą. PasPam 169v.
– Stali tedy Circa hoc Spectaculum [wokół tego widowiska] Ludzie roznego Gatunku y rozney Fantazyiey. PasPam 189.
– Wspominał mowy zyczliwych konsyliarzow a po tym apprehensyia desperacyia iuz nie był tak Węsołey Fantazyiey ia ko przedtym. PasPam 227v.
– Iuz niebył tak węsoły Fantazyiey ia ko przedtym. PasPam 227v.
– Czemu Słowik melodyino spiewa a nie wrobel? Słowik ma wiele muszkulow w gárdle ktorych wrobel nie ma y inne ptástwo, y ták barziey rozmáicie może głos odmieniáć ma też spokoynieysze fantazye. TylkRoz 185-186.

Związki frazeologiczne

być jakiejś fantazjej:

– Matka takze lubo mię iednego miała Syna, ale była tey Fantazyiey że od naywiększych y Niebespiecznych Okazyi nigdy mię nie odwodziła. PasPam 123.
– Y ci od Owieczek tobie zleconych wilka nieodpędzą y owszem bardziey ie Sami pokąsaią bo są takiey iako y ty Fantazyiey. PasPam 196.

3. »zamiar, zachcianka«

– Krolowa Ludwika tedy Pani uwzięta y swoiey Fantazyiey mocno dopinaiąca [...] wpadła w aprensyią zachorowała iakos po białey Niedzieli [...] y umarła. PasPam 202.

Więcej cytatów w Korpusie Barokowym

Informacja o "ciasteczkach" i przetwarzaniu danych osobowych

FANTAZJA